تفکر هوشمندانه؛ در آمدی بر سنجش‌گری
<p>حمید پرنیان – «تفکر هوشمندانه» کتاب دیگری است که قرار است فصل به فصل در صفحه‌ی «اندیشه»ی رادیو زمانه منتشر شود. پیش از این کتابی از همین سنخ در "اندیشه زمانه" منتشر شده است: <a href="#http://radiozamaneh.com/content/%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C">ورزیدگی در تفکر انتقادی</a>. تمایزی که "تفکر هوشمندانه" با کتاب‌های همسنخ خود دارد این است که از منطقِ سنتی و رویکردِ معمول به تفکر تحلیلی و مؤلفه‌های آن فاصله گرفته است و تلاش کرده تا ارتباطِ این موضوع‌ها را با زمینه و بافتِ کاربردیِ آن‌ها احیا کند.</p> <p dir="RTL"> </p> <!--break--> <p dir="RTL">با تمامِ استقبالی که از کتابِ قبلی (<a href="#http://radiozamaneh.com/content/%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C">ورزیدگی در تفکر انتقادی</a>) شده و می‌شود و تمامِ سعی‌ای که این کتاب برای پیونددادنِ آموزه‌های‌اش با واقعیتِ زندگی روزمره و عَمَلی انجام داده، اما فاقدِ نکته‌ای کلیدی است: کتاب به موضوع "نوشتار" نپرداخته است. امروزه که انبوهی مطلب در قالب سنتی چاپی و در اینترنت عرضه می‌شود، لازم است به تحلیلِ متن نیز توجه شایانی کنیم: چگونه می‌توان تحلیلی انتقادی از متن به دست داد؟ چگونه می‌توان درباره‌ی متنْ تفکری هوشمندانه داشت؟ چگونه می‌توان پاسخِ نوشتاریِ خود را هوشمندانه ساخت؟</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">کتاب «تفکر هوشمندانه» - همان‌طور که از نام‌اش برمی‌آید – می‌خواهد ما را کمک کند تا به درکی هوشمندانه از تفکر برسیم و بتوانیم اصول و لوازمِ منطقی و تحلیلی را در ابعادِ مختلفِ زندگی‌مان به کار بندیم. نویسنده‌ی کتاب، میتو الن، با استفاده از تمرین‌ها و توضیحاتِ بیش‌تری که در پایانِ هر فصلِ کتاب‌اش آورده، در راستای چنین هدفی گام برمی‌دارد.</p> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/smart_thinking_skills_for_critical_understanding_and_writing_2nd_ed.jpg" style="width: 320px; height: 524px; margin: 20px; float: left;" /></p> <p dir="RTL">در ادامه این پیش‌درآمد کوتاه، پیشگفتار نویسنده بر کتاب‌اش و بعدْ چگونگی استفاده از این کتاب را به قلمِ نویسنده‌ی کتاب خواهیم خواند.</p> <p dir="RTL">در پایان این بخش، فهرستِ مطالبْ برای روشن‌تر شدنِ فهمِ ما از این کتابْ به دست داده می‌شود. با نگاهی به فهرست درمی‌یابیم که در هفته‌های آینده در همین ستون از سایت زمانه شاهد چه مطالبی خواهیم بود.</p> <p dir="RTL"> </p> <p class="rtecenter" dir="RTL">***</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>پیشگفتار نویسنده</strong></p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اغلب کتاب‌هایی که در زمینه‌ی تفکر انتقادی و مهارت‌های آن نوشته شده‌اند، تنها به منطقِ سنتی اکتفا کرده و همین امر نیز موجب شده تا کاربستِ این آموزه‌ها در روندِ آموزش و یادگیریِ مهارت‌های تفکرِ انتقادیْ مشکل باشد، چون این رویکرد به تفکر انتقادیْ استدلال و تحلیلِ منطقی را از زمینه‌های اجتماعی جدا