چرا سپاه پروژه بازداشت روزنامه‌نگاران را کلید زد؟

در ایران، پروژه امنیتی تازه‌ای علیه روزنامه‌نگاران در جریان است. خبرگزاری‌های رسمی تا به حال از بازداشت پنج روزنامه‌نگار خبر داده‌اند که هویت چهار نفر از آنان مشخص شده است: عیسی سحر‌خیز، احسان مازندرانی، سامان صفرزایی و آفرین چیت‌ساز.

بیشتر بخوانید: اطلاعات سپاه: دستگیری تعدادی از فعالان رسانه‌ای

حسن روحانی، رییس جمهوری ایران، روز چهارشنبه ۱۳ آبان، در جلسه هیات دولت در صحبت‌های خود به مناسبت سالروز اشغال سفارت آمریکا در ایران که به نظر می‌رسد واکنشی به پروژه سپاه باشد، گفت: «بی‌خودی نرویم یکی دو نفر را به بهانه‌ای بگیریم و پرونده‌سازی کنیم، بعدش هم بگوییم این خط، خط نفوذ است.»

صفحه اینستاگرام رییس‌‌جمهوری، در ویدئویی همین بخش از صحبت‌های او را منتشر کرده است.

بیشتر بخوانید: روحانی: نباید با کلمه «نفوذ» بازی کرد، بی‌خود پرونده‌سازی نکنیم

در حالی که روز دوم نوامبر/ یازدهم آبان، روز جهانی پایان دادن به مصونیت جنایت علیه روزنامه‌نگاران  بود تا شاید باعث توجه بیشتر به روزنامه‌نگارانی باشد که در مواجهه با دولت‌ها مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران، بعد‌از‌ظهر روز سه‌شنبه ۱۲ آبان و در آستانه سیزدهم آبان که در ایران روز «روز ملی مبارزه با استکبار جهانی» نامیده شده است، با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «چند نفر از اعضای شبکه نفوذی همکار با دولت‌های متخاصم غربی را که در فضای مجازی و مطبوعات کشور فعال بودند»، بازداشت کرده است.

خبرگزاری صدا‌وسیما در کنار دیگر رسانه‌های وابسته به محافل امنیتی، خبر این بازداشت‌ها را همراه با مجموعه مطالبی درباره عیسی سحرخیز و احسان مازندرانی منتشر کرد و آن‌ها را نزدیکان خانواده اکبر هاشمی رفسنجانی معرفی کرد. شامگاه روز سه‌شنبه، ۱۲ آبان هم پای تلویزیون دولتی ایران به ماجرا باز شد و حمیدرضا مقدم‌فر، کارشناس مسائل فرهنگی و رسانه‌ای، در برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری، بدون ذکر نام رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، عباراتی را به کار برد که مخالفان اکبر هاشمی رفسنجانی درباره او به کار می‌برند:

«افرادی وجود دارند که در انقلاب سوابق خوبی داشتند اما استحاله شده و تغییر هویت داده‌اند اما اعلام نمی‌کنند که هویت آن‌ها تغییر یافته است و هنوز بر کرسی سوابق خوب خود سوارند و آن را یدک می‌کشند و همه به عنوان آن سوابق آن‌ها را می‌شناسند اما آن‌ها کاملا با سوابق خود فاصله گرفته  و آدم‌های دیگری شده‌اند. آن‌ها خط نفوذ یعنی چیزی شبیه نفاق را پیگیری می‌کنند. برای مثال در تحریف مکتب امام با کسانی مواجه هستیم که سوابق خوبی با انقلاب و امام (ره) دارند اما امروز از نظر فکری هیچ نسبتی  با امام  ندارند. در عرصه نفوذ پنهان عواملی یارگیری می‌کنند و سازمان‌های هوشمندی مانند سازمان اطلاعات سپاه با دقت سرشاخه‌ها را  کشف و دستگیر می‌کند.»

با توجه به نزدیکی انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری، این برنامه‌ها و بازداشت‌ها می‌تواند در راستای افزایش فشارها بر حامیان توافق هسته‌ای و دولت ارزیابی شود.

سعید آگنجی، فعال مدنی، در این‌باره به رادیو زمانه می‌گوید: «بعد از توافق هسته‌ای، جناح دولت و هاشمی رفسنجانی موقعیت بهتری پیدا کردند و همین موضوع زنگ هشدار را برای آقای خامنه‌ای و سپاه پاسداران به صدا درآورد تا در آستانه انتخابات تصمیم به سناریوسازی برای تضعیف جناح دولت و هاشمی رفسنجانی بگیرند و این بازداشت‌ها در همین جهت است.»

