برنامه اقتصادی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران:
از بازسازی نظام کدخدایی تا اقتصاد صلواتی
حمید مافی − نامزدهای ریاست جمهوری در کارزار تبلیغاتی خود رویکرد اقتصادی پیشه کردهاند. همه آنها با تمام اختلاف سلیقهها بر سر یک مسئله به تفاهم رسیدهاند: ضرورت حل مشکل اقتصادی.
اقتصاد مسئله اصلی این روزهای ایران است. حاکمیت و شهروندان هر دو با کسری بودجه و افزایش هزینهها و کاهش درآمدها روبرو شدهاند. برای همین هم نامزدهای ریاست جمهوری ایران در کارزار تبلیغاتی خود رویکرد اقتصادی پیشه کردهاند. همه آنها با تمام اختلاف سلیقهها و دیدگاههایی که دارند بر سر یک مسئله به تفاهم رسیدهاند: ضرورت حل مشکل اقتصادی.
هفت نفر از هشت نامزد باقی مانده انتخابات ریاست جمهوری ایران، اولویت اصلی خود را حل مسئله معیشت مردم و مشکلات اقتصادی کشور عنوان کرده و برای برون رفت از وضعیت موجود راهحلهایی نیز ارائه کردهاند. محمد باقر قالیباف و محمدرضا عارف برنامههای اقتصادی خود را به صورت مکتوب منتشر کردهاند و دیگران نیز در گفتوگو با رسانهها یا سخنرانیهای عمومی گفتهاند که برای حل مسئله اقتصاد چه برنامه‌ای دارند.
محسن رضایی: بازگشت کدخدا
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران گفته است که یک برنامه کاملا کارشناسی شده برای اقتصاد ایران تدوین کرده است. او که در دور پیشین انتخابات ریاست جمهوری پیشنهاد کرده بود ایران به نه فدرال تقسیم شود، اینبار گفته است که ایران را بر اساس کار ملی به مناطق مختلف تقسیم کرده و هر منطقه نیز در نقش مکمل مناطق دیگر وظیفه افزایش تولید ملی را بر عهده دارد.
محسن رضایی مدل اقتصادی دولت خود را اقتصاد مردمی عنوان کرده و گفته است: «این مدل نه سوسیالیستی است و نه لیبرالی. یک اقتصاد مردمی است به این معنا که مالکیت، سرمایهگذاری و بازار در آن وجود دارند اما ماهیت و محتوای آن اجتماعی و مردمی است و مردم و ارزشهای الهی دو رکن اصلی آن هستند.»
او که اقتصاد خوانده، اعلام کرده است: «برای حل مشکل بیکاری مشاغل خانگی ایجاد خواهد کرد. سرانه درآمد شهروندان را افزایش خواهد داد. به کشاورزی رونق میبخشد و برای اینکار علاوه بر یارانه‌های نقدی، به کشاورزان یارانه سبز میپردازد.» مشاور اقتصادی او گفته است که برنامه یارانه سبز محسن رضایی در هشت بند تدوین شده و به اجراء در خواهد آمد. محسن رضایی همچنین از احیای تعاونیهای روستایی خبرداده و گفته است که «در روستا افراد معتمد نقش کدخدا را برای اداره اقتصاد عهده دار خواهند شد.»
محسن رضایی پرداخت یارانه‌های نقدی را ادامه میدهد اما گفته است که در نحوه پرداخت آن تغییراتی به وجود خواهد آورد که بر اساس تولید و درآمد باشد. سهمیه بندی بنزین را غلط دانسته و وعده داده است که طرح تحول اقتصادی ایران را به درستی اجرا کند.
او گفته است: «سیاستهای خصوصی سازی را دنبال خواهد کرد. برای مبارزه با فساد برنامه مدون دارد. یک سازمان نظارتی در هیات دولت تاسیس خواهد کرد و قوانین نظارتی سختگیرانهی برای مبارزه با فساد اقتصادی تدوین میکند.»
او معتقد به کوچکتر شدن دولت و افزایش سرمایهگذاری داخلی و خارجی است. اقتصاد تک محصولی و وابسته به نفت را اصلیترین مشکل اقتصاد ایران برشمرده و گفته است: «سپاه و دولت باید پایشان را از اقتصاد بیرون بکشند.»
محسن رضایی گفته است که برنامههای اقتصادیش را از دل اندیشههای آیتالله خمینی و بر اساس پایاننامه دوران تحصیلات خود با عنوان «الگوهای توسعه از دیدگاه امام خمینی» استخراج کرده است.
حداد عادل: برون رفت از بحران با تغییر سبک زندگی
غلامعلی حدادعادل، نماینده مجلس و مشاور رهبر جمهوری اسلامی ایران تا به حال برنامه مدونی برای اقتصاد منتشر نکرده است. او در سخنان خود هم کمتر از دو هم ائتلافی دیگرش به مسئله اقتصاد پرداخته است. او پذیرفته که اقتصاد ایران مشکل دارد اما بحرانی خواندن وضعیت اقتصادی را خواسته دشمنان دانسته است.
حداد عادل با اینکه از اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و واگذاری بنگاههای دولتی به بخش خصوصی دفاع کرده، اقتصاد لیبرالی را غیر اسلامی میداند و معتقد است که برای برون رفت از وضعیت موجود سه راهکار وجود دارد. نخست: «اعتنا به دانش تخصصی علمای متدین»، دوم: «تغییر سبک زندگی از مدل غربی به مدل اسلامی برای اجرای اقتصاد مقاومتی» و سوم: «به کار گرفتن افرادی شجاع که با دانش کافی به حل مشکلات بپردازند.»
حداد عادل گفته است: «بر اساس رهنمودهای مقام رهبری در شرایط تحریم باید به تغییر سبک زندگی که هزینههای زیادی را بر شهروندان تحمیل میکند توجه کنیم. حذف برخی از هزینههای زائد و الگوی زندگی اسلامی میتواند در کاهش هزینهها موثر باشد.»او در باره پرداخت یارانه‌های نقدی گفته است که همان اجرای مرحله اول کافی است و یارانه نقدی دهکهای درآمدی بالا را حذف میکند.
ولایتی: حل مشکلات در صد روز
علی اکبر ولایتی، مشاور ویژه رهبر جمهوری اسلامی در روابط بینالملل است. آنگونه که شواهد نشان میدهد او گزینه اصلی ائتلاف ۲+۱ برای رقابت نهایی است. وزیر امور خارجه پیشین ایران، گفته است: «آنچه که در شرایط موجود باید مورد توجه قرار بگیرد اقتصاد است.» از نظر ولایتی، اقتصاد متکی به نفت آسیبپذیری اقتصاد ایران را افزایش داده و باید از اقتصاد تک محصولی نجات پیدا کرد. در یک برنامه دو تا ساله باید در جهت قطع وابستگی بودجه به نفت گام برداریم.
او گفته است: «به یک دولت توسعهگرا معتقد است که نقش هدایتگری را در مسیر توسعه بر عهده میگیرد. دولت باید وظیفه نظارت بر عهده داشته باشد. نمیتوان دولت را به صورت کامل از اقتصاد و بازار بیرون کرد و گفت که دستهای نامرئی بازار را تنظیم میکنند.»
ولایتی معتقد است: «با اصلاح روابط خارجی وضعیت معیشت مردم بهبود پیدا میکند. بدون داشتن روابط خارجی مستحکم نمیتوان اقتصاد خوب داشت. باید با کشورهای منطقه رابطه مناسب داشته باشیم. با عربستان پیمان استراتژیک میبندیم. میتوانیم همه گاز منطقه را مدیریت کنیم.»
او از پرداخت نقدی یارانهها دفاع میکند اما با افزایش آن به دلیل تورم زا بودن مخالف است. خواستار پرداخت غیر مستقیم یارانهها و حذف یارانه ثروتمندان است و میگوید: «باید حمایتها از تولید افزایش یابد و برای صنعت یک دوره تنفس در نظر گرفته شود.» او وعده کرده است: « بیمههای تامین اجتماعی را گسترش دهد و سهم شهروندان در پرداخت هزینههای درمان را تا پنجاه درصد کاهش دهد.»
