چالش دست‌یابی به داروهای مسکنی که کارکرد مخدر دارند

در حالی که آمریکایی‌ها با گسترش سوء مصرف داروهای مسکن (به خصوص مسکن‌های اعتیاد‌آور) روبه‌رو هستند، عدم دسترسی به این داروها در بسیاری از نقاط دنیا به عنوان مشکلی اساسی به چشم می‌خورد. برخی از این داروها به‌عنوان مواد مخدر شناخته می‌شوند و همین مساله بر مشکلات بیماران افزوده است.

نیویورک تایمز در گزارشی که روز سه‌شنبه هفدهم ماه می/ ۲۸ اردیبهشت منتشر کرده، به این موضوع می‌پردازد.

در این گزارش، با استناد به گفته‌های مقام‌های بهداشت و درمان، پزشکان و فعالان حقوق بیماران آمده است که بسیاری از بیماران امکان تامین نیاز مشروع‌شان به مواد دارویی مانند اکسی کدون یا برخی دیگر از مسکن‌ها را (که بعضی‌شان به عنوان مواد مخدر اعتیادآور هم شناخته می‌شوند) ندارند و به همین دلیل از درد شدید رنج می‌کشند و با درد، می‌میرند.

مخدر و اعتیاد‌آور شناخته شدن برخی مسکن‌ها باعث شده‌ است که بسیاری از پزشکان در روسیه، هند و مکزیک، از ترس پیگرد احتمالی یا دیگر مشکلات قانونی، تمایلی به تجویز این مسکن‌ها نداشته باشند؛ حتی اگر بر این باور باشند که بیمار به این داروها نیاز دارد و باید برایش تجویز شود.

مقام‌های بهداشتی در کنیا، به تازگی مجوز تولید مورفین، یکی از داروهای بسیار موثر برای تسکین درد را صادر کرده‌اند، آن‌ هم پس از انتقاد‌های شدید از این‌که این دارو تنها در هفت بیمارستان از ۲۵۰ بیمارستان عمومی این کشور در دسترس بوده است.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر در گزارش ماه فوریه خود از مراکش خبر داده که تنها بخش کوچکی از پزشکان مجاز به تجویز داروهای مسکن شناخته شده به‌عنوان مواد مخدر هستند.

همچنین این داروها در بسیاری از کشورهای فقیر بسیار محدودند و اغلب برای مردمان با درآمد متوسط، در دسترس نیستند. حتی بیماران مبتلا به سرطان و ایدز و مجروحان جنگی نیز امکان استفاده از این داروها را ندارند.

علاوه بر امکانات مالی، دلایل دیگری هم در دشوار شدن دسترسی به مسکن‌ها در برخی کشورها نقش دارند که از میان آن‌ها می‌توان به فقدان آموزش پزشکی، قوانین سخت‌گیرانه در مورد مواد مخدر و اعتیاد، تمرکز بر مبارزه با مصرف مواد مخدر و ... اشاره کرد.

در برخی سرزمین‌ها نیز فرهنگ‌ پذیرفتن درد بدون شکایت، باعث عدم استفاده بیمار از داروهای مسکن شده است.

کارشناسان بهداشت عمومی می‌گویند که این مشکل به دلیل ترس به‌وجود آمده از نوع مصرف این داروها در ایالات متحده تشدید شده است: آمار مرگ به دلیل سوءمصرف داروهای مسکن شناخته شده به عنوان مواد مخدر در آمریکا رو به افزایش است.

دیدریک لهمان، معاون بخش بهداشت و حقوق بشر سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید: «هر چند شیوه تجویز این داروها در برخی موارد سوال‌برانگیز و مشکل‌ساز شده است، اما وجه دیگر این ماجرا خطر بدنام شدن/ کردن این داروهاست.»

به گفته او در برخی از کشورها «یک خطا در نسخه مورفین» می‌تواند به بازجویی و جزای کیفری منجر شود.

به این ترتیب ترس از تجویز یک دارو، باعث نگرانی شدید پزشک و تغییر فرایند درمان بیمار می‌شود.

افسان بهادلیا، از متخصصان فارغ‌التحصیل شده از دانشگاه هاروارد اما می‌گوید که غلط‌‌ترین تصویر و تصور رایج در سطح بین‌المللی در مورد استفاده از داروهای مسکن شناخته شده به عنوان مخدر، این است که در مورد آن‌ها کنترل‌های سختگیرانه‌تری نیاز است: «مردم برای کنترل درد‌شان برای یک جراحی ساده به مسکن دسترسی ندارند. آن‌ها در حالی به اتاق عمل می‌روند که چیزی/کسی برای تسکین یا کاهش دادن دردشان ندارند و این بسیار ناعادلانه است.»

لیلیانا دلیما، مدیر اجرایی یک انجمن بین‌المللی مراقبتی و تسکینی مستقر در هوستون اما می‌گوید که شهره شدن مردم آمریکا به استفاده فراگیر از داروهای مسکن اعتیادآور باعث ایجاد مشکل برای مردم شده و به ترس‌ در مورد استفاده از این داروها دامن زده است.

به این ترتیب با وجود میثاق‌نامه‌ها و پروتکل‌های بین‌المللی درباره حق دسترسی بیمار به دارو و درمان برای غلبه بر درد که قدمتی بیش از چند‌ دهه دارند، این حق هنوز برای بسیاری از بیماران به شکلی محدود وجود دارد یا این‌که اساسا وجود ندارد.

از سوی دیگر گزارش ماه فوریه گروه بین‌المللی کنترل مواد مخدر سازمان ملل نشان می‌دهد بیش‌ترین میزان رشد استفاده از مواد دارویی مخدر در شمال آمریکا، مرکز و غرب اروپا و اقیانوسیه بوده است. این آمار در آفریقا، آسیا، آمریکای مرکزی، جزایر کارائیب، آمریکای جنوبی و شرق و جنوب اروپا همچنان پایین است.

بر اساس این گزارش بسیاری از کشورهای فقیر یا متوسط، همچنان امکان فراهم آوردن شرایط دستیابی شهروندان‌شان به دارو‌های ضد‌ درد شبه مخدر را ندارند یا این امکان را فراهم نمی‌کنند.