آگنجی معتقد است که در حال حاضر به دلیل اهمیت فراوان انتخابات خبرگان و مجلس برای جناح‌های سیاسی حاکم، تقابل شدیدی بین دولت و سپاه در حال شکل‌گیری است و احتمال بازداشت‌های گسترده‌تر در روزهای آتی، بسیار است: «اطلاعات سپاه صرفا به دنبال امنیتی کردن فضای موجود است تا بتواند برنامه‌ای را که احتمالا دخالت مستقیم در صندوق‌های رای است، در زمان انتخابات اجرایی کند.»

رد پای دشمن

در برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری شامگاه ۱۲ آبان اما، در اتفاقی کم‌سابقه، کارشناس سازمان اطلاعات سپاه که «آقای عاصف» معرفی شد، تلفنی درباره این دستگیری‌ها و سناریوی آن، توضیح داد: «در این پرونده مجموعه‌ای از مجرب‌ترین فعالان رسانه‌ای اپوزیسیون خارجی و داخلی در یک فرآیند پیچیده و هرمی چند لایه، با شبکه‌سازی از خبرنگاران داخلی در راستای ادراک‌سازی تلاش می‌کردند.»

او همچنین از تلاش «نظریه‌پردازان امنیتی سرویس‌های اطلاعاتی غرب» خبر داد که قصد داشته‌اند «این شبکه را برای ادراک‌سازی افکار عمومی و تشکیل شبکه‌های سازماندهی شده در داخل کشور ایجاد کنند.»

عبارت «ادراک‌سازی» واژه‌ای ساختگی است که آقای عاصف برای اولین بار از آن استفاده کرد و معنای دقیق آن روشن نیست.

او گفت که فرایند مورد نظرش «با طراحی و بودجه‌ریزی پنهان از طریق سرویس‌های جاسوسی آمریکا و هدایت سیاسی و دیپلماتیک انگلستان انجام می‌شد.»

این عضو سپاه پاسداران از وزارت‌های خارجه هلند، انگلستان و سوئد به عنوان حامیان این شبکه نام برد: «این شبکه با تمرکز، هماهنگی و پشتیبانی اطلاعاتی و دیپلماتیک برخی از کشورهای اروپایی با محوریت هلند و از طریق بنیادهای وابسته به وزارت‌های امور خارجه هلند، انگلستان و سوئد برای شبکه‌سازی در داخل ایران و جذب برخی از نخبگان رسانه‌ای تلاش کردند.»

آقای عاصف هدایت افکار عمومی داخلی و تغییر سبک زندگی را دستور کار این شبکه دانست و گفت: «حدود دو سال است روی این شبکه به‌صورت مستقیم کار می‌کنیم و کشف و دستگیری عوامل آن حاصل تلاش دو ساله همکاران‌مان است.»

کلید‌واژه نفوذ

به نظر می‌رسد سپاه پروژه بازداشت روزنامه‌نگاران را برای اثبات «نفوذ دشمن» که مورد نظر علی خامنه‌ای است، تعریف کرده است.

در همین زمینه: خامنه‌ای درصدد تشدید سرکوب است

سیامک قادری، روزنامه‌نگار مقیم آمریکا و برنده جایزه بین‌المللی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۴ معتقد است سپاه خود را موظف به مصداق‌سازی برای تحليل‌های مبهم و بيمارگونه آيت‌الله خامنه‌ای می‌بيند: «آيت‌الله خامنه‌ای كه مجبور به پذيرش شكست طرح بلند پروازانه هسته‌ای خود شده، جسارت پذيرش مسئوليت‌های آن را ندارد و سعی دارد با مانورهای تبليغی، آن را یک پيروزی جلوه دهد و بر همين اساس تحليل‌های محيرالعقول ارائه می‌كند از جمله تئوری نفوذ دشمن پس از برجام.»

صحبت‌های حمیدرضا مقدم‌فر در برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری که بر «نفوذ دشمن» تاکید کرد و براندازی نظام را هدف نهایی نفوذ دشمن دانست، می‌تواند مبنای این دیدگاه باشد:

«مسئولان حوزه رسانه‌ها هم باید به هوش باشند و اجازه ندهند دشمن به راحتی در رسانه‌های ما نفوذ کند. هر چیزی از جمله نمادهای نفوذ فرهنگی دشمن مانند مک‌دونالد و کی‌اف‌سی می‌تواند نفوذ را تداعی کند. دشمن حتی از قدم زدن وزیر خارجه ما با وزیر خارجه  آمریکا سوء استفاده و به نوعی آن را طراحی می‌کند و برای پوشش آن، همه خبرنگاران را جمع می‌کند و می‌خواهد با این کار پشیمانی و پس‌رفت ما را نشان دهد.»