می‌سازد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">کتاب «تفکرِ هوشمندانه» برای آن نوشته شده تا راهنمایی ساده (و نه ساده‌باورانه) درباره‌ی پیشرفتِ تفکر انتقادی و مهارت‌های تحلیلی باشد. این کتابْ رویکرد منطقیِ غیررسمی را با بینشی جدید درآمیخته است: بینشی که می‌گوید استدلال و تحلیلْ کنش‌هایی هستند که همیشه با هم در ارتباط هستند. البته نمی‌گویم که به‌راحتی می‌شود بر مشکلاتِ معرفت‌شناختیِ بین این دو چیره گشت؛ در یک سو، پایبندی به قضاوتی عینی و حقیقت را داریم که زیربنای «منطق» به‌عنوان الگوی تحلیل را می‌سازد، و در سوی دیگر، نسبی‌گرایی اجتماعی و روابط بین‌سوژگانی‌ای <span dir="LTR">(intersubjectivity)</span> که لازمه رویکردِ ارتباطی است.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">با این حال اما از منظری پراگماتیک، سودمند خواهد بود که اجازه دهیم این دو رویکردِ متمایزْ به هم بپیوندند و در کنار یک‌دیگر باشند. افزون بر آن، چون تمام سعی‌ام این بوده که ایده‌های رقیبِ معرفت‌شناختی را در «تفکر هوشمندانه» به حداقل برسانم، پس این کتاب صرفاً «عملی و کاربردی» نیست. توصیه‌های کوچکی برای «تفکرِ بهتر» مطرح کرده‌ام تا به فهمِ موضوعاتِ مهم و عمیقِ فلسفه کمک کند، و این توصیه‌ها می‌توانند تعاملی سازنده بین بهبودِ تفکر و پیچیدگی تفکر درباره‌ی تفکرِ هوشمندانه ایجاد کند.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">درحالی‌که خودم در چارچوبِ پساساختارگرایی کار می‌کنم، کتاب «تفکر هوشمندانه» اما به موضوعاتِ ارتباطی‌ای گرایش دارد که از تجربیاتِ روزمره و عملیِ خودم در تدریسِ تفکرِ انتقادی ریشه گرفته‌اند. در طول کلاس‌هایم فهمیدم که اشتباه است اگر تفکر تحلیلی را از زمینه‌ی ارتباطی‌اش جدا سازیم. دقیقا در تلاقی‌گاهِ «دانش به‌عنوان چیزی که انسان آن را می‌داند» و «دانش به‌عنوان کارکردِ ارتباطات» است که می‌توانیم مهارت‌های تفکرمان را افزایش دهیم.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">ویراستِ دوم این کتابْ نتیجه‌ی سال‌ها تدریس ویراستِ اول آن است. قسمتِ عمده‌ی این کتاب در ویراستِ دوم دست‌نخورده مانده است، اما تغییراتِ مهمی در ویراستِ دوم انجام داده‌ام تا در فصل‌های اول به خوانندگان کمک کنم که با چند مهارت و مفهومِ پیچیده‌ای که در فصل‌های بعدی خواهند آمدْ‌ آشنا شوند. فصل آخر همه‌ی مهارت‌های توضیح‌داده‌شده در این کتاب را به کار می‌گیرد و الگویی از قدرت و ارزشِ رویکردِ کتاب برای خوانندگان ارائه می‌کند.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>راهنمایی برای استفاده از این کتاب</strong></p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">برای استفاده بهتر از این کتاب کنید، باید آن را فصل به فصل به‌دقت بخوانید. این کتاب به گونه‌ای نوشته شده است که فصل‌هایش به هم مربوط هستند، برای همینْ بسیاری از ایده‌ها و مفاهیمی که در فصل‌های اولیه مطرح می‌شوندْ پایه‌ای برای بحث‌های پیچیده‌ای هستند که در فصل‌های بعدی مطرح خواهند شد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">در هر فصلْ بخشی برای تمرین در نظر گرفته شده