چرا عربستان سعودی رویارویی با ایران را تشدید کرده است؟
درگیریهای سیاسی با جمهوری اسلامی راه حل عربستان برای منزوی کردن ایران و حفظ قدرت منطقهای خود به عنوان رهبر کشورهای سنی است. اما آیا چنین سیاستی برای عربستان راه گشاست؟
مارک لینچ، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی میگوید که پیامدهای شدت گرفتن درگیری بین ایران و عربستان، در مناسبات سیاسی خاورمیانه تغییرات چندانی ایجاد نخواهد کرد. این رویارویی، راهحل سیاسی عربستان برای منزوی کردن ایران و حفظ قدرت منطقهای خود به عنوان رهبر کشورهای سنی است. اما آیا چنین سیاستی برای عربستان راه گشاست؟
مارک لینچ، استاد علوم سیاسی و روابط بینالملل دانشگاه جرج واشنگتن، روز چهارم ژانویه مقالهای در «واشنگتن پست» منتشر کرد که در آن پیشبینی شده که جنگهای نیابتی ایران و سعودی در منطقه از جمله در یمن به مانند قبل ادامه پیدا میکنند، روند مذاکرات صلح سوریه مانند قبل پیش نخواهد رفت و مبارزه علیه داعش کمی پیچیدهتر خواهد شد. به نظر او با وجود این تنشها، که ایالات متحده آمریکا هم با آنها درگیر است، این کشور به احتمال زیاد از توافق هستهای که با زحمت زیاد در مذاکره با ایران به دست آورده، کناره نخواهد گرفت.
در زیر نکاتی از مقاله لینچ را به اختصار میآوریم که در آن به این پرسش پاسخ میدهد: چرا عربستان این زمان خاص را برای سرکوب جریانهای شیعه و تشدید درگیریهای فرقهای در خود این کشور و در منطقه برگزیده است؟
اعدام نمر النمر تعجبآور بود و عربستان با این اعدام از خطوط قرمز کنترل شیعههای مخالف ساکن عربستان عبور کرد. فعالان شیعه مانند نمر به طور معمول در عربستان تحت انواع فشارهای قانونی و فراقانونی هستند اما سالهای زیادی است که عربستان هیچ روحانی شیعهای در قد و قامت نمر را اعدام نکرده بود.
تشدید تقابل عربستان با شیعههای این کشور و با ایران، مشخصاً ربطی با درگیری ازلی شیعه و سنی ندارد که در ۱۴۰۰ سال پیش شکل گرفته، اما با فراز و فرودهای قدرت سعودی در فضای سیاست داخلی و خارجی این کشور مرتبط است. سکتاریسم یا فرقهگرایی امروز برای عربستان نوعی بازی شطرنج در سیاست منطقه و همچنین راهی برای کنترل فضای سیاست داخلی خود سعودی است. تشدید دعواهای فرقهای، نوعی واکنش ریاض است به آن چه قوت و ضعف خود میپندارد؛ ترکیبی خطرناک از تهدیدها و فرصتها.
عربستان: ترکیبی خطرناک از قوت و ضعف
عربستان سعودی به شکل منحصر بهفردی در میان کشورهای عربی قدرتمند است. این کشور تقریباً همیشه میتواند روی رابطه دوستانه امارات متحده عربی حساب کند. همچنین ضعف قدرتهای سنتی در میان کشورهای عرب از جمله مصر، سوریه و عراق به مطرحتر شدن عربستان کمک کرده است.
رقبای عربستان در میان کشورهای سنی، یعنی ترکیه و قطر، هر دو به دلیل شکستهای پرشمار سیاسی- اقتصادی، اکنون متنبه شدهاند و سعی کردهاند که روابط سیاسیشان با عربستان را بازسازی کنند. در حال حاضر هم عربستان تهدیدهای مختلف داخلی در بحرین و در خاک خود را از سر گذرانده و از این بابت نگرانی ندارد.
با همه اینها، عربستان سعودی به وضوح احساس شکنندگی میکند. درگیری عربستان در جنگهای سوریه و یمن، ظهور گروه «دولت اسلامی» و توافق هستهای ایران و ۵+۱، عربستان را در منطقه عمیقاً آسیبپذیر کرده است.
این ترکیب از قدرت و آسیبپذیری، سیاست خارجی عربستان را سرگردان و غیر قابل پیشبینی کرده است - به خصوص پس از روی کار آمدن ملک سلمان و مشی تهاجمی او که مشتاق است نقش رهبری خود را مشخصتر نمایان کند.
