بحران خانه سینما

بحران خانه سینما به نزاع بین جواد شمقدری، رییس سازمان سینمایی و محمود احمدی‌نژاد بدل شد.

خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) نامه محمود احمدی‌نژاد خطاب به جواد شمقدری را منتشر کرد. در این نامه آمده است: «جناب آقای شمقدری، چرا اینقدر بسته و با تنگ‌نظری برخورد می‌شود. باید اجازه داد یک نهاد صنفی کار خودش را بکند. اکثریت قاطع اعضای خانه سینما متعهد به کشور و ارزش‌های الهی و انسانی هستند. کاری نشود که گرایش‌ها و اغراض شخصی و گروهی به نام انقلاب معرفی و یا خدای ناکرده با استفاده از قدرت سازمانی تحمیل گردد. فوری مشکل را حل کنید و اعلام نتیجه شود.»

شمقدری درباره‌ نامه‌ منتشرشده احمدی‌نژاد به خبرگزاری کار ایران (ایلنا)‌ توضیح داد: «نامه کمی با تداخل زمان مواجه شده بود و همین امر اشتباهاتی را به وجود آورده است. نامه‌ خانه‌ سینما مربوط به فروردین است و ما اوایل اردیبهشت موضوع هیأت بازگشایی را با آقای دکتر احمدی‌نژاد مطرح کرده و ایشان نیز موافقت کردند.»

او همچنین گفت: «وقتی که ما شرایط را به آقای رئیس جمهور توضیح دادیم ایشان متوجه شدند که دوستان خانه‌ سینما در حال شیطنت و شانتاژ هستند.»

و در ادامه اضافه کرد: «پس از آن آقای رئیس جمهور احساس کردند که ما توافقی که با ایشان کرده بودیم را دنبال نکرده‌ایم و در واکنش به همین امر این دستور جدید انجام شد که ما هم خدمت ایشان توضیح دادیم که طبق توافق در حال انجام کارها هستیم و این آقایان خانه‌ سینما هستند که تمایلی به بازگشایی آن مجموعه در دولت فعلی ندارند.»

رئیس سازمان سینمایی در این گفت‌و‌گو خانه سینما را متهم کرد که با بازگشایی‌اش در دولت دهم موافق نیست و گفت: «من به آقای احمدی‌نژاد توضیح دادم [که] آقایان اراده‌ای به بازگشایی خانه‌ سینما در دولت فعلی ندارند. آن‌ها دنبال دولت اصلاحات بودند و فکر می‌کنند که دولت آقای روحانی هم مانند همان دولت است، در حالی که نمی‌دانند ایشان همان‌طور که گفتند، قرار است طبق قانون عمل کنند.»

محمد شیخان معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور در واکنش به سخنان شمقدری گفت دستور رییس جمهور مبنی بر بازگشایی خانه سینما بعد از دیدار با جواد شمقدری صادر شده است و نه چنانکه او ادعا می‌کند، پیش از این دیدار.

شیخان در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: «نظر رئیس‌ جمهور همچنان بر این است که خانه سینما باید بازگشایی شود و نباید با تنگ‌نظری مانع فعالیت یک نهاد صنفی شد.»

پیشینه بحران خانه سینما

بحران خانه سینما در ۷دی ۱۳۹۰ آغاز شد. منصور واعظی، دبیر شورای فرهنگ عمومی که از نهادهای زیرمجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و ریاستش را محمود احمدی‌نژاد به عهده دارد اعلام کرده بود که بر اساس مصوبه این شورا به علت تفاوت اساسنامه خانه سینما با مصوبه شورای فرهنگی، خانه سینما جایگاه قانونی و حقوقی ندارد. پنج روز بعد، در سیزدهم دی ماه ۱۳۹۰ دبیر هیأت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی در وزارت ارشاد به محمد مهدی عسگرپور، مدیر عامل خانه سینما نامه‌ای نوشت و انحلال خانه سینما را به او ابلاغ کرد. محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در حاشیه جلسه هیأت دولت به طور رسمی از انحلال خانه سینما خبر داد.

نزاع دولت با خانه سینما بر سر اساسنامه این تشکل صنفی است. در اساسنامه خانه سینما آمده است که خانه سینما مؤسسه‌ای ا‌ست که تحت نظر وزارت ارشاد تشکیل شده. وزارت ارشاد اما می‌گوید خانه سینما می‌بایست تحت نظر دولت فعالیت کند.