پروژه بازداشت چرا کلید خورد؟

در دوران و وضعیتی که می‌توان از آن با عنوان دوران پسا‌توافق نام برد، چه ضرورتی برای کلید زدن پروژه بازداشت روزنامه‌نگاران وجود دارد؟

سیامک قادری که خود بعد از انتخابات جنجال برانگیز ریاست جمهوری سال ٨٨ بازداشت و به چهار سال زندان، جریمه نقدی و ۶۰ ضربه شلاق محکوم شد، در تحلیل این پروژه به رادیو زمانه می‌گوید: «پروژه سپاه پاسداران با عنوان بازداشت عوامل نفوذ، از نظر من ناظر به حل كوتاه مدت چند مشكل اساسی سپاه، عمدتا در عرصه سياست داخلی و اقتصادی است. حل مسائل بين‌المللی ايران و ارتباط معمول دولت ايران با جهان به شدت ارتباطات مسموم سرداران سپاه و سرمايه‌گذاری‌های فساد‌آلود آنان را كه در شرايط ويژه كشور و خارج از نظارت قانون و نهادهای قانونی شكل گرفته مورد تهديد قرار می‌دهد و از اين جهت سرداران فاسد هر گونه عادی‌سازی روابط و سپس حسابرسی از مفاسد و ارتباطات مخرب آنان با مفسدان سياسی را بر نمی‌تابد.»

این روزنامه‌نگار معتقد است که سپاه در جهت مصداق‌سازی و تاييد نظر آیت‌الله خامنه‌ای و اعتلای تحليل و اثبات هوشمندی او، در حال اجرای سناريویی است كه مرحله اول آن بازداشت عده‌ای در رسانه، نهادهای سياسی و اقتصادی است و در مرحله بعد احتمالا با مقابل دوربين قرار دادن افراد ضعيف‌تر، عين نظريه آقای خامنه‌ای را برای مخاطبان محقق می‌كند تا او را رهبری هوشمند، مدير و مدبر نشان دهد كه به اجبار در مقابل فشارهای غرب تسليم نشده بلکه با هوشمندی و درايت، طرح‌های خود را به پيش می‌برد و فقط بايد دست او را در اعمال قدرت مطلقه بازتر گذاشت.

اين مورد آخر از اين جهت به نظر سیامک قادری مهم است كه حكومت پس از شليک مشروعيت‌سوز خود به مردم در سال ٨٨ نتوانسته مشروعيت خود را بازسازی كند و به تدريج نيروهای هماهنگ كودتا را از دست می‌دهد و بيم آن دارد که در انتخابات پیش رو، ساختار متزلزل نيروهای موجود خود را تخريب شده و حتی در گروه مقابل ببيند:

«به باور من آيت‌الله خامنه‌ای و گارد جاويدان او، سرگرم يک مهندسی جديد برای پاک كردن اثر بحرانی است كه از سال ٨٨ حكومت دچار آن شده است. زندانيان و محصوران ٨٨ با پايان ظرفيت‌های حكومت برای نگه داشتن آن‌ها در حبس، سرافرازانه به جامعه بازگشته‌اند و هيچ‌ یک تن به پوزش و درخواست عفو و بخشش ندادند و به تعبيری جنبش اعتراضی همچنان پرشور و معتبر در لإيه‌های جامعه زنده است. ايشان و نيروی عملياتی او در سپاه كه موفق به پاک كردن بحران ٨٨ نيستند، در حال طراحی به گفته خود فتنه‌ای بزرگ‌تر هستند تا با مديريت آن ، خاطره جنبش سبز و ايستادگی آنان را از ذهن مردم به نوعی پاک كنند. بر اين اساس، اين فتنه بزرگ‌تر نه اعتراضی مشروع به كودتا و كشتار است كه موجب تخريب پايه‌های حكومت شود بلكه فتنه نفوذ دشمن است. موضوعی مبهم كه می‌توان كل پروژه را در كنترل طراحان و مجريان نگه دارد تا بهره مطلوب تبليغاتی را از آن ببرند.»

مرتضی کاظمیان، روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل سیاسی مقیم فرانسه اما این بازداشت‌ها را قابل پیش‌بینی ارزیابی می‌کند و معتقد است که به دنبال عقب‌نشینی و نرمش قهرمانانه هسته اصلی قدرت در ایران و مصالحه و توافق بر سر موضوع انرژی هسته‌ای، انتظار افزایش فشارها بر جامعه مدنی وجود داشت.

او در گفت‌و‌گو با رادیو زمانه می‌گوید: «پیام این بازداشت‌ها این است که تغییر و نرمش تنها در سیاست خارجی است و قرار نیست تغییری در داخل ایجاد بشود و امتیازی به جامعه مدنی داده شود.»

گفت‌و‌گوی علی فتوتی با مرتضی کاظمیان را از اینجا بشنوید: