نجات باغ نوشهر با تجمع زیست محیطی

تجمع و اعتراض حامیان محیط زیست در نوشهر توانست تخریب قدیمی‌ترین باغ گیاه‌شناسی ایران را به صورت موقت متوقف کند. این تجمع با فراخوان تعدادی از انجمن‌ها و نهادهای غیر دولتی حامی محیط زیست در روز چهارشنبه ۵ تیرماه در مقابل این باغ قدیمی  و در اعتراض به طرح تخریب آن به دلیل احداث یک جاده کمربندی صورت گرفته بود.

[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130627_Environment_Noshahr_Rouhani.mp3[/podcast]

 خبرگزاری سبز پرس از ایران گزارش داده است در این تجمع که به صورت آرام برگزار شد حدود سیصد نفر از دوستداران محیط زیست خواهان متوقف شدن طرح تخریب باغ گیاه‌شناسی نوشهر شدند. تجمع‌کنندگان از دولت خواستند با اجرای یک طرح جایگزین و تصحیح مسیر کمربندی این باغ نمونه را حفظ کند. این اعتراض‌ها از سوی برخی نمایندگان مجلس نیز حمایت شده بود. سبز پرس گزارش داده است در نهایت دستور تعلیق موقت این عملیات در گفتگوی تلفنی تجمع‌کنندگان با فرمانداری نوشهر دریافت شد. با این‌حال این دستور هنوز به معنی لغو کامل این طرح نیست. شرکت‌کنندگان در این تجمع آرام ضمن امضای بیانیه‌، پلاکارهایی نیز با شعارهای حمایت از محیط زیست در دست داشتند. پیش‌تر قرار بود ساعت ده صبح روز پنجم تیرماه عملیات احداث جاده کمربندی و تخریب بخشی از باغ گیاه‌شناسی نوشهر آغاز شود.

صدور دستور اجرای عملیات راه‌سازی  در روزهای گذشته موج جدیدی از اعتراض‌ها و درخواست‌های سازمان‌های غیر‌دولتی و همچنین کارشناسان را به راه انداخته بود و در نهایت منجر به برپایی این تجمع در روز چهارشنبه شد. در تازه‌ترین واکنش‌ها تعدادی از انجمن‌های غیردولتی حامی محیط زیست با نامه‌ای به حسن روحانی، رییس جمهور منتخب، از او خواستند مانع تخریب این باغ شود. در بخشی از این نامه آمده است «در ایران و برای ما فعالان، پژوهشگران و کارشناسان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست، باغ گیاه‌شناسی نوشهر سمبل هویت، استقلال، اهمیت و شخصیت اجتماعی‌مان است». این نامه به امضای بیش از بیست تشکل زیست  محیطی از جمله انجمن اعضای هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها، پایشگران محیط زیست ایران، انجمن محیط زیستی تسنیم و جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست رسیده است.

باغ گیاه‌شناسی نوشهر با بیش از هفتاد سال قدمت قدیمی‌ترین باغ اکولوژیک و گیاه‌شناسی در ایران محسوب می‌شود. در این باغ ۳۵ هکتاری علاوه بر نگهداری گونه‌های نادری از گیاهان ایران و سرزمین‌های دیگر تحقیق در مورد آن ها و پرورش‌شان نیز انجام می‌شود. این مرکز دارای آزمایشگاه، کتابخانه، محل مراقبت، دخیره‌گاه ژنتیک، بانک بذرهای مختلف و نهالستان وقلمستان است. باغ گیاه‌شناسی نوشهر در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

جاده‌ای کمربندی که قرار است به بندر جدید نوشهر متصل شود قدیمی‌ترین بخش باغ را نابود خواهد کرد. در سال ۱۳۸۹ با آغاز عملیات راه‌سازی بخشی از باغ و درختان آن تخریب شدند اما با اعتراض‌های شدید جلو ادامه عملیات گرفته شد. در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۱ شورای تامین استان مازندران حکم داد که عملیات راه‌سازی قانونی است و می‌تواند ادامه یابد. در اسفند‌ ماه سال ۹۱ نیز موجی از اعتراض‌ها برای مقابله با این حکم تخریب به راه افتاد، اما در نهایت تصمیم بر آن شد تا روز پنجم تیرماه عملیات راه‌سازی آغاز شود.

معصومه ابتکار رییس پیشین سازمان محیط زیست که اکنون یکی از کاندیداهای احتمالی برای ریاست مجدد این سازمان در دولت جدید روحانی است نیز از دولت فعلی خواسته  مانع از تخریب باغ نوشهر شوند. به گفته ابتکار معمولا در زمان پایان کار دولت‌ها، آن‌چه که بیشتر از همه مورد هجمه و صدمه قرار می‌گیرد منابع طبیعی و محیط زیست است. او از دولت احمدی‌نژاد خواسته تا این پروژه را متوقف کند و اجازه دهد تصمیم‌گیری در مورد آن در دولت جدید انجام شود.

با آن‌که مسئولان باغ گیاه‌شناسی نوشهر و همچنین گروه‌های حامی محیط زیست پیشنهادهایی در خصوص اصلاح طرح جاده کمربندی داده‌اند اما هیچ‌کدام از این پیشنهادها تاکنون در نظر گرفته نشده است. عیسی مومن از مسئولان باغ اعلام کرده است که پیشنهاد آن‌ها رعایت فاصله سیصدمتری بین باغ و جاده بوده است تا نه تنها در جریان احداث جاده به باغ آسیبی نرسد، بلکه در آینده هم عبور ماشین‌ها و کامیون‌های سنگین و آلودگی‌ آن‌ها اثری روی گیاهان و درختان باغ برجای نگذارد. به گفته آقای مومن در این باغ درختان کهنسالی با قدمتی بیش از دویست سال  وجود دارد که در صورت نابودی هیچ جایگزینی برای آن‌ها نیست. همچنین برخی از گیاهانی که در این باغ نگهداری می‌شوند یا به کلی در ایران وجود ندارند و یا این که از بین ‌رفته‌اند، بنابراین با در نظر گرفتن این موارد اهمیت حفظ باغ نوشهر دو چندان است.

در حالی که متوقف شدن طرح تخریب باغ نوشهر حتا به صورت موقت نیز یک پیروزی برای تشکل‌ها و انجمن‌های طرفدار محیط زیست به شمار می‌آید، بسیاری از کارشناسان این حوزه امیدوارند در دولت جدید طرح جاده کمربندی بندر نوشهر به کلی اصلاح شود تا قدیمی‌ترین باغ اکولوژیک ایران بتواند برای همیشه سبز بماند.

در همین زمینه:

باغ گیاه‌شناسی نوشهر: میان ماندن و رفتن

منبع تصاویر: حر منصوری، سبز پرس