زلزله بوشهر و امنیت نیروگاه اتمی

‌هم‌زمان با وقوع زلزله اخیر در استان بوشهر، نگرانی‌هایی در مورد نیروگاه اتمی بوشهر منتشر شد. اما در نخستین ساعات پس از زلزله مسئولان نیروگاه و استاندار بوشهر از آسیب ندیدن نیروگاه اتمی خبر داده‌اند. ایران همچنین گزارشی مبنی بر سالم ماندن نیروگاه بوشهر به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارسال کرده است.

[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130411_Environment_BushehrNuclearPlant_Rouhani.mp3[/podcast]

مرکز امنیت در برابر زمین لرزه وابسته به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اعلام کرد که وقوع زمین‌لرزه در جنوب ایران و در فاصله حدوداً ۹۱ کیلومتری نیروگاه اتمی بوشهر به اطلاع آژانس رسیده است. به گفته آژانس، ایران ضمن ارسال گزارشی در خصوص زلزله تاکید کرده است هیچ نشانه‌ای از انتشار پرتوهای رادیواکتیو از نیروگاه به محیط بیرون دیده نمی‌شود. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بر مبنای این گزارش و همچنین تحلیل‌ها و بررسی‌های انجام شده توسط مرکز امنیت در برابر زلزله‌، و با توجه به شدت و دیگر مشخصات زمین‌لرزه بوشهر، نیازی به اطلاعات دیگر در خصوص وضعیت نیروگاه اتمی بوشهر نیست. این گفته آژانس به معنای تایید حرف مقامات نیروگاه اتمی مبنی بر سالم بودن آن است.

نیروگاه‌های اتمی و حوادث ناگهانی

امنیت نیروگاه‌های اتمی در برابر حوادث مختلف طبیعی و یا انسانی جزو مهمترین نگرانی‌هایی است که با احداث هر نیروگاه جدید در هرگوشه‌ای از جهان به وجود می‌آید. آسیب دیدن یک نیروگاه اتمی می‌تواند به معنای انتشار مواد و پرتوهای خطرناک رادیو اکتیو در محیط زیست باشد. این فاجعه می‌تواند جان انسان‌های فراوانی را بگیرد و در طولانی مدت نیز تاثیرات منفی آن روی بازماندگان و همچنین در محیط زیست و طبیعت باقی بماند.

وقوع سونامی سال ۲۰۱۱ در ژاپن و آسیب دیدن نیروگاه اتمی فوکوشیما باعث نشت مواد رادیو اکتیو شد. این حادثه پس از فاجعه چرنوبیل یکی از بدترین حوادث نیروگاه‌های اتمی در جهان بوده است. حادثه فوکوشیما بحث‌های زیادی را در خصوص امنیت نیروگاه‌های اتمی به هنگام زلزله دامن زد. پس از آن حادثه، ژاپن برای مدتی نیروگاه‌های اتمی‌اش را تعطیل کرد تا بتواند این نیروگاه‌ها را با استانداردهای بالاتری از نظر ایمنی تطبیق دهد.

آیا نیروگاه بوشهر مقاوم است؟

از زمان وقوع سونامی و سپس حادثه اتمی در فوکوشیما، پرسش‌های زیادی در مورد میزان امنیت و مقاومت نیروگاه اتمی بوشهر در برابر زلزله و حوادث طبیعی دیگر نیز مطرح شده است. به گفته مقامات سازمان انرژی اتمی ایران، نیروگاه بوشهر کاملا در برابر زمین لرزه مقاوم است و وضعیت آن را نمی‌توان با نیروگاه فوکوشیما در ژاپن مقایسه کرد. به گفته ناصر راستخواه، رییس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور، به دلیل تفاوت‌های فنی بین نیروگاه فوکوشیما و بوشهر، اتفاقی که در ژاپن افتاد در ایران تکرار نمی‌شود. به گفته آقای راستخواه، در نیروگاه بوشهر برخلاف نیروگاه فوکوشیما، بخار حاصل از داغ شدن آب با سوخت اتمی در تماس نیست و بنابراین در صورت نشت بخار به هردلیل از درون نیروگاه، خطر تشعشات اتمی محیط زیست را تهدید نخواهد کرد.

همچنین به گفته مقامات ایرانی، نیروگاه بوشهر قادر است برابر زمین‌لرزه‌هایی تا قدرت هشت ریشتر به خوبی مقاومت کند. این نیروگاه به ضربه‌گیرهایی مجهز است که روی پلاستیک‌هایی به ضخامت ۱۱۲ اینچ کار گذاشته شده‌اند. ساختمان بتنی واصلی رآکتور نیز به گفته مقامات نیروگاه بوشهر، به گونه‌ای ساخته شده است که در برابر برخورد یک هواپیمای بویینگ ۷۴۷، هواپیماهای جنگی و همچنین زلزله هشت ریشتری مقاوم باشد.