قالیباف: مدیریت جهادی برای مقابله با تحریمها
شهردار تهران برای رسیدن به کاخ ریاست جمهوری ایران یک کتاب تدوین کرده است. بر اساس برنامهریزیهای او رشد اقتصادی ۱۰ درصد، نرخ بیکاری هفت درصد، تورم هشت درصد و سرمایهگذاری بیش از سه درصد خواهد بود. او گفته است: سهم ایران از تجارت جهانی باید به ۱,۲ درصد برسد.
او خواستار محدود کردن دولت به امور حاکمیتی، کاهش تصدیگری و دخالت نهادهای دولتی، عمومی و شبه دولتی در عرصه اقتصادی و توسعه فضای رقابتی برای ارتقاء کمی و کیفی تولید شده است. قالیباف همچنین از کاهش دخالت بانک مرکزی در بازار ارز دفاع میکند. او گفته است: «تبدیل ارز دولتی از طریق بانک مرکزی به ریال باید ممنوع و هر گونه تبدیل ارز دولتی باید استقراض محسوب شود.» قالیباف معتقد به قیمت ارز شناور و آزاد و کاهش تعرفههای وارداتی به ویژه برای واردات خودرو و کالاهای موثر است.
او گفته است: «با پرداخت یارانه‌های نقدی موافق است اما نحوه اجرای آن را تغییر میدهد. به اقشار کم درآمد به ویژه در مناطق روستایی یارانه کار پرداخت میکند تا کشاورزی رونق بگیرد. برای سرمایه گذاری و تولید باید نسبت به تسهیل این روند به آنها کمک کرد و در این حوزه یارانه‌های مشخص برای آنها در نظر گرفت.» او راهکار مدیریت جهادی را یک راه حل مناسب برای مقابله با تحریمها عنوان کرده است.
عارف: رویاهای شیرین یک تکنوکرات
معاون اول و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی دولت محمد خاتمی نیز در یک برنامه جامع که با عنوان «ایران آینده» منتشر شده، اولویت خود را حل مشکلات اقتصادی و معیشتی عنوان کرده است. او در این برنامه پیشبینی کرده است که رشد اقتصادی ایران به هشت درصد برسد. عارف همچنین وعده کرده است که سالانه یک میلیون فرصت شغلی ایجاد و امکان برخورداری همه شهروندان از مسکن با هزینه مناسب را فراهم کند.
او اعلام کرده است برای بهبود فضای کسب و کار برنامهریزی میکند. قوانین دست و پا گیر سرمایهگذاری و تولید را اصلاح میکند. عارف دولت بزرگ را منشا فساد دانسته و از احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامه ریزی دفاع کرده است.
او «افزایش درآمد سرانه» از راه افزایش میزان تولید و رشد اقتصادی،«توسعه عدالت وکاهش نابرابری»، «کاهش تورم وگرانی»،«ایجاد اشتغال پایدار وکاهش بیکاری» و «تامین مسکن برای همه» را به عنوان اولویت‌های اقتصادی خود اعلام کرده است. عارف گفته است: «اعتقاد دارد ایران میتواند در ردیف پنجاه کشور برتر دنیا از منظر شاخص توسعه قرار بگیرد.»
او خواستار «اصلاح ساختار بودجه نویسی»، «انضباط مالی و پولی دولت» و «استقلال بانک مرکزی» است و برای این حوزه نیز برنامه تدوین کرده است. از توزیع یارانه‌های نقدی دفاع میکند و میگوید که باید یارانه‌های بخش تولید پرداخت شود. خواستار اختصاص یارانه ویژه برای بخش کشاورزی است.عارف همچنین وعده کرده است که توزیع سرمایهگذاری در مناطق مختلف و توسعهپذیر را رونق ببخشد و امکان برخورداری همگان از بیمه تامین اجتماعی را فراهم کند.
