نمایشگاه کتاب در شهر نیم‌ساخته «آفتاب»

بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران ۱۵ اردیبهشت ۹۵ برای اولین بار در «شهر آفتاب» برگزار می‌شود. ناشران و کتابفروشان و حتی مدیران وزارت ارشاد اسلامی نگران بودند که تا افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران، ساخت و ساز در این محل که در تملک شهرداری تهران قرار دارد به پایان نرسد. این نگرانی بی‌مورد نبوده است. علاوه بر این، خط مترویی که قرار بود شهروندان تهرانی را به محل برگزاری نمایشگاه کتاب تهران برساند، آماده بهره‌برداری نیست.

«شهر آفتاب» در جنوب شهر تهران در مساحتی بالغ بر ۱۳۸ هکتار در مجاورت محل دفن بنیانگذار جمهوری اسلامی، در مسیر اتوبان تهران به قم قرار دارد. بر اساس توافق بین علی جنتی، وزیر ارشاد اسلامی و محمد باقر قالیباف، شهردار تهران قرار شد که بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران از «مصلی» به «شهر آفتاب» منتقل شود.

اوایل بهمن سال جاری علی صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی اعلام کرد که چاره دیگری جز برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در «شهر آفتاب» وجود ندارد. آن زمان در این مکان در دست احداث ۹۳ درصد ساخت و سازها به پایان رسیده بود. یک ماه از آن تاریخ گذشته و با این حال به گفته حسین صفری، مدیر کمیته اجرایی بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران هنوز پنج درصد از ساخت و سازها باقی مانده است. به این ترتیب باید گفت در شش هفته گذشته ساخت و ساز در شهر آفتاب عملاً متوقف مانده است.

حتی اگر ساخت و ساز در «شهر آفتاب» تا افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران به پایان برسد، مشکلات بزرگی وجود دارد که ممکن است زمینه‌ از اختلافات و تبعیض بین ناشران خودی و غیر خودی را فراهم آورد.

به گفته حسین صفری در «شهر آفتاب» برای ناشران در مجموع ۱۲۰ هزار متر مربع فضای مسقف وجود دارد، اما این فضا کفایت نمی‌کند و به همین جهت برای جا دادن همه ناشران می‌بایست در فضای باز هم فضاهای مسقف ایجاد کرد. مدیر کمیته اجرایی بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران به روزنامه ابتکار گفته است ایجاد این فضاها اما از عهده شرکت‌های داخلی برنمی‌آید و برای احداث این فضاها، شهرداری تهران در حال مذاکره با کشورهای مختلف است. آیا شهرداری تهران به راستی موفق می‌شود در این فرصت کم، هم باقی‌مانده ساخت و سازها را انجام دهد و هم فضای مسقف کافی برای ناشران فراهم آورد؟

بر اساس آماری که علی اکبر اشعری، سخنگوی شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه کتاب تهران ارائه داده، در نمایشگاه کتاب ۹۵، ۳۰۰۰ ناشر در ۲۴۰۰ غرفه خضور دارند. ۱۶۰۰ ناشر هم از ۶۰ کشور خارجی که در دو گروه لاتین و غربی طبقه‌بندی شده‌اند به نمایشگاه کتاب تهران دعوت شده‌اند. از میان ناشران داخلی، ۲۵۰۰ ناشر در زمینه کودک و نوجوان، علوم اجتماعی، دانشگاهی، آموزشی و کمک درسی و ادبیات جنگ فعالیت می‌کنند.

بر اساس نخستین برآوردها، ناشران داخلی برای عرضه کتاب‌هایشان هفت الی هشت هزار متر مربع فضا کم دارند. از هم‌اکنون این پرسش پیش آمده که کدام ناشران در بیرون نمایشگاه غرفه‌هایشان را دایر کنند و کدام ناشران در درون «شهر آفتاب»؟

از ابتدای سال ۱۳۹۰ تا مرداد ۱۳۹۴ در مجموع ۲۹۲ هزار و ۸۵۸ عنوان کتاب در ایران منتشر شده. با توجه به کاهش روزافزون سرانه کتابخوانی در ایران، نشر کتاب با بحران تورم مواجه شده است. به همین جهت هم جای غرفه‌ ناشران در نمایشگاه کتاب تهران به عنوان بزرگ‌ترین فروشگاه کتاب کشور و تنها فرصت بزرگ ناشران برای به فروش رساندن کتاب‌های منتشر شده اهمیت پیدا می‌کند.

در طرح عیدانه کتاب که برای کاهش تورم در عرصه کتاب به اجرا گذاشته شد، فقط ۳۰ هزار جلد کتاب به فروش رفته است.

علاوه بر مشکلات یاد شده، خط مترویی هم که می‌بایست تهران را به «شهر آفتاب» مرتبط کند هنوز افتتاح نشده و احتمال می‌رود که تا افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران آماده بهره‌برداری نشود و مشکلاتی در زمینه حمل و نقل مراجعه‌کنندگان به وجود آید.

عباس صالحی، معاون فرهنگی ارشاد اسلامی در بهمن سال جاری هشدار داده بود: «اقتصاد نشر ما وابسته به نمایشگاه است هم به لحاظ فروش هم نقدی بودن؛ نمایشگاه شوخی نیست، طوفان و سیل است، اگر آماده نباشد شروع بد برای شهر آفتاب خواهد بود.»

نمایشگاه کتاب تهران ۱۵ اردیبهشت ۹۵ کارش را آغاز می‌کند و تا ۲۵ اردیبهشت هم ادامه دارد. روسیه مهمان ویژه بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران است.