برای یافتن پاسخی خارجی به چالشهای سیاسی داخلی، از جمله نبرد بین بازیگران داخلی برای جانشینی ملک سلمان، پایین آمدن قیمت جهانی نفت خام و کسری بودجه بیسابقه در عربستان، به نظر میرسد که رژیم این کشور راه فرافکنی به سیاست خارجی را برگزیده است.
توافق غرب با ایران، تهدیدی برای عربستان
بیشترین ترس عربستان از موفقیت بالقوه توافق هستهای ایران با ۱+۵ بر سر برنامه هستهای این کشور است. عربستان پیوستن مجدد ایران به نظم بینالمللی و رابطه در حال تحول این کشور با واشنگتن را تهدیدی جدی برای موقعیت منطقهای خود محسوب میکند. به کار بستن سیاست ضد شیعه در این لحظه تاریخی، یک حرکت آشنا و تلاش عربستان برای مهار موفقیت بالقوه توافق هستهای و انزوای ایران است.
سعودیها در طول پنج سال گذشته تقریباً با تمام راهکارها و ابتکارهای سیاسی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه به صورت عملی مخالفت کردهاند. نه تنها توافق با ایران، بلکه همچنین حمایت آمریکا از جنبش دموکراسی خواهی در مصر، مقاومت اوباما برای مداخله در سوریه. عربستان به احتمال زیاد سعی دارد که با تشدید جنگ و جدالهای فرقهای در منطقه، اهداف استراتژیک آمریکا در منطقه مانند معامله با ایران و پایان مذاکره برای جنگ سوریه را تضعیف کند و به این ترتیب با برافروختن تنشها راه پیشرفت راهحلهای دیپلماتیک را سد کند.
سیاست خارجی شکستخورده عربستان
درگیریهای تازه عربستان و ایران هدف منحرف کردن اذهان مخاطبان منطقهای و داخلی از شکست آشکار سیاستهای خارجی عربستان را نیز دنبال میکند.
شکست عربستان در جلب مخالفت نسبت به توافق با ایران، رابطه این کشور با ایالات متحده آمریکا را متزلزل کرده است. از سوی دیگر، سیاست حمایت از شورشیان مخالف بشار اسد در سوریه نیز با وجود هزینه انسانی بالا، نتوانست رژیم اسد را سرنگون کند. اضافه بر آن، گروههایی از شورشیان هم رادیکالتر شدند و در این میان گروه «دولت اسلامی» هم ظهور کرد. مداخله عربستان و کشورهای حامی در یمن نیز به طور گستردهای، یک شکست استراتژیک محسوب میشود و با وجود هزینههای انسانی بالا به هدف خود نرسیده است.
در چنین شرایطی، تشدید اختلافها با ایران در فضای عمومی منطقه میتواند نگاهها را از عربستان منحرف کند و توجهها را به یک دشمن همیشه آشنا، یعنی ایران، جلب کند.
بحران رهبری کشورهای سنی
عربستان فشار رهبری کشورهای سنی منطقه را هم حس میکند؛ اما در اینجا تشدید درگیری با ایران لزوماً قدرت عربستان را نسبت به سایر رقبا برای رهبری کشورهای سنی، مستحکم نمیکند.
دیپلماسی عربستان مشتاق است که رهبری این کشور بر کشورهای سنی منطقه را تحکیم کند. ریاض به تازگی با هیاهوی بسیار «ائتلاف اسلامی» علیه تروریسم را تبلیغ کرد و ائتلاف جنگ یمن را به عنوان یک مدل برای اقدام جمعی کشورهای عرب معرفی کرد.
اما نفوذ قدرت عربستان در منطقه محدودیتهای خود را دارد. قطر و ترکیه همچنان رقبای جدی عربستان سعودی برای رهبری کشورهای سنی هستند. فراتر از بحرین، بعید است که سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، در قطع روابط با ایران، به عربستان تاسی کنند. حتی امارات متحده عربی تنها قبول کرده که مناسباتش با تهران را کاهش دهد.
نظرها
hasani
تابلوی خیابان بوستان که سفارت عربستان در آن واقع شده است، تعویض شد و تابلوی جدید این خیابان که آیت الله نمر باقر النمر شده است، در ابتدای این خیابان نصب شد.!!
faryad
سازمان ملل متحد، دستکم ۸۵۲ اعدام را طی ۱۵ ماه در ایران بر شمرده است؛ یعنی با توجه به نسبت ساکنان در ایران، این کشور بیشترین آمارها را به خود اختصاص داده است.!!