است. تا زمانی که خودتان تمرین را حل نکرده‌اید و راضی نبودید، سراغِ پاسخ‌های داده‌شده نروید. وقتی به بخش «پاسخ‌ها، بحث، و توصیه‌های بیش‌تر» برسید، خواهید دید که در بیش‌تر موارد، بحثِ بیش‌تری درباره‌ی موضوعات و مفاهیمی وجود دارد که در هر تمرین آمده‌اند. سعی‌ کنید تا تمرین را کامل نکرده‌اید به سراغِ بخشِ پاسخ‌ها نروید. اغلب از شما خواسته می‌شود که تمرینی را انجام دهید تا تجربه‌ای را به دست آورید که برای فهمِ اغلبِ توصیه‌ها و راهنمایی‌های پاسخ‌ها ضروری است. وقتی هم تمرین را انجام دادید و پاسخ‌ها را تطبیق دادید، انتظار می‌رود که آن فصل را یک‌بار دیگر بخوانید و مرور کنید.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">بعد از این‌که فصل را خواندید و تمرین‌ها را انجام دادید و پاسخ‌ها را تطبیق دادید، به آخرِ فصل می‌رسید و سپس به بخش «تطبیق مفاهیم و تمرینی برای مرور». مفاهیمی که در هر فصل ارائه شده‌اند در این بخش فهرست می‌شوند. شما باید مختصرا بنویسید که چه شناخت و برداشتی از این مفاهیم دارید، بعد بروید سراغِ واژه‌نامه[ی آخرِ همین کتاب] و پاسخ‌های‌تان را تطبیق دهید. برای پرسش‌های بخش مرور (که در آخر هر فصل می‌آید)، هیچ پاسخی نوشته نشده است. اگر موضوعاتِ آن فصل را کاملا فهمیده باشید، می‌توانید خودتان با اعتمادِ به نفسْ به آن پرسش‌ها پاسخ دهید. اگر نتوانستید، پس نشان می‌دهد که نکته‌ای را فراموش کرده‌اید یا که نخوانده‌اید.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سرانجام، باید آموخته‌های خود از این کتاب را با کار یا مطالعه‌ی خود ادغام کنید. برای نمونه، وقتی دارید تمرین‌ها و پرسش‌های مرور را انجام می‌دهید، اغلب از شما خواسته می‌شود تا از اطلاعاتِ زندگیِ خودتان به‌عنوان موادِ تمرین استفاده کنید. نکته‌ی اصلیِ این کتاب آن است که توصیه‌های عملی و کاربردی بدهد. یک توصیه بکنم: آموخته‌های خود را به کار ببندید.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">هدفِ کتاب آن است که اطلاعات و تمرین‌ها و تاملاتِ سازمان‌یافته‌ای ارائه کند تا شما را در یادگیریْ راهنمایی کند. هر چه‌قدر وقت بیش‌تر بگذارید و هر چه‌قدر تمرین‌های بیش‌تری انجام دهید، میزانِ موفقیت شما در تفکرِ هوشمندانه بالاتر خواهد رفت.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فهرستِ مطالب</strong></p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل اول</strong>: تفکر هوشمندانه</p> <p dir="RTL">تفکر هوشمندانه چیست؟</p> <p dir="RTL">تفکر هوشمندانه را چگونه بررسی کنیم؟</p> <p dir="RTL">چرا باید «هوشمندانه تفکر کنیم»؟</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل دوم</strong>: ادعاها: مؤلفه‌های کلیدیِ استدلال</p> <p dir="RTL">فهمیدنِ زبان</p> <p dir="RTL">اطلاعاتِ بیش‌تر درباره‌ی ادعاها</p> <p dir="RTL">ادعاها و استدلال</p> <p dir="RTL">یادآوری</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل سوم</strong>: فرآیندِ کلیدی در استدلال</p> <p dir="RTL">ارتباط بین ادعاها</p> <p dir="RTL">ساختارِ تحلیلیِ استدلال</p> <p dir="RTL">یادگیری بیشتر