بلا بارتوک از پایه‌گذاران علم اتنوموزیکولوژی

بلا بارتوک، آهنگساز و پیانیست مجار یکی از موسیقیدان‌های مهم قرن بیستم به شمار می‌رود. او و فرانتز لیست از بزرگ‌ترین آهنگسازان مجار هستند.

اهمیت بارتوک نه فقط به دلیل آثارش، بلکه به‌خاطر جمع‌آوری موسیقی بومی و تحلیل آن‌هاست که او را به یکی از پایه‌گذاران علم اتنوموزیکولوژی تبدیل کرده است.

بلا بارتوک در سال ۱۹۰۸ به همراه دوست و همکارش زولتان کودالی، آهنگساز، فیلسوف و زبان‌شناس مجار به روستا‌ها سفر کرد تا ملودی‌های قدیمی مجار را جمع‌آوری و مطالعه کند. نتایج جالبی هم به دست آورد. آن‌ها فهمیدند که موسیقی فولکلوریک مجار قبلاً در مجموعه موسیقی کولی دسته‌بندی شده است. برای مثال قطعه معروف راپسودی‌های مجار فرانتز لیست که با الهام‌گیری از آوازهای گروه‌های دوره‌گرد ساخته شده بود. اما بارتوک و کودالی متوجه شدند که ملودی‌های قدیمی مجار بر اساس گام‌های پنتاتونیک شکل گرفته و با سنت‌های فولکلور آسیای مرکزی، آناتولی و سیبری شباهت دارد.

سبک بارتوک در آهنگسازی تلفیقی از موسیقی فولکلور، کلاسیک و مدرن بود.

او همچنین به جمع‌آوری و دسته‌بندی موسیقی اسلواکی، رومانی و بلغارستان روی آورد، اما با آغاز جنگ جهانی اول مجبور شد کارهای تحقیقاتی‌اش را متوقف کند و دوباره به آهنگسازی بپردازد. در این زمان باله‌ای به نام «شاهزاده چوبی» نوشت. چند سال بعد هم باله دیگری به نام «دواندرفول مندرین» نوشت که تا حدی از شوئنبرگ و اشتراوس الهام گرفته بود.

با آغاز جنگ جهانی دوم و اتحاد مجارستان با نازی‌ها، بارتوک تصمیم گرفت از کشور فرار کند. او به شدت مخالف دیدگاه‌های فاشیستی بود و اعتقاداتش در گذشته دردسرهای فراوانی برایش ایجاد کرده بود. از این‌رو مجارستان را ترک کرد و به آمریکا رفت. سرانجام در نیویورک ساکن شد، اما هرگز نتوانست در آمریکا موفقیت سابقش را تکرار کند. البته به عنوان نوازنده و متخصص موسیقی ملل شناخته شده بود، اما به عنوان آهنگساز نه. او چند سال آخر عمرش را با مشکلات مالی و بیماری گذراند.

سرانجام سال ۱۹۴۵ و در حالی که کار‌هایش کم کم داشت مطرح می‌شد و مورد توجه قرار می‌گرفت، در نیویورک به دلیل بیماری درگذشت.

ویدئو:  Béla Bartók - The Miraculous Mandarin Op. 19, Sz. 73