حسن روحانی: توسعه اقتصادی از گذر دیپلماسی
حسن روحانی که سالیان درازی است در راس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته، برنامه خود را تولید ثروت ملی و توزیع ثروت ملی اعلام کرده است. او گفته است: «برای رشد تولید ملی علاوه بر منابع دولتی نیازمند استفاده از منابع غیردولتی و خارجی هستیم.» به اعتقاد او، قوانین دست و پاگیر سرمایهگذاری خارجی باید اصلاح شود. روابط خارجی ایران بهبود پیدا کند تا سرمایهگذاران اطمینان کنند. از محل افزایش سرمایهگذاری، تولید ملی رونق بگیرد و امکان افزایش سرانه درآمد شهروندان فراهم شود.
او گفته است که اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و واگذاری شرکتهای دولتی را با سرعت بیشتری پیگیری خواهد کرد. قوانین جدیدی برای بهبود وضعیت کسب و کار و رقابتی کردن اقتصاد ایران تدوین میکند. بازار تقاضا و عرضه را گسترش خواهد داد و انعطاف در محیط کار و فعالیت اقتصادی را گسترش میدهد.
حسن روحانی گفته است که دولت او برای افزایش توان خرید شهروندان کم درآمد پرداخت یارانه‌های مستقیم وغیر مستقیم را در دستور کار قرار خواهد داد تا توان خرید شهروندان افزایش یابد. او اصلیترین مشکل اقتصاد ایران را دیپلماسی ضعیف میداند ومعتقد است که «برای اصلاح وضعیت اقتصادی باید دستگاه سیاست خارجی ایران فعالتر برخورد کند و روابط ایران بهبود پیدا کند.»
غرضی: دولت ضد تورم بدون برنامه
محمد غرضی، وزیر مخابرات دولت اکبر هاشمی رفسنجانی از دیگر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری است. او تا به حال کمتر از سایر رقبای خود در مجامع عمومی حاضر شده و برنامه‌ای نیز منتشر نکرده است. او گفته است: دولت ضد تورم تشکیل خواهد داد. او گفته است: دولت او رویکرد مردمی خواهد داشت و از مردم برای حل مشکلات کمک خواهد گرفت و برای حل مشکلات مردم به میان آنها خواهد رفت.
جلیلی: اقتصاد صلواتی
سعید جلیلی که گفته میشود نامزد مورد حمایت نظامیان ایران است، گفته است: به اقتصاد مقاومتی و صلواتی اعتقاد دارد. او معتقد است که اگر مردم ایمان وتقوا داشته باشند، رشد اقتصادی و برکات الهی بر آنان گسترده خواهد شد و بدون درک انقلاب اسلامی فهمیدن اقتصاد صلواتی و مقاومتی ممکن نیست.
نماینده رهبر جمهوری اسلامی ایران در شورای عالی امنیت ملی، ایمان، معنویت، پیروزی از مبانی انقلاب و تقوی را از اصول اقتصاد مقاومتی و صلواتی خود برشمرده است.
نظرها
فرهاد - فریاد
با توجه باینکه این انتخابات هیچ رقابتی را در خود ندارد کاندیداها تنها در صدد بدست آوردن تمایل سپاه بسیج و نیروهای امنیتی هستند تا مهندسی انتخابات به نفع یکی از آنها انجام پذیرد به همین دلیل کاندیداهائی که توهم ندارند از بگیرو ببندهایشان چوب زدنهایشان و هزاران کار سخیف دیگر پهلوانانه و بدون خجالت تعریف می کنند و از اینرو اوباش و نظامیها سیاست آینده ی کشور را تعیین کرده اند و سیاست جنگی سیاست خارجی و سرکوب داخلی سیاست فاشیستی داخلی را شکل خواهد داد . انحطاط تشدید فقر روزافزون و استبداد و دیکتاتوری سیاست جنگی و حکومت نظامی ها را شکل خواهد داد .