هک تلگرام تنها در چهار دقیقه؟

دوره محبوبیت ابزارهای اطلاع‌رسانی در ایران کوتاه و همواره با کشمکش‌های بسیار همراه است. از وی‌چَت (WeChat) و تانگو (Tango) گرفته تا وایبر (Viber) و واتس‌اَپ (WhatsApp)، در دوره‌ای محبوب کاربران بوده و بعد به‌سرعت جای خود را به رقیب و نمونه دیگری داده‌اند. این نوع محبوبیت‌های شدید و افول ناگهانی آن ناشی از دست‌کاری‌ها و اقدامات حاکمیت نیز بوده است، اما گویا در این میان کاربران کم‌کم سراغ نرم‌افزارهایی رفته‌اند که برخلاف خواست حاکمیت، امکانات بیشتر و چارچوب امنیتی محکم‌تری دارند. تلگرام یکی از این نرم‌افزارهاست که ادعای فروش نرم‌افزار هک کردن آن موجب بحث‌های فراوانی شده است.

میزان محبوبیت نرم‌افزارها تابعی از امکانات، سهولت کاربرد و امنیت در مقابل نفوذ است که نشان از بلوغ رفتاری کاربران ایرانی نیز دارد. به همین دلیل است که به‌عنوان نمونه پیام‌رسان وایبر به دلیل تردیدهای ناشی از امنیت و امکان نفوذ حاکمیت در تبادل اطلاعات کاربران، محبوبیت خود را از دست داده و به‌سرعت با نرم‌افزاری همچون تلگرام جایگزین می‌شود. یا نرم‌افزاری همچون تانگو علی‌رغم برخورداری از امکاناتی شبیه به شبکه‌های اجتماعی، به دلیل ابهامات امنیتی در مسیر افول قرار می‌گیرد.

تلگرام که از ویرایش‌های نخستین مورد توجه کاربران حرفه‌ای بود، با تأکید همین دست از کاربران فضای مجازی، مورد توجه عمومی واقع شده و در ایران نیز تبدیل به محبوب‌ترین نرم‌افزار پیام‌رسان شده است.

آیا باید نگران هک شدن تلگرام بود؟

نگرانی از نفوذ به سامانه‌های رایانه‌ای همواره وجود دارد و نادیده گرفتن آن کار خردمندانه‌ای نیست، اما میزان نگرانی، رابطه مستقیمی با امکانات نرم‌افزار و سخت‌افزارهای مورد استفاده دارد. تلگرام درمجموع نرم‌افزاری ایمن است اما شیوه استفاده ما می‌تواند امکانات تعبیه شده در آن را بی‌اثر ساخته یا استفاده از آن را بسیار ایمن کند. شیوه رمزنگاری تلگرام و این‌که پیام‌های ذخیره شده بر روی سرورهای آن نیز رمزگذاری شده و حتی توسط خود شرکت تلگرام نیز قابل رمزگشایی نیست، ضریب ایمنی آن را افزایش داده است.

بیشتر بخوانید: تلگرام و ایمنی در استفاده از آن

از طرفی در نسخه‌های جدید تلگرام، امکان ارتباط رمزگذاری شده نقطه به نقطه وجود دارد که در جریان آن هیچ بخشی از تماس بر روی سرورهای تلگرام ذخیره نمی‌شود. این امکان ضریب امنیتی بسیار بالاتری را فراهم می‌سازد. در همین حال امکان خودتخریبی پیام‌ها نیز در نسخه‌های اخیر وجود دارد که به کاربر اجازه می‌دهد تا محدوده زمانی باقی ماندن پیغام‌هایش بر روی گوشی را مشخص نماید. پس از این زمان همه پیغام‌ها به صورت خودکار حذف شده و قابل بازیابی نخواهد بود.

تلگرام مدعی است که سرورهای خود را در محل‌های ایمن و خارج از کنترل دولت‌ها قرار داده و همچنین از فن‌آوری ابری استفاده می‌کند و به این ترتیب دسترسی فیزیکی به سرورها را غیرممکن ساخته است. این در حالی است که همه درخواست‌های همراه با تهدید جمهوری اسلامی برای انتقال بخشی از این سرورها به ایران با مخالفت رو‌به‌رو شده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد زمینه و دلایل فنی و منطقی برای نگرانی از هک شدن تلگرام وجود ندارد؛ و آن‌چه که باید نگران آن بود فریب خوردن کاربران و افتادن آن‌ها در دام شیوه‌هایی است که با تکیه بر جنبه‌های روانشناسی رفتاری کاربران، امکان نفوذ را ایجاد می‌کند.

در ماه‌های اخیر تبلیغات فراوان برای فروش نرم‌افزار (نفوذ) هک تلگرام در فضای مجازی منتشر شده و بحث‌های زیادی را برانگیخته است. کارشناسان بسیاری معتقدند که ادعاهای مطرح شده در این تبلیغات نه تبلیغ یک نرم‌افزار یا ابزار هک کردن تلگرام، بلکه تلاشی مبتنی بر فریبکاری و قربانی کردن کاربر آن است، اما به نظر می‌رسد که موضوع دارای جنبه‌های دیگری نیز باشد.

مهم‌ترین نکات در این زمینه عبارت است از:

۱- تلگرام تأکید زیادی بر روی روش رمزگذاری خاص خود دارد که تا به حال کسی قادر به عبور از آن نبوده است. نکته جالب این‌که تاکنون در دو نوبت جایزه‌ای برای شکستن رمزهای این نرم‌افزار عرضه شده که مبلغ آن اینک به ۳۰۰‌هزار دلار رسیده و کسی مدعی دریافت آن نشده است.

۲- نرم‌افزاری که ادعای هک کردن تلگرام را دارد، در کشور و منطقه دیگری معرفی نشده و تنها در سایت‌های ایرانی تبلیغ می‌شود.

۳- حاصل کار نرم‌افزار ادعا شده تنها تلاش برای فریب دادن کاربران به ارسال کدهای دسترسی خودشان به هکر (!) است. در واقع آن‌چه که ادعا شده شیوه موسوم به مهندسی اجتماعی و فریب کاربر برای نفوذ به گوشی اوست و این اتفاقی است که می‌تواند در مورد هر نرم‌افزار دیگری نیز رخ دهد.

۴- پلیس می‌تواند سایت‌ها، کانال‌های تلگرامی و گروه‌های معرف این نرم‌افزار را به سرعت شناسایی کند، به‌ویژه این‌که برای پرداخت هزینه‌ها نیز شماره حساب‌های بانکی مشخصی ارائه شده است. از طرفی، بر اساس قانون جرائم رایانه‌ای هر نوع اقدامی برای هک کردن اطلاعات جرم است، اما تبلیغ برای فروش نرم‌افزار «هک تلگرام» تاکنون مورد پیگرد پلیس قرار نگرفته است.

همه آن‌چه که اشاره شد به این شائبه دامن می‌زند که این تبلیغات وسیع و فضاسازی، بخشی از مبارزه حاکمیت برای کاهش توجه کاربران به تلگرام و دامن زدن به ترس در استفاده از این پیام‌رسان است. این شیوه پیش از این در مورد کامنت‌گذاری برای سایت‌ها و وبلاگ‌ها، نوشتن وبلاگ، استفاده از فیس‌بوک و استفاده از پیامک‌های متنی و تصویری نیز تجربه شده است. موضوعی که با توجه به معرفی امکاناتی هم‌چون روبات، گروه و کانال در کنار امتناع مدیران تلگرام از انتقال سرورهای منطقه‌ای خود به ایران، معنای روشن‌تری می‌یابد.

