کامبوج، میزبان کمیته میراث جهانی در سال ۲۰۱۳

کامبوج میزبان نشست سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکوست. این نشست که از روز بیست و ششم خرداد آغاز شده به مدت ۱۲ روز ادامه خواهد داشت.

در سی و هفتمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو ضمن بررسی وضعیت محوطه‌هایی که در فهرست میراث جهانی قرار دارند، آثار جدیدی از کشورهای مختلف به این فهرست اضافه خواهند شد. در این نشست دوازده روزه پرونده ۳۲ اثر جدید بررسی خواهد شد و این آثار در صورت کسب نظر کمیته، در فهرست میراث جهانی ثبت می‌شوند.

ایران امسال دو پرونده را برای بررسی به کمیته میراث جهانی ارسال کرده است: پرونده کاخ گلستان در تهران و روستای صخره‌ای میمند در استان کرمان.

کشورهای عضو معاهده ۱۹۷۲ میراث جهانی یونسکو، می‌توانند هر سال پرونده آن دسته از آثار خود را که دارای ارزش‌های منحصر به فرد است به این کمیته ارسال کنند. این آثار می‌توانند آثاری فرهنگی، طبیعی و یا آثاری باشند که دارای ارزش‌های مشترک طبیعی و فرهنگی است.

ایران از سال ۱۹۷۹ تاکنون موفق شده است ۱۵ پرونده را در این فهرست ثبت کند. در برخی از پرونده‌های ایران مانند پرونده باغ ایرانی یا کلیساهای ارامنه، بیش از یک اثر تاریخی قرار دارد. در پرونده باغ ایرانی به عنوان مثال، ۹ باغ تاریخی در نقاط مختلف ایران با یکدیگر ثبت شده‌‌اند.

با این‌حال ایران هنوز موفق نشده است اثری در زمینه میراث طبیعی‌اش را به ثبت برساند. پیش‌تر تلاش ایران برای ثبت جنگل‌های «حرا» در جنوب ایران ناکام مانده بود و به دلیل نقایصی که در این پرونده وجود داشت بحث ثبت آن نتوانست در کمیته میراث جهانی مطرح شود.

پس از آن ایران هنوز هیچ تلاش جدی برای معرفی آثار طبیعی خود انجام نداده و فقط پرونده آثار فرهنگی را به یونسکو ارسال می‌کند. از آن‌جایی که تعداد آثار فرهنگی در فهرست میراث جهانی بسیار بیشتر از آثار طبیعی است، یونسکو کشورهای مختلف جهان را تشویق می‌کند که به ثبت آثار طبیعی خود نیز توجه نشان دهند. در میان ۳۲ پرونده‌ای که کشورهای مختلف جهان امسال به یونسکو ارسال کرده‌اند، ۹ پرونده مربوط به آثار طبیعی، سه پرونده مربوط به آثار مرکب طبیعی‌ ـ فرهنگی و بقیه پرونده‌ها مربوط به آثار فرهنگی است.

ایران گرچه پرونده دو اثر مهم خود را به نشست امسال ارسال کرده است اما به نظر می‌رسد برخلاف بسیاری از سال‌ها، امسال با دشواری‌هایی در راه ثبت این آثار مواجه خواهد بود. به گفته برخی کارشناسان ایرانی، پرونده کاخ گلستان برخلاف آنچه که ممکن است به نظر برسد احتمالاً به‌راحتی مورد پذیرش کمیته میراث جهانی قرار نخواهد گرفت. تغییرات مدیریتی در این مجموعه تاریخی و بسته شدن دفتر «کمیته ثبت میراث جهانی» که در این مجموعه قرار داشت توسط مدیریت جدید و همچنین مسأله حریم حفاظتی آن می‌تواند جزو نکات منفی این پرونده به شمار آید. احمد محیط طباطبایی، نایب رییس کمیته‌ ملی موزه‌های ایران، ایکوم، به خبرگزاری میراث فرهنگی گفته است احتمال این‌که پرونده کاخ گلستان مردود شود وجود دارد، مگر آن‌که رایزن‌های فرهنگی ایران بتوانند به بهترین نحو از آن دفاع کنند.

از سوی دیگر آتوسا مومنی، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به خبرگزاری ایسنا گفته است امسال یونسکو فقط به بررسی آثار طبیعی می‌پردازد و چون ایران از قبل از این موضوع اطلاعی نداشت، اکنون فقط دو اثر فرهنگی و تاریخی به یونسکو ارسال کرده است.

سخنان خانم مومنی در حالی است که در پایگاه رسمی میراث جهانی یونسکو نام آثار فرهنگی و تاریخی که قرار است امسال مورد بررسی قرار گیرند در کنار آثار طبیعی درج شده است و در هیچ‌ جا اشاره‌ای به عدم بررسی آثار فرهنگی نشده است. به نظر می‌رسد ایران برای کسب موافقت کمیته میراث جهانی در خصوص پرونده‌های ارسالی‌اش امید چندانی ندارد و از هم‌اکنون زمزمه‌‌هایی در این مورد آغاز شده است.

به گفته آتوسا مومنی، ایران در حال برنامه‌ریزی برای تهیه پرونده‌های چهار محوطه طبیعی جنگل‌های «حرا» در جنوب، جنگل‌های «هیرکانی» در شمال، کویر لوت و دماوند برای سال‌های آینده است. این مقام مسئول در سازمان میراث فرهنگی می‌گوید تهیه پرونده‌های طبیعی نسبت به پرونده آثار فرهنگی و تاریخی با دشواری‌ها و پیچیدگی‌های بیشتری رو‌به‌روست و به همین خاطر کشورها معمولاً تمایلی به تهیه پرونده در مورد آثار طبیعی خود ندارند.

دو نهاد بین‌المللی بزرگ کمیته میراث جهانی یونسکو را برای بررسی و در نظر گرفتن ارزش پرونده‌های فرهنگی و طبیعی یاری می‌دهند. شواری بین‌المللی بناها و محوطه‌‌ها یا ایکوموس به بررسی پرونده‌ آثار طبیعی می‌پردازد و اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت یا IUCN نیز در خصوص پرونده آثار طبیعی نظر کارشناسی می‌دهد. هم اکنون و تا پیش از برگزاری سی و هفتمین نشست کمیته میراث جهانی، ۹۶۲ اثر در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده که ۷۴۵ تای آن آثار فرهنگی، ۱۸۸ اثر طبیعی و ۲۹ اثر دارای ارزش‌های مشترک طبیعی و فرهنگی است.