Farid
حکومت اسلامی عنوان کتاب خمینی بود که همان حکومت مشروعه شیخ نوری ضد جریان مشروطه خواهی در140 سال پیش بود. بعدا برای فریب مردم در رفراندم ٬ کلمه حکومت را حذف و جمهوری را جایگزین کردند! که همه طبق قانون اساسی شان همان حکومت ولایت مطلق فقیه میباشد که در پاریس مورد تایید کارتر و شرکا قرار گرفته بود تا جزیره ثبات خاور میانه و شمال افریقا را به میدان جنگ و ترور وتنش تبدیل نمایند…… انموقع که خبرنگار بی بی سی در اخرین مصاحبه شاه ، از سخن شاه بر ادامه افزایش قیمت نفت توسط اوپک و اینکه نفت ایران تمام شدنی است و از سرمایه ملی باید برای پیشرفت کشور استفاده شود٬ عصبانی شده باید میفهمیدیم که بزودی خبری خواهد شد....... وبعدا بی بی سی تصویر امام را در ماه کشف کردو تا حالا که حزب اله به دفتر بی بی سی بیروت در سال نو میلادی ۲۰۱۵ گل سرخ میفرستد 37 سال گذشته و مردم ایران و منطقه در این مدت تاوان سخت و دردناکی راپس داده اند…. حالا بخاطر وجود برکت حکومتهای اسلامیشان نفت را زیر 25 دلار میخرند و میلیاردها دلار اسلحه به کشورهای منطقه میفروشند". (نظریه کیسینجر - فروش اسلحه در مقابل پترو دلار) به نوشته روزنامه "نیویورک تایمز: ایالات متحده به تنهایی توانسته عمدهترین صادرکننده سلاح لقب گرفته و میزان صادرات خود را حدود ۳۵ درصد نسبت به سال ۲۰۱۳ افزایش دهد .این کشور در سال ۲۰۱۴ در مجموع بیش از ۳۶ میلیارد دلار از طریق صادرات سلاح درآمد داشته است.! بیش از همه قراردادهای فروش سلاح با قطر، عربستان سعودی و کره جنوبی موجب شدهاند تا ایالات متحده در سال گذشته میلادی بزرگترین صادرکننده سلاح در جهان باشد. به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، آمریکا بیش از ۵۰ درصد بازار جهانی صادرات سلاح را در اختیار خود دارد. به نوشته پژوهشگران این مؤسسه بیشترین شرکتهای تولیدکننده سلاح همچنان در آمریکا هستند و کمپانی "لاکهید مارتین" بزرگترین فروشنده سلاح در این کشور به شمار میرود. پس از آمریکا کشور روسیه با درآمدی بالغ بر ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار توانسته جایگاه دوم را از آن خود کند. سوئد (۵/۵ میلیارد دلار)، فرانسه (۴/۴ میلیارد دلار) و چین (۲/۲ میلیارد دلار) به ترتیب در ردههای بعدی قرار دارند
كشكساب
با درود بر همه ايرانيان . اين نامبرده مثل بسيار از دانشگاهيان و آكاداميست هاي غرب نشين اولا دانشش كه هزارو چهارصد سال ، سابقه شيعه را اعلام كرده ، آشكار شده . ثانيا چنانچه عرض شد مثل بسياري ، ااز اقدامات حاج حسين اوباماي ، مرتد را كه عامل سياستهاي حزب دموكرات ( تحت فرمان انگليس ) است ، توجيه نموده . مطمئنا اثرات مخرب دوره هشت ساله حسين اوباماي مسلمان زاده ، همچون كارتر ، پِيامدهاي درازمد ت در قرن حاضر ، خواهد داشت كه بشدت به زيان منطقه عموما و بنده ايراني خواب ، كه هنوز به انتخاباتِ تحكيم بخش حكومت اسلامي خامنه اي دزد ، اميد بسته ام ، خواهد بود . پاينده ايران ، سربلند ايراني
Mani
اسلام در ایران چند جمله: درست قبل از حمله اعراب مسلمان صحرای عربستان به ایران شرایط سیاسی و اجتماعی ایران در بحران جدی بود. حکومت ساسانیان با سرکوب نارضیاتی مردم و مالیات بسیار از آنها مردم را از خود دور کرده بود. اعراب بیابانگرد عربستان تبلیغات وسیعی برای دین محمد راه انداخته بودند که همه برابر و برادرند (هیچ صحبتی در باره قتل،کشتارها ،غارت ها و تجاوزات به کودکان توسط این دین که قبلا شامل شان شده بود نمی کردند). بلطبع مردم ایران که از شرایط موجود و فشار حکومت و مغ های ایران به تنگ آمده بودند شنیدن برابری در آیین جدید بیابانگردهای مسلمان برایشان جذابیت و فریبندگی داشت. شاید یکی از علتهای مهم پیروزی اعراب مسلمان بر ایرانیان همین زودباوری ایرانیان و عدم شناخت آنان از خصوصیات اعراب بادیه نشین و آیین جدیدشان بود. زمانی آنها بی به حقیقت بردند که دیگر بسیار دیر شده بود. موح غارت غارت،کشتار و تجاوز به زنان و کودکان توسط اعراب مسلمان سرتاسر ایران را فرا گرفت. ------------------------------------------------------- مگر برای ما چه آوردند ؟ معجون دل به هم زنی از آرا و عقاید متضادی که از مذاهب و ادیان و خرافات پیشین ، هول هولکی و هضم نکرده استراق و بی تناسب بهم در آمیخته شده است، دشمن ذوقیات حقیقی آدمی، و احکام آن مخالف با هر گونه ترقی و تعالی اقوام ملل است و به ضرب ششمشیر به مردم زوزچپان کرده اند. یعنی شمشیر بران و کا سۀ گدائی است، یا خراج و جزیه به بیت المال مسلمین بپردازید یا سرتان را میبریم هر چه پول و جواهر داشتیم چاپیدند. آثار هنری ما را از میان بردند و هنوز هم دست بردار نیستند؛ هر جا رفتند همین کار را کردند. صادق هدایت --------------------------------------------------------- مردمی که تاریخ سرزمین خود را نمیدانند آنرا تکرر میکنند. حکومت گذشته آزادی اندیشه را بشدت سرکوب میکرد اما راه را برای گسترش اسلام و تکثیر آخوندها و سایر اسلامگرایان هموار کرده بود. فساد و فقر باعث نارضیاتی شدید مردم از حکومت و تبلیغات شدید اسلامگرایان در رابطه با برابری و برادری وایجاد حکوم پابرهنه ها،مجانی کردن آب،برق و اتوبوس (توجه شود به حمله اعراب مسلمان و تبلیغات قبل از حمله آنان به ایران) مردمی را که هرگز به آنها اجازه نداده شده بود که تاریخ واقعی سرزمین شان را بدانند ،مردمی که سرکوب سیستماتیک عامل اصلی عدم رشد آگاهی و اندیشه شده بود و مردمی که مسلمان شده بودند اما از واقعیت آن آگاهی نداشتند و در مورد ماهیت آخوندها مطالب زیاد نمیدانستند با انتخاب و انقلاب خود دوباره تاریخ را تکرار کردند. از اولین روز به قدرت رسیدن اسلامگرایان تا به امروز مردم با کشتارهای وسیع،غارتها و تجاوزات گسترده به زنان و کودکان خود توسط اسلامگرایان روبرو شده اند و حقوق انسانی اشان توسط حاکمان جدید بطور کامل از بین رفت.
کیان
آی روشنفکرهای ***................داریم از فقر و بیکاری جان میدهیم.چرا کسی به دادمان نمی رسد...
nader
نوری زاد: یک بام و چند هوای بی شرمانه عربستان، “شیخ نمر” رهبر شیعیان عربستان و عده ای دیگر را اعدام کرد. من و دوستانم در “لگام” مخالف اعدامیم در هر شکلش. اما شما را بخدا توجه کنید به هیاهویی که آیت الله های خودمان و آخوندهای حکومتی و صدا و سیما و حتی دستگاه سیاست خارجی براه انداخته اند در این خصوص. اینها عربستان را بخاطر کاری محکوم می کنند که خود نظام مقدس صد پله بدترش را در پرونده دارد. طنز این که آیت الله سبحانی مثلاً گفته: شیخ نمر را به این خاطر اعدام کردند که خواستار عدالت در عربستان بود. و یا در بیانیه ی وزارت خارجه آمده: شیخ نمر جز سخن گفتن ابزاری نداشت. انگار آنهایی که خودِ نظام مقدس سر بریده و به زندان انداخته و زندگی شان را روفته و از سرزمین شان تارانده، ابزار دیگری و سخن دیگری داشته اند. !! مجید توکلی و بسیاری چون وی مگر خواسته ای جز عدالت، و ابزاری جز سخن گفتن داشته اند که به چهار سال و شش سال زندان و محرومیت های متعدد اجتماعی محکوم شده اند؟ شیخ نمر حتماً به برکت نظام جمهوری اسلامی کاسه هایی زیر نیم کاسه داشته و برای فردای خودش خواب ها دیده مسلحانه بی تردید. درست مثل جناب سید حسن نصرالله