دخترم همه چیز بدنت نیست
یا چطور به دختر نوجوانتان یاد بدهید که خودش را دوست داشته باشد
نیلوفر جعفری- دوست داشتن خود، کار ساده‌ای نیست آن هم برای یک دختر امروزی که تحت تاثیر دنیایی است که انتظار زیادی از او و ظاهرش دارد.
نیلوفر جعغری
دوست داشتن خود، کار ساده‌ای نیست آن هم برای یک دختر امروزی که تحت تاثیر دنیایی است که انتظار زیادی از او و ظاهرش دارد. طبق آنچه موسسه ملی اختلال خوردن در امریکا می‌گوید، دختران از شش سالگی به شکل اندام، رژیم‌های غذایی و موصوع زیبایی فکر می‌کنند. ۵۰ درصد از کودکان ۶ تا ۱۲ سال آمریکایی نگران چاقی هستند و این کاملا نگران کننده است.
با وجود هجوم تبلیغات رسانه‌ای و القائات فرهنگی و فشارهای اجتماعی، هنوز هم شما به عنوان مادر پا پدر، بیشترین تاثیر را در طرز فکر فرزندتان و ایجاد یک برداشت درست یا غلط از زندگی دارید. هرچقدر فرزند شما کوچک‌تر باشد، تاثیر شما بیشتر است. دست‌های شما برای ایجاد یک تغییر بنیادی اصلا بسته نیست.
پژوهشگران می‌گویند که والدین به ویژه مادران، نقش مهمی در ترغیب کودکان برای رژیم غذایی و لاغری دارند بدون اینکه به عواقب این نوع فشارها در ایجاد انواع اختلال روانی مثل اختلال خوردن و افسردگی آگاه باشند. تشویق کودک به پیروی از یک رژیم غذایی و لاغر ماندن، در حالی که سلامتی او تهدید نمی‌شود، در واقع این پیام را به کودک می‌رساند که باید بیشتر به شکل اندام و ظاهر پذیرفتنی فکر کند. وقتی شما به عنوان یک والد سر سفره غذا دائم درباره میزان کالری و کربوهیدرات‌ها حرف می‌زنید و موقع اظهار نظر درباره آدم‌های اطرافتان به زیبایی و زشتی، چاقی و لاغری و سایز اندام آنها اشاره می‌کنید، یا تعریف می‌کنید که «فلانی چقدر در شلوار جینش چاق به نظر می‌رسید»، به مفاهیمی که به فرزند دختر و پسرتان منتقل می‌کنید توجهی ندارید. شما یک الگوی رفتاری و باوری را در فرزندتان نهادینه می‌کنید که به احتمال زیاد خودتان هم آنها را از منابع دیگری مثل خانواده، دوستان و رسانه‌ها دریافت کرده‌اید. بیایید بپذیریم که ما معمولا انتقال‌دهنده آموزه‌های خوبی به کودکان نیستیم و باورهایمان را پیش از اینکه به باور فرزندمان تبدیل کنیم محک نمی‌زنیم.
وقتی می‌گویند والدین نقش موثری در تربیت فرزندان دارند، حتما خوشحال می‌شوید. اما چه نوع تربیتی؟ چه نوع آموزشی؟ اگر خود شما هم پا به پای فرزندتان تیلور سویفت و السا را در کارتون فروزن تحسین می‌کنید، این آموزش نگران کننده است. شما فقط زمانی موثرتر از همه کارتون‌های والت دیزنی خواهید بود که خودتان تصویر درستی از بدن خود، بدن زنان و مردان دیگر و بدن کودکتان داشته باشید.
اگر همیشه نگران تصویر بدن خود و مساله وزن یا زیبایی صورت و رنگ موهایتان هستید، قبل از اینکه بخواهید نقشی در برابر فرزندتان بپذیرید، باید روی تصورات خودتان از زن و مساله زیبایی و بدن کار کنید.
چطور از الگوی نامناسب به یک الگوی خوب تبدیل شویم؟
تغییر کنید؛ حتی یک تغییر غیر واقعی
خیلی چیزها تنها فکر و ایده اشتباه شماست و خودتان هم در آن مقصر نیستید. همین که بدانید این فکر که چاق، بد هیکل، زشت و مو وزوزی هستید(آن هم در شرایطی که واقعا اینطور نیست)، اشتباه است قدم مهمی برداشته‌اید. خب، با این حال کار یک شب یا حتی یک سال نیست که چنین باورها یا عادت‌هایی را عوض کنید. اما اگر واقعا نمی‌خواهید دختر کوچکتان هم روزی مثل شما فکرکند، درباره این مساله بلند بلند حرف نزنید.
مثلا جلوی آینه می‌روید و فکر می‌کنید که در هفته گذشته مثل خرس خورده‌اید و شکم‌تان بزرگ شده است. همین که چنین فکری از ذهن‌تان گذشت، آن را بلند بیان نکنید. خوشبختانه فرزندتان بلد نیست ذهن خوانی کند. او فقط شنونده است و وقتی می‌شنود که شما می‌گویید «نمی‌تونم جلوی شکمم رو بگیرم»، خودش را در آینده جای شما تصور می‌کند. حرفی نزنید و مانع ایجاد چنین تصویری در ذهن کودکتان بشوید؛ حتی اگر هنوز هم جلوی آینه به شکم بزرگتان فکر می‌کنید.