درباره‌ی ساختارِ تحلیلی</p> <p dir="RTL">بررسی</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل چهارم</strong>: فهمیدنِ ارتباط بین ادعاها</p> <p dir="RTL">گزاره‌های مستقل</p> <p dir="RTL">کارکردهای ویژه‌ی گزاره‌ها</p> <p dir="RTL">ارتباطِ بین گزاره‌ها و نتیجه</p> <p dir="RTL">یادآوری</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل پنجم</strong>: استدلالِ موثرتر (۱): ادعاهای بهتر</p> <p dir="RTL">ادعاهایی که خوب شکل گرفته‌اند</p> <p dir="RTL">ادعاهایی که خوب بنا شده‌اند</p> <p dir="RTL">یادآوری</p> <p dir="RTL"><strong>فصل ششم</strong>: استدلالِ موثرتر (۲): پیوندهای بهتر</p> <p dir="RTL">کاربردِ موثرِ گزاره‌های وابسته</p> <p dir="RTL">ربط</p> <p dir="RTL">نیرویِ حمایت</p> <p dir="RTL">یادآوری</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل هفتم</strong>: چند نوع استدلال وجود دارد؟</p> <p dir="RTL">استدلالِ استنتاجی و استدلالِ استقرایی</p> <p dir="RTL">منطقِ مقوله‌ای و منطقِ گزاره‌ای</p> <p dir="RTL">پنج نوعِ استدلال</p> <p dir="RTL">یادآوری</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل هشتم</strong>: پژوهش، استدلال، و تحلیل</p> <p dir="RTL">استدلال و تحلیل</p> <p dir="RTL">اطلاعاتی که وابسته به زمینه هستند</p> <p dir="RTL">اطلاعاتی که وابسته به دیگر اطلاعات هستند</p> <p dir="RTL">اطلاعاتی که با موضوعِ موردِ تحقیقْ دسته‌بندی می‌شوند</p> <p dir="RTL">اطلاعاتی که وابسته به نوعِ کاربرد هستند</p> <p dir="RTL">منابعِ مستقیم و غیرمستقیم</p> <p dir="RTL">یادآوری</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل نهم</strong>: برنامه‌ریزی و ایجادِ استدلال</p> <p dir="RTL">پرسش‌های تحلیلیِ کلیدی</p> <p dir="RTL">استفاده از ساختارِ تحلیلی برای برنامه‌ریزی</p> <p dir="RTL">یادآوری</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>فصل دهم</strong>: همه در کنار هم: روایت و ساختار</p> <p dir="RTL">متنِ نمونه</p> <p dir="RTL">طرح‌بندی پاراگراف و نکاتی درباره‌ی هر پاراگراف</p> <p dir="RTL">فهمیدنِ نکته‌ی اصلیِ متن</p> <p dir="RTL">جریانِ روایتِ کلیِ متن</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">خلاصه</p> <p dir="RTL">پاسخ‌ها، بحث، و توصیه‌های بیش‌تر</p> <p dir="RTL">واژه‌نامه‌ی اصطلاحات و مفاهیم کلیدی</p> <p dir="RTL">برای مطالعه‌ی بیش‌تر</p> <p dir="RTL">راهنمایی برای مهارت‌های مهم</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"><strong>ادامه دارد</strong></p>
حمید پرنیان – «تفکر هوشمندانه» کتاب دیگری است که قرار است فصل به فصل در صفحه‌ی «اندیشه»ی رادیو زمانه منتشر شود. پیش از این کتابی از همین سنخ در "اندیشه زمانه" منتشر شده است: ورزیدگی در تفکر انتقادی. تمایزی که "تفکر هوشمندانه" با کتاب‌های همسنخ خود دارد این است که از منطقِ سنتی و رویکردِ معمول به تفکر تحلیلی و مؤلفه‌های آن فاصله گرفته است و تلاش کرده تا ارتباطِ این موضوع‌ها را با زمینه و بافتِ کاربردیِ آن‌ها احیا کند.
