سهم قرآن از دلار

سیدمحمد حسین محمودی، مدیر‌عامل اتحادیه ناشران قرآنی خبر داد که قرار است ناشران قرآن در ایران از دولت یازدهم یارانه کاغذ دریافت کنند.

محمودی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری مهر گفت: «پس از انتخابات جاری برخی مشاوران فرهنگی دولت آینده با ما مذاکره داشته و قول داده‌اند که نهادهای دولتی واردکننده کاغذ از جمله وزارت صنعت و معدن و تجارت کاغذ وارداتی را بدون سود اقتصادی و به صورت حمایتی در اختیار ناشران دینی قرار دهند.»

در ایران حدوداً ۷۰۰ ناشر دینی فعالیت می‌کنند که نیمی از آنان دولتی هستند. از این میان ۱۰۰ ناشر قرآن منتشر می‌کنند.

بنا به آماری که خبرگزاری فارس ارائه داده است به طور میانگین هر سال ۱۰ میلیون قرآن در ایران منتشر می‌شود. بر اساس برآورد مرکز آمار ایران، جمعیت کشور ما ۷۷.۱ میلیون نفر است. با این تفاصیل می‌توان چنین پنداشت که اگر آمار خبرگزاری فارس صحیح باشد، در طی دولت نهم و دهم بیش از جمعیت ایران، قرآن منتشر شده و به هر ایرانی بیش از یک جلد قرآن تعلق گرفته است.

ناشران قرآنی می‌گویند در طی کمتر از پنج ماه، بیش از پنج هزار جلد قرآن در ایران به فروش می‌رسد. در حالی‌که شمارگان کتاب‌هایی در عرصه ادبیات خلاق به هزار الی ۵۰۰ جلد کاهش پیدا کرده است. باید توجه داشت که یک جلد قرآن با چاپ معمولی در قطع رحلی به طور میانگین به بهای هشت هزار تومان به فروش می‌رسد، در حالی که ناشر برای انتشار آن حدوداً دو هزار تومان هزینه کرده است. یعنی ناشر حدوداً ۴۰۰ درصد به ازای فروش هر جلد قرآن استفاده می‌کند.

قرآن‌های چاپ شده با کاغذ گلاسه حداقل به قیمت ۴۰ هزار تومن به فروش می‌رسند و قرآن‌های بسیار نفیسی هم معمولاً در نمایشگاه‌های کتاب به قیمت‌های گزاف، بین ۱۰۰ تا حتی ۳۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسند. به گفته برخی کارشناسان، چاپ اینگونه قرآن‌های نفیس برای ناشران کمتر از ۵۰ هزار تومان تمام می‌شود.

بنا بر این آمار که در رسانه‌های دولتی هم منتشر شده، می‌توان تصور کرد که یک ناشر قرآنی، به ازای هر جلد کتابی که منتشر می‌کند حداقل ۲۰۰ الی ۴۰۰ درصد سود می‌برد.

باید توجه داشت که ناشران ادبی و علمی معمولاً ۱۰ الی ۱۲ درصد از قیمت پشت جلد کتاب را به عنوان حق‌التألیف به پدیدآورنده اثر می‌پردازند. در حالی‌که ناشران قرآنی حتی اگر هم بخواهند نمی‌توانند به صاحب کتابی که ۱۴۰۰ سال پیش انتشار یافته، حق‌التألیف بپردازند.

با این حال به گزارش ایرنا دولت دهم به انتشار بيش از ۱۷۵ ميليون و ۷۹۰ هزار نسخه كتاب دينی از جمله قرآن کمک کرده است. مطابق همین آمار حدوداً دو هزار و ۱۴۵ ميليارد ریال برای حمایت از چنین کتاب‌هایی در دولت دهم هزینه شده است.

سیدمحمد حسین محمودی در گفت‌و‌گو با مهر گفته است که یکی از مهم‌ترین مشکلات ناشران قرآنی نه تنها پایین بودن قیمت آثار قرآنی‌ و کم بودن مخاطبان اینگونه کتاب‌هاست، بلکه مشکل بزرگ‌تر ظاهراً پرداخت مالیات بر درآمد است. او تلویحاً خواستار آن شده که دولت یازدهم ناشران قرآنی را از پرداخت مالیات معاف کند.

اتحادیه ناشران قرآنی در سال ۱۳۸۶ در دولت نهم تأسیس شد و در سال ۱۳۸۹، در دولت دهم، فعالیت‌هایش به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرد. یکی از ادارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت قرآن و عترت است. این معاونت با اهدای وام یا خرید کتاب از ناشران قرآنی حمایت می‌کند و هر سال هم در ماه رمضان، نمایشگاه جداگانه‌ای به نام «نمایشگاه بین‌المللی قرآن» برگزار می‌کند. سال گذشته ۳۰۰ ناشر در این نمایشگاه ثبت نام کرده بودند که از آن میان ۵۰ ناشر از کشورهای اسلامی مانند افغانستان و پاکستان به این نمایشگاه دعوت شده بودند. حمید خرمی، رییس اتحادیه ناشران قم و سرپرست نمایشگاه بین‌المللی قرآن مهم‌ترین هدف این نمایشگاه را تدوین نقشه تحول علوم انسانی خوانده بود. «تحول علوم انسانی» یا «اسلامی کردن دانشگاه‌ها» مهم‌ترین خواسته فرهنگی رهبری و توقع خامنه‌ای از دولت آتی‌ است که در سکوت رسانه‌ای، به‌گونه‌ای آرام اما پیوسته انجام می‌شود.

بنا بر بخش‌نامه معاونت قرآن و عترت در وزارت ارشاد تمام نهادهای دانشگاهی که در حوزه قرآن و عترت فعالیت دارند (کانون‌های قرآن و عترت، دفتر نهاد نمایندگی رهبری، دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد و ...) مجوز حضور در نمایشگاه را خواهند داشت. به نشریات، پایان‌نامه‌ها، مقالات و کتب قرآنی برتر جوایز اهدا می‌شود. همچنین در بخش نهادها و مؤسسات، کلیه سازمان‌های دولتی و غیردولتی که در حوزه قرآن و عترت فعالیت دارند جواز حضور در نمایشگاه را به قید قرعه دریافت می‌‌کنند و به مؤسسات قرآنی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دارند و در استان‌هایی غیر از تهران مستقرند، تسهیلات ویژه‌ای ارائه می‌شود.

سال گذشته «سینمای اعجاز» برای آشنایی با «اعجازهای علمی کلام وحی» یکی از بخش‌های این نمایشگاه بود. افزون بر این در برخی غرفه‌ها تابلوفرش‌های نفیس مزین به آیات قرآنی، سجاده، مهر، تسبیح غیرتزئینی، قبله‌نما، رحل و قاب قرآن، کتیبه، تابلو خط و پوسترهای قرآنی، معرق، منبت، تذهیب و خاتم با مضامین قرآنی هم به قیمت‌های نسبتاً گزاف به فروش می‌رسید.

با این تفاصیل می‌توان تصور کرد که در طی زمامداری دولت نهم و دهم، انتشار قرآن و محصولات وابسته به آن، به رغم آنکه قرآن‌هایی از چین وارد شد و غلط‌های املایی بسیار داشت، کاری بسیار سودآور بوده است.

مذاکره سیدمحمد حسین محمودی، مدیر‌عامل اتحادیه ناشران قرآنی با دولت یازدهم پشت درهای بسته از نگرانی ناشران قرآنی نسبت به کاهش سودآوری این کسب نشان دارد.

بی‌جهت نیست که محسن قرائتی از مهجوریت قرآن و کم‌توجهی به این کتاب گلایه کرده و در مقاله‌ای که در پایگاه اطلاع رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی «منانشر» منتشر کرده می‌نویسد: «به قرآن تنها در حد سوگند به آن، رد کردن مسافر از زیر آن، تجوید و ترتیل و حفظ و کاشی‌کاری و تابلو پرداخته شده است. سهم قرآن نه در حوزه ادا شد و نه در دانشگاه و نه در جامعه.»

به جای آوردن سهم قرآن، آن هم به دلار یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت یازدهم در عرصه‌های فرهنگی خواهد بود.

چالش‌های دولت یازدهم در عرصه‌های فرهنگی:

پشت پرده تلاش‌های دولت برای کاهش سانسور
تغییر بنیادین نظام فرهنگی یا برآوردن حداقل انتظارات ناشران و نویسندگان؟
هنرهای تجسمی و سیاست‌های دولتی
ضدیت جمهوری اسلامی با سازهای جهانی