گروه‌های تلگرامی ارتباط جمعی، امکان مدیریت خود کاربران را فراهم ساخته، روبات‌ها دسترسی‌های متنوع و کمی تعاملی به سایر منابع و سایت‌ها را به کاربران می‌دهند و کانال‌ها بخشی از توانایی‌های شبکه‌های اجتماعی را به این نرم‌افزار اضافه کرده‌اند. همه این‌ها فعالیت‌هایی است که خارج از سیطره حاکمیت انجام می‌شود و با توجه به ساختار نرم‌افزاری و شیوه مدیریت سرورهای تلگرام، آن را به پدیده‌ای غیرقابل کنترل برای نظام فیلترینگ تبدیل کرده است.

در کنار این‌ها، به‌ویژه گستردگی استفاده از کانال‌ها که مدتی است به سایت‌های رسمی، روزنامه‌ها، سایت‌های خبری و سایت‌های تجاری نیز رسیده، مسدودسازی کامل تلگرام را تقریبا غیرممکن ساخته است و به نظر می‌رسد با توجه به ناکامی در کنترل فنی تلگرام، تبلیغات اخیر اعتماد کاربران را نشانه گرفته و این شاید آخرین نقطه‌ای است که حاکمیت امیدوار به نفوذ در آن باشد.

از سوی دیگر این پرسش را می‌توان مطرح کرد که علاقه‌مندی به تجسس و همچنین بی‌اعتمادی، چه‌طور می‌تواند به عامل فریب تبدیل شود؟ چرا  اشتیاق به سرک کشیدن در حریم خصوصی افراد وجود دارد؟

رضا کاظم‌زاده، روان‌درمانگر، معتقد است که این مسائل مربوط به همه جوامع است و جنبه جهانی دارد. به عقیده او برخی جوامع این خصوصیات را تشویق می‌کنند و در برخی جوامع با تکیه بر بحث آموزش، این اشتیاق را کاهش می‌دهند. او همچنین معتقد است در مورد ایران این بحث فوق‌العاده پیچیده است و در سطوح مختلف می‌توان به آن نگاه کرد.

گفت‌وگوی رضا کاظم‌زاده با رادیو زمانه را بشنوید:

کاظم‌زاده این مساله را به دو بخش تقسیم می‌کند: از منظر اجتماعی و فرهنگی و در مقابل جنبه تربیتی، خانوادگی و خصوصی.

به عقیده او عامل اصلی که مانع از خطا نکردن می‌شود، نگاه دیگری است. به گفته کاظم‌زاده ما در فرهنگ و در جامعه‌ای زندگی کرده‌ایم که گروه‌های انسانی فرد همیشه مسائل اخلاقی را کنترل و دنبال کرده‌اند. او در این مورد مساله آبروداری را در جامعه ایران مثال می‌زند.

کاظم‌زاده همچنین به این نکته اشاره می‌کند که وقتی در جامعه‌ای شما کنترل را به جای این‌که بر اساس ارزش‌های درونی خودتان باشد، به دست گروه‌های اجتماعی و انسانی می‌دهید، باعث به وجود آمدن مفاهیمی همچون ناموس و غیرت می‌شوید.

به اعتقاد کاظم‌زاده در چنین جامعه‌ای وقتی نظام و ساختارهای کهن در هم می‌شکنند (مانند آن‌چه در ایران از دهه ۴۰ هجری شمسی به بعد به واسطه تداوم و گسترش شهرنشینی با آن روبه‌رو هستیم)، شاهد رشد فرهنگ تردید و ظن در جامعه خواهیم بود. در چنین شرایطی برای کنترل جامعه، روش‌های جدیدی برای کنترل به وجود می‌آیند.در این شرایط است که فرهنگ به جای این‌که اساس را بر عملکرد فرد قرار دهد، آن را بر کنترل بیرونی قرار می‌دهد.

برای دسترسی به آرشیو بخش امن گذر، اینجا را کلیک کنید.