با تمامِ استقبالی که از کتابِ قبلی (ورزیدگی در تفکر انتقادی) شده و می‌شود و تمامِ سعی‌ای که این کتاب برای پیونددادنِ آموزه‌های‌اش با واقعیتِ زندگی روزمره و عَمَلی انجام داده، اما فاقدِ نکته‌ای کلیدی است: کتاب به موضوع "نوشتار" نپرداخته است. امروزه که انبوهی مطلب در قالب سنتی چاپی و در اینترنت عرضه می‌شود، لازم است به تحلیلِ متن نیز توجه شایانی کنیم: چگونه می‌توان تحلیلی انتقادی از متن به دست داد؟ چگونه می‌توان درباره‌ی متنْ تفکری هوشمندانه داشت؟ چگونه می‌توان پاسخِ نوشتاریِ خود را هوشمندانه ساخت؟
کتاب «تفکر هوشمندانه» - همان‌طور که از نام‌اش برمی‌آید – می‌خواهد ما را کمک کند تا به درکی هوشمندانه از تفکر برسیم و بتوانیم اصول و لوازمِ منطقی و تحلیلی را در ابعادِ مختلفِ زندگی‌مان به کار بندیم. نویسنده‌ی کتاب، میتو الن، با استفاده از تمرین‌ها و توضیحاتِ بیشتری که در پایانِ هر فصلِ کتاب‌اش آورده، در راستای چنین هدفی گام برمی‌دارد.
در ادامه این پیش‌درآمد کوتاه، پیشگفتار نویسنده بر کتاب‌اش و بعدْ چگونگی استفاده از این کتاب را به قلمِ نویسنده‌ی کتاب خواهیم خواند.
در پایان این بخش، فهرستِ مطالبْ برای روشن‌تر شدنِ فهمِ ما از این کتابْ به دست داده می‌شود. با نگاهی به فهرست درمی‌یابیم که در هفته‌های آینده در همین ستون از سایت زمانه شاهد چه مطالبی خواهیم بود.
***
پیشگفتار نویسنده
اغلب کتاب‌هایی که در زمینه‌ی تفکر انتقادی و مهارت‌های آن نوشته شده‌اند، تنها به منطقِ سنتی اکتفا کرده و همین امر نیز موجب شده تا کاربستِ این آموزه‌ها در روندِ آموزش و یادگیریِ مهارت‌های تفکرِ انتقادیْ مشکل باشد، چون این رویکرد به تفکر انتقادیْ استدلال و تحلیلِ منطقی را از زمینه‌های اجتماعی جدا می‌سازد.
کتاب «تفکرِ هوشمندانه» برای آن نوشته شده تا راهنمایی ساده (و نه ساده‌باورانه) درباره‌ی پیشرفتِ تفکر انتقادی و مهارت‌های تحلیلی باشد. این کتابْ رویکرد منطقیِ غیررسمی را با بینشی جدید درآمیخته است: بینشی که می‌گوید استدلال و تحلیلْ کنش‌هایی هستند که همیشه با هم در ارتباط هستند. البته نمی‌گویم که به‌راحتی می‌شود بر مشکلاتِ معرفت‌شناختیِ بین این دو چیره گشت؛ در یک سو، پایبندی به قضاوتی عینی و حقیقت را داریم که زیربنای «منطق» به‌عنوان الگوی تحلیل را می‌سازد، و در سوی دیگر، نسبی‌گرایی اجتماعی و روابط بین‌سوژگانی‌ای (intersubjectivity) که لازمه رویکردِ ارتباطی است.
با این حال اما از منظری پراگماتیک، سودمند خواهد بود که اجازه دهیم این دو رویکردِ متمایزْ به هم بپیوندند و در کنار یک‌دیگر باشند. افزون بر آن، چون تمام سعی‌ام این بوده که ایده‌های رقیبِ معرفت‌شناختی را در «تفکر هوشمندانه» به حداقل برسانم، پس این کتاب صرفاً «عملی و کاربردی» نیست. توصیه‌های کوچکی برای «تفکرِ بهتر» مطرح کرده‌ام تا به فهمِ موضوعاتِ مهم و عمیقِ فلسفه کمک کند، و این توصیه‌ها می‌توانند تعاملی سازنده بین بهبودِ تفکر و پیچیدگی تفکر درباره‌ی تفکرِ هوشمندانه ایجاد کند.
