یاسمن آبی، تازه‌ترین ساخته وودی آلن

از این هفته نمایش جهانی فیلم «یاسمن آبی» تازه‌ترین ساخته وودی آلن، فیلمساز سرشناس آمریکایی در سینماهای آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی آغاز می‌شود. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.

«یاسمن آبی» نمایش خود را از هفته آخر ماه ژوئیه به شکل محدود در برخی از سینماهای آمریکا آغاز کرد اما نمایش گسترده آن در آمریکا از ۲۳ اوت ۲۰۱۳ همزمان با برخی از کشورهای اروپایی چون هلند و سوئد خواهد بود. فیلم از هفته گذشته در سینماهای کشورهای کانادا، بلژیک، نروژ و دانمارک به روی پرده رفته و از هفته آخر ماه سپتامبر در سینماهای کشورهای فرانسه و انگلستان نیز به نمایش درخواهد آمد.

جاسمین ( با بازی کیت بلانشت) همسر مرد ثروتمندی به نام هال (با بازی الک بالدوین) است، اما زندگی زناشویی آنها دچار مشکل شده و جاسمین از نیویورک به سان‌فرانسیسکو می‌آید که پیش خواهر ناتنی‌اش زندگی کند. جاسمین که پیش از این زندگی مرفه‌ای داشته، بعد از این شکست از شرایط روحی خوبی برخوردار نیست و با ورود به آپارتمان معمولی خواهرش سعی می‌کند زندگی تازه‌ای را آغاز کند و شروع به مرور خاطرات گذشته خود می‌کند. از سوی دیگر او با چیلی، دوست ‌پسر خواهرش نیز دچار مشکل است و بدبینی‌ او نسبت به چیلی، بر روی خواهرش نیز تأثیر می‌گذارد.

در «یاسمن آبی» نیز چون همیشه وودی آلن، سینماگر سرشناس آمریکایی خود نویسندگی و کارگردانی فیلم را بر عهده داشته است. وودی آلن نیازی به معرفی ندارد. این هنرمند ۷۸ ساله در بیش از نیم قرن کار هنری خود در شاخه‌های مختلف هنری چون فیلمنامه‌نویسی، کارگردانی، بازیگری، نمایشنامه‌نویسی، نویسندگی و موسیقی فعالیت داشته و تقریباً در همه نیز موفق بوده است. او در دوران فیلمسازی‌اش ۲۳ بار در رشته‌های مختلف نامزد جایزه اسکار شده است و سه بار برای فیلمنامه‌های «آنی‌هال» محصول سال ۱۹۷۷، «هنا و خواهرانش» محصول سال ۱۹۸۶ و «نیمه‌شب در پاریس» محصول سال ۲۰۱۱ و یک بار نیز برای کارگردانی فیلم «آنی‌هال» اسکار را از آنِ خود کرده است.

آلن کارگردانی را از نیمه دهه ۱۹۶۰ میلادی آغاز کرد. نخستین فیلم‌های او کمدی‌هایی بودند که پایه شخصیتی را که بعدها به شکل‌های مختلف در دیگر آثارش تکرار و بازی کرد شکل دادند. در این دسته آثار، داستان بیشتر پیرامون شخصیت اصلی که خود آلن هم نقش آن را به عهده دارد، شکل می‌گیرد. از نیمه دهه ۱۹۷۰ و تحت تأثیر سینمای هنری اروپا و کارهای فیلمسازانی چون اینگمار برگمن و فدریکو فلینی، شکل آثار آلن نیز تغییر کردند و او به ساخت آثار کمدی رمانتیک متمایل شد. از این زمان نقش‌های زن فیلم‌های آلن برجسته‌تر شدند. او که اغلب نقش اصلی فیلم‌هایش را خود بازی می‌کرد، در سال‌های اخیر به استفاده از دیگر بازیگران روی آورده است و کمتر در آثار خود بازی می‌کند. او که در سال‌های گذشته به سراغ ساختن فیلم‌هایی در شهرهای اروپایی چون بارسلون، پاریس و رم رفته بود اکنون بار دیگر به شهر محبوبش یعنی نیویورک بازگشته و تازه‌ترین فیلمش را در نیویورک و سانفرانسیسکو فیلمبرداری کرده است.