تحسین کنید؛ حتی اگر شده کمی
کودک، شما را موجودی فوق‌العاده می‌بیند. با او موافق نیستید؟ از این به بعد موافق باشید. او دوست دارد از شما چیزهای خوشایندی بشنود. چیزهایی که خیلی ربطی به وزن و ظاهر ندارند. هرچقدر در زندگی چالش‌ها و بحران‌هایتان بیشتر باشد این مساله برای او جدی‌تر است: «روز بدی بود اما من نمی‌گذارم همه هفته‌ام خراب شود.» این چیزی است که فرزندتان از شنیدنش خوشحال می‌شود و بدون شک معنای بهتری از «من هیچ وقت لاغر نمی‌شوم» دارد.
تحسین را بپذیرید و جدی بگیرید
دوستتان می‌گوید «چقدر زیبا شده‌ای» و شما پاسخ می‌دهید «مسخره‌ام می‌کنی؟ ببین چه قیافه زشتی پیدا کرده‌ام.» چیزی که کودکتان می‌شنود و یاد می‌گیرد این است که مهم نیست دیگران چه می‌گویند و چگونه تحسین می‌کنند و چون اینها تعارف است و نباید جدی گرفت. با پس زدن تعریف و تمجید دیگران کودکتان باور می‌کند خود انتقادی یا بهتر است بگوییم خود زنی، از دوست داشتن خود مهم‌تر است. دفعه بعد که دوستی با حسن نیت از شما، از ظاهرتان، رنگ موهایتان، لباس‌هایتان و به طور کلی حالت چهره و اندام‌تان تعریف کرد، بگویید «ممنونم.»
اگر نقصی در خودتان می‌بینید آن را برای خودتان نگه دارید.
نگویید «چاق»
از واژه‌هایی مثل چاق، خپل، تپل، شل و ول، آویزون، گنده و هر واژه‌ای که معنایی در تحقیر بدن دارند و شما خودتان را در وضعیتی شبیه آن می‌بینید استفاده نکنید. حرف زدن درباره کالری بد و خوب، زیاده روی در مصرف شکر و نمک یا کربوهیدرات‌ها اشکالی ندارد اگر شما آنها را درباره نوع مصرف مواد غذایی و حفظ سلامتی به کار ببرید. اشاره به سرخ کردنی‌ها و اسنک‌ها فقط در صورتی بار معنایی مثبت دارند که شما آن را از نظر سلامتی مطرح کنید. حرف زدن درباره این موارد هم نباید بیش از اندازه باشد موقع سرو غذا خب است که به خوشمزه بودن و کیفیت غذا هم توجه کنید نه اینکه فقط از میزان کالری روزانه و چاقی و لاغری حرف بزنید. البته این به معنای آن نیست که اگر اضافه وزن دارید، نباید به فکر یک رژیم غذایی متعادل باشید اما یادتان باشد این مساله شماست نه فرزندتان. اصلا لازم نیست نگرانی‌هایتان را سر میز غذا مطرح کنید. سکوت کنید و به اندازه‌ای که لازم است غذا بخورید.
دیگران را خوب توصیف کنید
کودکان می‌بینند و متوجه تفاوت اندام، شکل صورت و رنگ پوست آدم‌ها می‌شوند. اما بک بار به رفتار خودتان فکر کنید؛ شما آدم‌ها را چگونه می‌بینید و چگونه توصیف می‌کنید؟ دنیا پر از طرح و رنگ است و این چیزی است که آن را جالب توجه کرده است. با این حال، همه چیز انسان‌های اطراف شما را ظاهرشان تشکیل نمی‌دهد. اگر موقع توصیف کسی ابتدا از خوشگلی، زشتی یا چاقی و لاغری‌اش حرف می‌زنید، این طرز فکر ایراد دارد. نه اینکه آدم‌ها تفاوتی ندارند اما چرا باید در توصیف یک دوست ابتدا بگویید «زن خوشگل، جذاب و خوش اندامی است؟»
وقتی کودک چنین توصیفاتی را می‌شنود در ارزیابی خودش و دیگران به شکل ظاهرشان اولویت می‌دهد. درباره آدم‌ها همیشه از توصیف‌های مثبت استفاده کنید و به جای گفتن اینکه فردی چقدر خوشگل یا خوش هیکل است درباره رفتار خوب، احساسی که ایجاد می‌کند و شخصیتش حرف بزنید. خودتان مقایسه کنید: کودک از شنیدن «دوستم یک زن زیباست» چه برداشتی دارد و از شنیدن «دوستم یک شنونده خوب و یک آدم بسیار مهربان است» چه تصوری خواهد داشت؟
شما می‌توانید تغییر دهنده باشید
همه چیز دست شما نیست اما از دستان شما خارج هم نیست. شاید فکر کنید در برابر آموزش‌های بیرونی و فشارهای فرهنگی و اجتماعی تلاش های شما موثر نیست چون کودک تحت تاثیر جامعه‌ای بزرگ‌تر از خانواده است. این تصور اشتباه است. با اینکه او با کلیشه زنان زیبا و خوش اندام مواجه خواهد شد اما او در نهایت به الگوهای ارائه شده در خانواده نگاه می‌کند. برای اینکه بهتر این نکته را بفهمید کافی است به خودتان نگاهی بیندازید؛ گاهی احساس نمی‌کنید جا پای پدر یا مادرتان گذاشته‌اید؟
نظرها
ساناز
من دختر کوچکی دارم و مطالب خانم جعفری را به دقت مطالعه می کنم. پیش آگاهی از مسایلی که ممکن است در آینده با انها روبرو شوم به من کمک می کند که رفتار مناسبی را در حال حاضر پیش بگیرم. از این نوع مقالات در رسانه های دیگر فارسی زبان ندیده ام. متشکرم.
حسن
جالب بود ممنون.