درحالی‌که خودم در چارچوبِ پساساختارگرایی کار می‌کنم، کتاب «تفکر هوشمندانه» اما به موضوعاتِ ارتباطی‌ای گرایش دارد که از تجربیاتِ روزمره و عملیِ خودم در تدریسِ تفکرِ انتقادی ریشه گرفته‌اند. در طول کلاس‌هایم فهمیدم که اشتباه است اگر تفکر تحلیلی را از زمینه‌ی ارتباطی‌اش جدا سازیم. دقیقا در تلاقی‌گاهِ «دانش به‌عنوان چیزی که انسان آن را می‌داند» و «دانش به‌عنوان کارکردِ ارتباطات» است که می‌توانیم مهارت‌های تفکرمان را افزایش دهیم.
ویراستِ دوم این کتابْ نتیجه‌ی سال‌ها تدریس ویراستِ اول آن است. قسمتِ عمده‌ی این کتاب در ویراستِ دوم دست‌نخورده مانده است، اما تغییراتِ مهمی در ویراستِ دوم انجام داده‌ام تا در فصل‌های اول به خوانندگان کمک کنم که با چند مهارت و مفهومِ پیچیده‌ای که در فصل‌های بعدی خواهند آمدْ آشنا شوند. فصل آخر همه‌ی مهارت‌های توضیح‌داده‌شده در این کتاب را به کار می‌گیرد و الگویی از قدرت و ارزشِ رویکردِ کتاب برای خوانندگان ارائه می‌کند.
راهنمایی برای استفاده از این کتاب
برای استفاده بهتر از این کتاب کنید، باید آن را فصل به فصل به‌دقت بخوانید. این کتاب به گونه‌ای نوشته شده است که فصل‌هایش به هم مربوط هستند، برای همینْ بسیاری از ایده‌ها و مفاهیمی که در فصل‌های اولیه مطرح می‌شوندْ پایه‌ای برای بحث‌های پیچیده‌ای هستند که در فصل‌های بعدی مطرح خواهند شد.
در هر فصلْ بخشی برای تمرین در نظر گرفته شده است. تا زمانی که خودتان تمرین را حل نکرده‌اید و راضی نبودید، سراغِ پاسخ‌های داده‌شده نروید. وقتی به بخش «پاسخ‌ها، بحث، و توصیه‌های بیشتر» برسید، خواهید دید که در بیشتر موارد، بحثِ بیشتری درباره‌ی موضوعات و مفاهیمی وجود دارد که در هر تمرین آمده‌اند. سعی کنید تا تمرین را کامل نکرده‌اید به سراغِ بخشِ پاسخ‌ها نروید. اغلب از شما خواسته می‌شود که تمرینی را انجام دهید تا تجربه‌ای را به دست آورید که برای فهمِ اغلبِ توصیه‌ها و راهنمایی‌های پاسخ‌ها ضروری است. وقتی هم تمرین را انجام دادید و پاسخ‌ها را تطبیق دادید، انتظار می‌رود که آن فصل را یک‌بار دیگر بخوانید و مرور کنید.
بعد از اینکه فصل را خواندید و تمرین‌ها را انجام دادید و پاسخ‌ها را تطبیق دادید، به آخرِ فصل می‌رسید و سپس به بخش «تطبیق مفاهیم و تمرینی برای مرور». مفاهیمی که در هر فصل ارائه شده‌اند در این بخش فهرست می‌شوند. شما باید مختصرا بنویسید که چه شناخت و برداشتی از این مفاهیم دارید، بعد بروید سراغِ واژه‌نامه[ی آخرِ همین کتاب] و پاسخ‌های‌تان را تطبیق دهید. برای پرسش‌های بخش مرور (که در آخر هر فصل می‌آید)، هیچ پاسخی نوشته نشده است. اگر موضوعاتِ آن فصل را کاملا فهمیده باشید، می‌توانید خودتان با اعتمادِ به نفسْ به آن پرسش‌ها پاسخ دهید. اگر نتوانستید، پس نشان می‌دهد که نکته‌ای را فراموش کرده‌اید یا که نخوانده‌اید.