همچنین وزارت ارشاد خواهان آن است که هرگونه تغییری در اساسنامه خانه سینما به تصویب شورای فرهنگ عمومی (از زیرمجموعه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی) برسد. اما خانه سینما طبعاً خواهان استقلال از شورای فرهنگ عمومی است. همچنین وزارت ارشاد می‌گوید می‌بایست آثار سینمایی با شئونات فرهنگ و مبانی انقلاب اسلامی سازگار باشد و این امر در اساسنامه خانه سینما قید شود.

یکی دیگر از مهم‌ترین موارد اختلاف بین خانه سینما و دولت دهم این است که کارگزاران سینمایی وزارت ارشاد ادعا می‌کردند مدیریت خانه سینما در جریان برپایی نهضت سبز که آنان از آن به عنوان «فتنه» یاد می‌کنند هیچ‌گونه بیانیه و پیامی برای «دعوت به قانون‌مداری» و «دوری از فتنه» منتشر نکرده است.

چهاردهمین جشن خانه سینما که در ۲۱شهریور ۱۳۸۹ برگزار شد هم به این اختلافات دامن زد. در این جشن اصغر فرهادی، کارگردان نام‌آشنای سینمای ایران در سخنانی آرزو کرده بود که فضای کشور تحول پیدا کند و سینماگران تبعیدی مانند امیر نادری و گلشیفته فراهانی و بهرام بیضایی بتوانند به ایران بازگردند و آزادانه به فعالیت‌های هنری‌شان ادامه دهند.

همچنین بازداشت گروهی از مستندسازان ایرانی به اتهام همکاری با بی بی سی فارسی و بیانیه خانه سینما در حمایت از بازداشت‌شدگان این بحران را ژرف‌تر ساخت.

در میانه این کارزار گروهی از سینماگران ایران از همان آغاز به انحلال خانه سینما اعتراض کردند. بهمن فرمان‌آرا، کارگردان سینمای ایران با انتشار بیانیه‌ای، این اقدام را توهین به سینمای ایران دانست و اعلام کرد که جوایزش از جشنواره‌های فیلم فجر را در اعتراض به انحلال خانه سینما پس می‌فرستد و خواهان تحریم جشنواره فجر شد. رخشان بنی‌اعتماد، عزت‌الله انتظامی، تهمینه میلانی و بسیاری دیگر از سینماگران به‌نام ایران نیز به انحلال خانه سینما معترض شدند. بنی‌اعتماد انحلال خانه سینما را «امری غیر ممکن» خواند و گفت: «خانه ما در اتحاد اهالی خانواده سینما پابرجاست.» سپس دو هزار تن از سینماگران ایران بیانیه‌ای در اعتراض به انحلال خانه سینما منتشر کردند.

در همان حال عده اندکی از سینماگران نزدیک به دولت، کسانی مانند علیرضا رییسیان، سیدضیا هاشمی، محسن علی‌اکبری، حبیب کاوش، حبیب‌الله کاسه‌ساز، مسعود اطیابی، حسین زندباف، جهانگیر الماسی، جمال شورجه، احمد نجفی، جواد شمقدری، عباس بابویه، علیرضا سجادپور، بابک خانیان و شفیع آقامحمدیان از انحلال خانه سینما دفاع کردند.

دولت برای حل این بحران هیأتی را تشکیل داد به نام «هیأت بازگشایی خانه سینما»، اما فرهاد توحیدی، رییس هیأت مدیره خانه سینما اعلام کرد که هیأت «بازگشایی خانه سینما» شأن قانونی ندارد و این هیأت نمی‌تواند مؤسسه‌ای را که یک‌بار تأسیس شده است دوباره تأسیس کند.

رییس هیأت‌ مدیره‌ خانه‌ سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: «سخن ما روشن است؛ اساسنامه‌ی اصلاح‌شده‌ای که به‌ امضای نمایندگان وزارت ارشاد، خانه‌ سینما و رییس‌جمهور رسیده، راه را کاملاً روشن و واضح توضیح داده و گفته که چه باید کرد. وقتی اساسنامه ابلاغ می‌شود، هیأت مدیره‌ خانه‌ سینما مسئول اداره‌ آن است و باید مجمع عمومی را برگزار کند و اساسنامه‌ ابلاغ‌شده، در آن مجمع بررسی شود و سپس انتخابات هیأت مدیره‌ جدید برگزار خواهد شد. در اساسنامه‌ مورد توافق، اصلاً چیزی به‌ نام هیأت "بازگشایی خانه سینما" وجود ندارد.»