گسل‌های اطراف نیروگاه بوشهر

چندین گسل در فاصله‌های دور و نزدیک به نیروگاه اتمی بوشهر وجود دارند که هرکدام از آن‌ها قادر به تولید زمین‌لرزه‌‌هایی با قدرت‌های متفاوت هستند. مهمترین این گسل‌ها عبارتند از گسل کازرون، گسل برازجان، گسل کره بس، گسل منگرک، و همچنین تعدادی گسل پنهان یا زیرتاقدیس‌ها. نیروگاه اتمی بوشهر در فاصله حدودا ۱۱۰ کیلومتری از منطقه زلزله خیز کازرون و در فاصله ۱۵۰ کیلومتری از منطقه لرزه خیز فیروزآباد قرار دارد. به همین دلیل کارشناسان زمین شناسی معتقدند احتمال بروز زلزله‌هایی به بزرگی هفت ریشتر در یک دوره بازگشت دویست ساله در این منطقه وجود دارد. بنابراین پرسش‌هایی جدی در خصوص میزان آمادگی نیروگاه در برابر چنین زلزله‌هایی کاملا طبیعی است. به گفته پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی ایران، زلزله فروردین ماه در استان بوشهر بر اثر تحرکات گسل کازرون و در عمق ده کیلومتری زمین در منطقه گنبد نمکی جاشک در نزدیکی شهر کاکی و شهرستان دشتی رخ داده است.

هشدارها و آمادگی‌‌ها برای حوادث هسته‌ای

در مهرماه سال ۱۳۹۱ ایران اعلام کرد قصد دارد در استان بوشهر و اصفهان «اورژانس هسته‌ای» برای مقابله باعوارض ناشی از حوادث هسته‌ای راه اندازی کند. در آن زمان رییس سازمان مدیریت بحران کشور با اعلام این خبر گفته بود در حوادث هسته‌ای نیاز به اورژانس خاصی است که نخستین آن در اصفهان و دومین آن در بوشهر راه اندازی می‌شود. به گفته حسن قدمی، این اورژانس مجهز به برخی تجهیزات مانند پرتو شناسی و رفع آلودگی از محیط زیست و انسان است.

پیش‌تر و در سال ۱۳۹۰ نیز غلامعلی میگلی نژاد، نماینده مردم بوشهر در مجلس، اعلام کرده بود مردم بوشهر نگران حوادثی هستند که ممکن است برای نیروگاه پیش بیاید و بنابراین از مسئولان تضمین می‌خواهند که اتفاقی برای نیروگاه رخ ندهد. آقای میگلی‌نژاد همچنین در تذکری که همان زمان در صحن علنی مجلس قرائت شد از وجود برخی اشکالات فنی در نیروگاه بوشهر اظهار نگرانی کرده و از رییس جمهور خواسته بود تا برطرف شدن آن‌ها از فعالیت نیروگاه جلوگیری کند. یکی از مواردی که مورد اشاره این نماینده مجلس قرار گرفته بود به کارگیری فن‌آوری آلمانی و روسی در کنار یکدیگر و تفاوت‌های موجود میان این دو فن‌آوری بود.

با این‌حال مسئولان نیروگاه اتمی بوشهر اعلام کرده‌اند فن‌آوری‌های به کار گرفته شده در این نیروگاه استاندردهای جهانی را دارد و توانسته است تاییدیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کسب کند و از این نظر جای هیچ نگرانی نیست.

گرچه در ساخت نیروگاه‌های اتمی در جهان بالاترین استانداردهای ایمنی و مهندسی به کار گرفته می‌شود، اما طرف‌داران محیط زیست در بسیاری از کشورها همواره نسبت به وقایع پیش‌بینی نشده و حوادث سهمگین طبیعی یا انسانی هشدار می‌دهند که ممکن است باعث آسیب وارد شدن به نیروگاه‌ها و ایجاد یک فاجعه هسته‌ای شود.

در همین زمینه:

تنوع زیستی و انرژی هسته‌ای

ژاپن چگونه نیروگاه‌های هسته‌ای را تعطیل کرد؟

چرا ایتالیا به انرژی هسته‌ای نه گفت؟

پس از فوکوشیما

نیروگاه‌های هسته‌ای و بحران‌های زیست محیطی