سرانجام، باید آموخته‌های خود از این کتاب را با کار یا مطالعه‌ی خود ادغام کنید. برای نمونه، وقتی دارید تمرین‌ها و پرسش‌های مرور را انجام می‌دهید، اغلب از شما خواسته می‌شود تا از اطلاعاتِ زندگیِ خودتان به‌عنوان موادِ تمرین استفاده کنید. نکته‌ی اصلیِ این کتاب آن است که توصیه‌های عملی و کاربردی بدهد. یک توصیه بکنم: آموخته‌های خود را به کار ببندید.
هدفِ کتاب آن است که اطلاعات و تمرین‌ها و تاملاتِ سازمان‌یافته‌ای ارائه کند تا شما را در یادگیریْ راهنمایی کند. هر چه‌قدر وقت بیشتر بگذارید و هر چه‌قدر تمرین‌های بیشتری انجام دهید، میزانِ موفقیت شما در تفکرِ هوشمندانه بالاتر خواهد رفت.
فهرستِ مطالب
فصل اول: تفکر هوشمندانه
تفکر هوشمندانه چیست؟
تفکر هوشمندانه را چگونه بررسی کنیم؟
چرا باید «هوشمندانه تفکر کنیم»؟
فصل دوم: ادعاها: مؤلفه‌های کلیدیِ استدلال
فهمیدنِ زبان
اطلاعاتِ بیشتر درباره‌ی ادعاها
ادعاها و استدلال
یادآوری
فصل سوم: فرآیندِ کلیدی در استدلال
ارتباط بین ادعاها
ساختارِ تحلیلیِ استدلال
یادگیری بیشتر درباره‌ی ساختارِ تحلیلی
بررسی
فصل چهارم: فهمیدنِ ارتباط بین ادعاها
گزاره‌های مستقل
کارکردهای ویژه‌ی گزاره‌ها
ارتباطِ بین گزاره‌ها و نتیجه
یادآوری
فصل پنجم: استدلالِ موثرتر (۱): ادعاهای بهتر
ادعاهایی که خوب شکل گرفته‌اند
ادعاهایی که خوب بنا شده‌اند
یادآوری
فصل ششم: استدلالِ موثرتر (۲): پیوندهای بهتر
کاربردِ موثرِ گزاره‌های وابسته
ربط
نیرویِ حمایت
یادآوری
فصل هفتم: چند نوع استدلال وجود دارد؟
استدلالِ استنتاجی و استدلالِ استقرایی
منطقِ مقوله‌ای و منطقِ گزاره‌ای
پنج نوعِ استدلال
یادآوری
فصل هشتم: پژوهش، استدلال، و تحلیل
استدلال و تحلیل
اطلاعاتی که وابسته به زمینه هستند
اطلاعاتی که وابسته به دیگر اطلاعات هستند
اطلاعاتی که با موضوعِ موردِ تحقیقْ دسته‌بندی می‌شوند
اطلاعاتی که وابسته به نوعِ کاربرد هستند
منابعِ مستقیم و غیرمستقیم
یادآوری
فصل نهم: برنامه‌ریزی و ایجادِ استدلال
پرسش‌های تحلیلیِ کلیدی
استفاده از ساختارِ تحلیلی برای برنامه‌ریزی
یادآوری
فصل دهم: همه در کنار هم: روایت و ساختار
متنِ نمونه
طرح‌بندی پاراگراف و نکاتی درباره‌ی هر پاراگراف
فهمیدنِ نکته‌ی اصلیِ متن
جریانِ روایتِ کلیِ متن
خلاصه
پاسخ‌ها، بحث، و توصیه‌های بیشتر
واژه‌نامه‌ی اصطلاحات و مفاهیم کلیدی
برای مطالعه‌ی بیشتر
راهنمایی برای مهارت‌های مهم
ادامه دارد
نظرها
منوچهر
ممنون از اقای پرنیان و همه دست اندرکاران