آداب نهنگ‌خواری: به نام علم، به کام ژاپن

ناوگان صید نهنگ ژاپن با صید بیش از ۳۰۰ نهنگ از آب‌های قطب جنوب، پنجشنبه ۲۴ مارس/پنجم فروردین، پس از یک سال به سواحل این کشور بازگشت. غالب نهنگ‌های شکارشده نهنگ‌های ماده و باردار هستند.

دوسال پیش دیوان بین‌المللی دادگستری که در شهر لاهه هلند مستقر است، با صدور حکمی از ژاپن خواسته بود تا صید نهنگ در اقیانوس منجمد جنوبی و به طور کلی آب‌های قطب جنوب را متوقف کند.

توکیو اما یک سال پس از صدور این حکم از سوی عالی‌ترین رکن قضایی سازمان ملل، تصمیم گرفت شکار این گونه پستاندار کم‌یاب را از سر بگیرد.

ژاپن روز پنج شنبه ۲۴ مارس تأیید کرد که تعدادی از نهنگ‌ها در این سفر «اکتشافی و علمی» کشته شدند.

صید تجاری نهنگ از سال ۱۹۸۷ ممنوع اعلام شده است. دولت ژاپن نیز مدعی است از آن سال بعد تنها برای «صید علمی» دست به شکار نهنگ زده است.

اما بر اساس حکم دیوان بین‌المللی، صید نهنگ به‌دست ژاپن را به سختی می‌توان تحت عنوان پژوهش و صید علمی توجیه کرد. صید بی‌رویه نهنگ از سوی ژاپن در حالی صورت می‌گیرد که این کشور از سال ۱۹۸۷ عضو کمیسیون ممنوعیت صید نهنگ است و پروتکل ممنوعیت صید نهنگ برای مقاصد تجاری را امضا کرده است.

شکار نهنگ: تحقیقات علمی یا تجارت

آژانس شیلات ژاپن اعلام کرد، این کشور در مجموع ۳۳۳ نهنگ را در سفر علمی اخیر شکار کرده است که ۱۰۳ نهنگ از این تعداد نر و ۲۳۰ نهنگ دیگر ماده‌اند. بنابر اعلام این نهاد مسئول ژاپن، بیش از ۹۰ درصد نهنگ‌های ماده شکارشده بالغ و باردار هستند.

نهنگ آبی با وزنی معادل ۱۰۰ تا ۱۵۰ تن بزرگترین پستاندار زمین است. نهنگ‌ها از پنج تا ۱۰ سالگی خود  می‌تواند تولید مثل کنند و هر دو تا سه سال یکبار نیز بچه‌دار شوند. دوره بارداری این حیوان نیز ۱۰ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد.

رئیس آژانس شیلات ژاپن در بیانیه‌ای گفت:«تعداد نهنگ‌های باردار شکار شده در این سفر مطابق با صیدهای قبلی ژاپن است و این خود بیانگر این مطلب است که وضعیت پرورش و زاد و ولد نهنگ در قطب جنوب در وضعیت خوب و سالمی به سر می‌برد.»

با این حال بسیاری نظر شیلات ژاپن را تأیید و تصدیق نمی‌کنند و وضعیت این پستاندار دریایی را «خطرناک» می‌دانند. گروه «چوپان دریا» که یک گروه حامی حفاظت از آبزیان است نهنگ قطب جنوب را در فهرست «گونه‌های در معرض خطر و انقراض» قرار داده است.

همچنین خبرگزاری رویترز در گزارشی در این‌باره نوشت: «ژاپن در ۱۲ سال آینده به بهانه پیشبرد برنامه‌های تحقیقاتی خود صید بیش از چهار هزار نهنگ دیگر را در دستور کار قرار داده است. بهانه‌ای که بیشتر واهی می‌نماید و هدف نهایی‌اش تنها از سرگیری صید تجاری نهنگ است.»

یکی از کشورهای معترض به اقدام ژاپن در زمینه صید نهنگ استرالیا است. این کشور به همراه نیوزیلند در سال ۲۰۱۰ با طرح شکایتی از ژاپن در دیوان بین المللی دادگستری خواستار ممنوعیت صید این پستاندار دریایی شد. بنابر اظهار مقامات استرالیا، ژاپن تحت پوشش پژوهش‌های علمی، به شکار نهنگ‌ برای مقاصد تجاری خود ادامه می‌دهد و از سال ۱۹۸۷تا به حال بیش از ۱۰ هزار نهنگ را صید کرده است.

سال گذشته نیز گروه هکری «آنونیموس» در اعتراض به صید نهنگ‌ها، وب‌سایت نخست‌وزیر ژاپن را هک کردند. از قضا یکی از طرفداران پروپاقرص صید نهنگ در ژاپن نخست وزیر این کشور، شینزو آبه است.

بزرگ‌ترین پستاندار دریایی در سفره ژاپنی

واقعیت آن است که در ژاپن مصرف گوشت این پستاندار دریایی به عنوان یک فرهنگ غذایی کهن بسیار مرسوم است و همواره بخش بزرگی از بازار غذای ژاپن به صید همین نهنگ‌ها وابسته است.

به همین خاطر توقف صید نهنگ به عنوان بزرگترین پستاندار زمین از سوی ژاپن، تا حدودی در حکم حذف یکی از محصولات سودآور صنعت شیلات این کشور نیز به شمار می‌آید. محصولی که یکی از محبوب‌ترین غذاها در سفره ژاپنی به حساب می‌آید.

جالب آنکه انسان درحالی این پستان‌دار عظیم الجثه و‌ کم‌یاب را می‌خورد که غذای اصلی بزرگترین حیوان زمین را ریزترین موجودات یعنی پلانگتون‌ها تشکیل می‌دهند. موجودات ریزی که میلیون‌ها عدد از آنها را به راحتی می‌توان در سطل آبی جای داد.

تخمین زده‌اند که تا دهه ۸۰ میلادی حدود ۲۵۰ هزار نهنگ در آب‌های جهان وجود داشته است. امروزه اما تنها حدود ۱۲ هزار نهنگ در سرتاسر آب‌های جهان باقی مانده‌ است. رقمی که به شدت نگران کننده است و در صورتی که ژاپن به رویه فعلی خود در شکار این پستاندار ادامه دهد در سال‌های آتی نسل این موجود کم نظیر برچیده خواهد شد.