اعتراض به واگذاری مناطق زیست محیطی به معادن

صدور مجوز از سوی دولت برای فعالیت‌های معدنی در مناطق حفاظت شده ایران اعتراض بسیاری از تشکل‌های زیست محیطی را به همراه داشته است. بیش از ۲۵ تشکل و نهاد غیردولتی حامی محیط زیست با صدور بیانیه‌ایی به تصمیم اخیر دولت در خصوص صدور مجوز برای راه اندازی معدن در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی اعتراض کرده‌اند و خواستار لغو این مصوبه شده‌اند.

[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130425_Environment_Mining_BijanRouhani.mp3[/podcast]

در واپسین روزهای اسفند سال ۱۳۹۱ و در میان سکوت خبری، هیئت دولت مصوبه‌ای را تصویب کرد که به موجب آن ستادهایی اجرایی توسعه بخش معدن در هر استان می‌توانند برای استفاده از ذخایر معدنی کشور حتا در مناطق چهارگانه محیط زیست نیز مجوز بهره‌ ‌برداری صادر کنند.

با گذشت بیش از یک ماه از این مصوبه اکنون ابعاد مختلف آن بیشتر آشکار شده و  بسیاری از تشکل‌ها و فعالان محیط زیست این مصوبه را ضربه‌ای جدی به عرصه‌های حفاظت شده در کشور ارزیابی کرده و خواهان لغو آن شده‌اند. در بیانیه تشکل‌های مردم‌نهاد و غیردولتی آمده است که مناطق چهارگانه‌ای که در کشور تحت حفاظت قرار می‌گیرند از ذخایر بسیار ارزشمند طبیعی بوده و شامل پارک‌های ملی، مناطق حفاظت شده، پناه‌گاه‌های حیات وحش و آثار طبیعی ملی است. طی سال‌های اخیر این مناطق به دلیل چرای دام غیرقانونی، توسعه و ایجاد راه‌ها، ساخت وسازهای غیر مجاز و فعالیت‌‌های معدنی دچار آسیب جدی شده‌‌اند. در چنین شرایطی ضربه جدی دیگری بر پیکره مناطق حفاظت شده کشور از طریق مصوبه جدید هیئت دولت برای توسعه بخش مدن در استان‌ها وارد آمده است. برخی نهادها و تشکل‌های امضاء کننده این بیانیه عبارتند از: انجمن پایشگران محیط زیست ایران، جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست، انجمن حفظ محیط زیست کوهستان، مرکز صلح و محیط زیست و موسسه حامیان طبیعت پاک.

واکنش مجلس و سازمان محیط زیست

سازمان محیط زیست ایران نیز که  تاکنون در سکوتی طولانی فرورفته بود، با بالاگرفتن اعتراض‌ها و نگرانی‌‌ها اکنون به این مصوبه واکنش نشان داده است. محمد محمدی‌زاده رییس این سازمان اعلام کرد این مصوبه قطعا اشکالاتی دارد و مورد تایید ما نیست و در تصویب آن نیز نظر سازمان محیط زیست در نظر گرفته نشده است. سازمان محیط زیست ایران به عنوان یک سازمان دولتی به طور رسمی متولی حفاظت از مناطق چهارگانه محیط زیستی در ایران است.

برخی نمایندگان مجلس نیز این مصوبه را مورد انتقاد قرار داده‌‌اند. موسی الرضا ثروتی، عضو فراکسیون محیط زیست مجلس، اعلام کرد اگر چه معدن کاوی و کشف معادن همراه با سود اقتصادی است اما آشفتگی‌ در محیط زیست هزینه‌هایی در بر دارد که غیر قابل جبران است. به گفته این نماینده مجلس مناطق حفاظت شده حدود ده درصد از خاک ایران را در بر می‌گیرد و مسئولان نباید اجازه دهند این مناطق بدون مطالعه برای معدن کاوی مورد تعرض قرار بگیرد. قانون صراحتا هرگونه فعالیت توسعه‌ای و عمرانی را در این مناطق ممنوع کرده است.

طرح‌های دولت برای توسعه معادن

محمود احمدی‌نژاد در سفر اخیر خود به استان سمنان در فروردین ماه سال‌جاری، اعلام کرده بود باید از همه مردم در زمینه اکتشاف و بهره‌برداری از معادن استفاده شود. او در سخنان خود صراحتا از مردم خواست که اندوخته سکه‌های طلا و ارز خود را نقد کرده و دربخش معدن سرمایه‌گذاری کنند تا به این وسیله زمینه گسترش تولید، صنعت و فرآوری‌های مختلف فراهم شود.

خانه معدن ایران نیز در پاسخ به اعتراض‌های موجود اعلام کرده‌است هیاهوی برخی رسانه‌ها سیاسی است و شناسایی معادن در مناطق محیط زیستی مخرب نیست. عزیز میرزاییان، عضو هیئت مدیره خانه معدن ایران به خبرگزاری دولتی ایرنا گفت در این مناطق هیچ‌گاه مساله حفاری و استخراج مطرح نشده بلکه فقط موضوع شناخت ذخایر معدنی در میان است و هیچ‌گاه بحث انتقال ماشین‌آلات در میان نبوده است. به گفته میرزاییان پارک‌های ملی و زیستگاه‌های حیات وحش جزو خط قرمزها محسوب می‌شوند.

اظهارات هیئت مدیره خانه معدن ایران در حالی است که برخی نهادهای مستقل و غیردولتی زیست محیطی اعلام کرده‌‌اند فعالیت‌ها و موضع‌گیری‌های دولت در ماه‌های اخیر نشان از عزمی جدی برای آغاز انجام کاوش‌های معدنی در مناطق حفاظت شده دارد. صدور مجوز برای اکتشاف و استخراج نفت در پارک ملی کویر نیز یک نمونه دیگر از اقداماتی است که گرچه با مخالفت‌هایی رو به رو شده اما هیچ نشانی از لغو این مجوز دیده نمی‌شود.

در اظهاراتی جدید، حسین صادق عابدین، استاندارد فارس نیز با ابراز نارضایتی شدید از موانع زیست محیطی گفته است سازمان محیط زیست اجازه بهره‌برداری از معادن سنگ آهن نی‌ریز را به دلیل آن‌که این منطقه زیستگاه گورخر ایرانی است نمی‌دهد. او حضور این جاندار در معرض خطر در این منطقه را به عنوان مصیبتی برای مردم قلمداد کرده و گفته است مردم نی‌ریز حاضرند این گورخرها را به خانه‌های خودشان ببرند تا سازمان محیط زیست اجازه بهره‌برداری از معادن را صادر کند. اظهارات استاندار فارس نشان می‌دهد فشارهای جدیدی برای واگذار کردن مناطق حفاظت شده به فعالیت‌های معدنی آغاز شده است.

طرح‌های جدید برای کند و کاو در مناطق چهارگانه زیست محیطی ایران برخلاف نص صریح قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع است. ماده چهار این قانون می‌گوید مناطق چهارگانه که در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار داشته یا بعدا قرار خواهد گرفت قابل واگذاری به غیر نیست.

در همین زمینه:

طرح‌های جدید دولت: تبلیغات انتخاباتی یا تهدید محیط زیست؟