آینده افغانستان در سایه طالبان

حامد کرزی، رئیس جمهوری افغانستان، چهارشنبه (۱۹ ژوئن / ۲۹ خرداد) اعلام کرد، در مذاکرات صلح با حضور نمایندگان ایالات متحده و طالبان شرکت نمی‌کند. دولت افغانستان پیش‌تر گفته بود اگر گفت‌وگوهای صلح با رهبری افغان‌ها برگزار نشود، در آن حضور نمی‌یابد.

خبرگزاری «رویترز» چهارشنبه به نقل از دولت کابل نوشت که به دلیل رسمیت دادن ایالات متحده به «ستیزه‌جویان» پس از گشایش دفتر سیاسی طالبان با عبارت «امارت اسلامی افغانستان» گفت‌وگو بر سر موافقت‌نامه‌ امنیتی برای ماندن نیروهای آمریکایی در افغانستان را در دوران پس از خروج نیروهای «ناتو» در سال ۲۰۱۴ تعلیق می‌کند. عبارت امارت اسلامی در زمان تسلط طالبان بر افغانستان برای آن به کار می‌رفت.

مخالفت دولت افغانستان با پرچم طالبان

به نوشته‌ رویترز دولت کرزی قصد دارد مانع تشکیل سفارتی مستقل برای طالبان در دوحه یا قدرت‌گیری سیاسی و رسمیت یافتن این گروه، خارج از مرزهای افغانستان شود. از سوی دیگر برگزاری گفت‌وگو با طالبان و آمریکا با مدیریت مسئولان دولتی نوعی اعمال حاکمیت ملی برای حامد کرزی به شمار می‌رود.

گفت‌وگوهای صلح که طبق گزارش‌ها نخست قرار بود روز پنج‌شنبه (۲۰ ژوئن / ۳۰ خرداد) با مشارکت مسئولان دولتی، طالبان و هیئتی آمریکایی برگزار شود، نخستین مذاکرات مستقیم در این رده برای برقراری ثبات در آینده‌ افغانستان بود.

طالبان در گذشته از گفت‌وگو با دولت کرزی سرباز زده و آن را دست‌نشانده‌ قدرت‌های غربی خوانده‌اند. از زمینه‌‌‌های ورود طالبان به گفت‌وگو با آمریکا اسارت فرماندهان ارشد این گروه و انتقال آن‌ها به زندان نظامی گوانتانامو در کوبا و احتمال تبادل اسیر میان دو طرف نیز هست.

دفتر طالبان در دوحه کم‌تر از دو سال قبل در آستانه‌ گشایش بود، ‌اما به دلیل مخالفت دولت اوباما با تبادل اسیر با آن گروه و ناکامی گفت‌وگوهای اولیه بی‌نتیجه ماند.

تلاش آمریکا برای ادامه‌ گفت‌وگو با افغان‌ها

در روزهای گذشته جان کری، وزیر امور خارجه‌ آمریکا، کوشید طی تماس با مقام‌های افغان اختلاف پیش‌آمده بر سر گشایش دفتر سیاسی طالبان و گفت‌وگوهای صلح با آن‌ها را برطرف و اعلام کند که دولت متبوعش پرچم طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد. اما حتی با وجود تأکید این مقام آمریکایی بر برداشته شدن پرچم «امارت اسلامی» از سر در دفتر طالبان در دوحه، گفت‌وگوهای صلح به تعویق افتاد.

طالبان و آمریکا دو سال قبل نیز دیداری پنهانی در دوحه داشتند. دولت آمریکا در گذشته نیز در پی مذاکره با لایه‌های «میانه‌رو» در میان طالبان بوده است.

تمایل به گفت‌وگوهای مستقیم برای صلح میان دو طرف در حالی بار دیگر مطرح می‌شود که نزدیک ۱۲ سال از درگیری آمریکا و طالبان در افغانستان می‌گذرد.

مخالفت دولت کرزی در گفت‌وگو با طالبان گذشته از نارضایتی از پرچم آن گروه در برابر دفتر سیاسی‌شان، به بیانیه‌ای برمی‌گردد که در آن نیروهای طالبان اعلام کرده‌اند به مبارزه‌ مسلحانه در کشور ادامه می‌دهند. این در حالی است که توقف خشونت از پیش‌شرط‌های گفت‌وگوی دولت افغانستان با این گروه بوده است.

بیم و امید مقام‌های افغان و آمریکایی

آمریکا و دولت افغانستان قصد داشتند به‌زودی و طی موافقت‌نامه‌‌ای امنیتی، تعداد پایگاه‌ها و سربازان آمریکایی را پس از خروج ناتو در افغانستان تعیین کنند. از کم‌تر از ۱۰۰ هزار نیروی خارجی ممکن است تنها ۸ تا ۱۲ هزار تن برای آموزش نظامی و مشاوره در افغانستان بمانند.

این واقعیت که آمریکا به گفت‌وگو با طالبان رو آورده، به این گروه زمینه‌ای برای دور زدن مذاکره مستقیم و صلح با دولت کرزی را نیز می‌دهد. وضعی که مقام‌های آمریکایی می‌کوشند از آن جلوگیری کنند.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، چهارشنبه در دیدار خود از برلین اشاره کرد که گفت‌وگو با نیروهای طالبان مسیری طولانی و دشوار است و نمی‌توان موفقیت‌‌هایی سریع در آن به دست آورد.

طالبان در برابر آینده‌ افغانستان

سه‌شنبه شب (۱۸ ژوئن / ۲۸ خرداد) پس از اعلام آمادگی طالبان برای گفت‌وگو با آمریکا، حمله‌ای علیه پایگاه هوایی بگرام، بزرگ‌ترین اردوگاه نظامی نیروهای آن کشور واقع در شمال کابل صورت گرفت.

این حمله با مسئولیت طالبان که باعث مرگ چهار سرباز شد، بار دیگر نشان داد بخش‌هایی از نیروهای این گروه حتی می‌توانند علیه وعده‌های عمده‌ و مطرح آن عمل کنند. گذشته از این، عضوی از طالبان نیز با لباس پلیس در ولایت جنوبی هلمند پنج نیروی پلیس را از پا درآورد.

از دشواری‌های دولت آمریکا در مذاکره با طالبان، نبود فرماندهی واحد و فراگیر است. گذشته از این، پیش‌‌شرط‌های دولت آمریکا در باره‌ توقف همکاری طالبان با شبکه‌ «القاعده» و چشم‌پوشی از اقدام‌های خشونت‌آمیز اموری نیستند که بنیادگرایان اسلامی آن‌ها را به آسانی بپذیرند.

با وجود این، فاصله‌گیری طالبان از بنیادگرایان القاعده که تهدیدی برای آمریکا به شمار می‌روند، از سوی وزارت خارجه‌ آن کشور از هدف‌های بلندمدت ایالات متحده برای گفت‌وگوهای صلح است.

با وجود تلاش‌های آمریکا و همکاری پاکستان برای حضور طالبان بر سر میز مذاکره، به نظر نمی‌رسد دولت افغانستان بتواند به آسانی با طالبان به توافق صلحی پایدار برای توقف اقدام‌های مسلحانه ‌دست یابد.

در عین حال دلزدگی مردم افغانستان از چند دهه جنگ نیروهای داخلی و خارجی و نیز دوران تسلط طالبان، اموری نیستند که این گروه بتواند به آسانی آن‌ها را نادیده بگیرد. خواست پایان درگیری‌ها همان نیرویی است که طالبان در بلندمدت مجبور به توجه به آن هستند.