در این سال‌ها آلن از بازیگران زن سرشناسی برای بازی در نقش‌ اصلی فیلم‌هایش استفاده کرده است. دایان کیتون یکی از بازیگرانی است که در دهه ۱۹۷۰ در چندین فیلم در کنار آلن ظاهر شد و توانست برای فیلم «آنی‌هال» اسکار بهترین بازیگری را نیز به دست آورد. بعدتر در دهه ۱۹۸۰ میلادی میا فارو جایگزین کیتون شد و در بیش از ۱۰ فیلم آلن جلوی دوربین رفت. در سال‌های اخیر نیز بازیگرانی چون اسکارلت جوهانسون و پنه‌لوپه کروز در برابر دوربین آلن ظاهر شده و شخصیت‌های خلق شده توسط او را بر پرده جان بخشیدند. اما در این آخرین ساخته‌اش آلن نقش اصلی فیلم را به کیت بلانشت، بازیگر استرالیایی برنده جایزه اسکار سپرده. به گفته خودش کیت بلانشت نخستین انتخاب او برای این نقش بوده است. آلن درباره دلیلش برای این انتخاب گفته است: «کیت یکی از بزرگ‌ترین بازیگران جهان است. او آن چیزی را که باید داشته باشد دارد. حالت و شخصیت او عمق زیادی دارد که کم‌ناشدنی است. شما می‌توانید از بازیگران دیگری که بسیار هم خوب هستند استفاده کنید و آنها می‌توانند ناامیدی و سرخوردگی و یأس را بسیار عالی بازی کنند، اما بازی کیت بر روی پرده عمقی دارد که شما را به درون خودش می‌کشد. شما احساس می‌کنید او تا چه اندازه به عمق شخصیت می‌رود و این استعداد ویژه اوست.»

کیت بلانشت بازیگری است که در هر دو عرصه تئاتر و سینما فعال است. او چهار سال قبل با بازی در نقش اصلی نمایشنامه «اتوبوسی به نام هوس» نوشته تنسی ویلیامز توانست توجه منتقدان تئاتر را به خود جلب کرده و خوش بدرخشد. اینک او در این فیلم نقشی مشابه را در زمان معاصر بازی می‌کند. او همچنین در دو دهه بازیگری خود در سینما بخت این را داشته است که با برخی از بهترین کارگردان‌های معاصر کار کند، از بازی در برابر دوربین آنتونی مینگلا و جیم جارموش و ریدلی اسکات گرفته تا همکاری با دیوید فینچر در «مورد عجیب بنجامین باتن» و مارتین اسکورسیزی در «هوانورد».

او درباره این تجربه تازه و همکاری با وودی آلن، کارگردانی که به تأکید بر روی بازیگری و گرفتن بازی‌های خوب از بازیگرانش شهره است می‌گوید: «همان‌طور که همه می‌دانند وودی آلن خیلی سریع فیلمبرداری و کار می‌کند. خیلی از بازیگرانی که در این فیلم بازی کردند مانند بابی کاناواله و سالی هاوکینز و الک بالدوین سابقه تئاتری دارند، برای همین همه از مفاهیم و معنای زیرمتنی کار آگاه بودند. به نظرم این کاری است که وودی می‌کند، ۹۷ درصد از راهنمایی‌های لازم در فیلمنامه او نوشته شده است. او نویسنده قوی و خارق‌العاده‌ای است که ساختارهای بسیار زیبایی در فیلمنامه‌هایش خلق می‌کند. این ساختار فیلمنامه باعث می‌شود که در هنگام کار کردن بدانید هیچکدام از این بخش‌ها در فیلم و تدوین نهایی حذف نخواهند شد و به آن اعتماد کنید. او این فیلمنامه عالی را در اختیار بازیگران می‌گذارد که آزادانه با آن برخورد کرده و با یکدیگر بده بستان داشته باشند.»

«یاسمن آبی»، تازه‌ترین ساخته وودی آلن توجه منتقدان را هم بسیار برانگیخته و نقدهای مثبتی بر آن نوشته شده است، به گونه‌ای که برخی از منتقدان چون دیوید دنبی، منتقد «نیویورکر» و دیوید ارلیچ منتقد «فیلم دات کام» آن را یکی از بهترین ساخته‌های سال‌های اخیر این فیلمساز خوانده‌اند. نکته دیگری که منتقدان به آن اشاره کرده‌اند شباهت طرح داستانی و تأثیرپذیری وودی آلن از نمایشنامه معروف «اتوبوسی به نام هوس» است. آن هورنادی، منتقد «واشنگتن‌پست» با دادن سه ستاره از چهار ستاره خود به فیلم، ضمن عالی خواندن بازی بلانشت، فیلم را زیبا و هوشیارانه و تماشای آن را لذت‌بخش خوانده است. پیتر تراورس، منتقد «رولینگ استونز» نیز سه‌ونیم ستاره از چهار ستاره خود را نثار فیلم کرده و بازی کیت بلانشت را عالی و قدرتمند و مهمترین نقطه قوت فیلم توصیف می‌کند و به خوانندگان خود توصیه می‌کند دیدن آن را از دست ندهند. حدود شش دهه پیش، ویوین لی با بازی نقشی مشابه در فیلم «اتوبوسی به نام هوس» ساخته الیا کازان توانست اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن را از آن خود کند، حال باید دید آیا سال آینده بازی کردن نقشی مشابه در «یاسمن آبی» کیت بلانشت را به دومین اسکار بازیگری‌اش می‌رساند؟

«یاسمن آبی» با زمان ۹۸ دقیقه محصول سال ۲۰۱۳ کشور آمریکا است.