اعتراض دانشجویان علامه طباطبایی به سیاست‌های صدرالدین شریعتی

"هیچکس از رئیس دانشگاه علامه سئوال نمی‌کند که چه نسبتی میان اسلامی‌کردن دانشگاه و توهین به شعور دانشجویان با این‌گونه جداسازی‌ها وجود دارد؟! آیا تفتیش رایانه‌های شخصی دانشجویان در خوابگاه‌ها چیزی جز تجاوز به حریم شخصی دانشجویان نام دارد؟! امنیتی‌کردن فضای دانشگاه با نصب دوربین‌های مداربسته‌ی فراوان، اخراج اساتید دگراندیش و فرهیخته‌ی دانشگاه و قطع معیشت آنان به بهانه‌های واهی، پرونده‌سازی، بی‌حرمتی، محدود کردن فضای بحث و گفت‌و‌گوی علمی، جولان بی‌ادبانه‌ و بی‌محابای نیروهای حراست در محوطه‌ی دانشگاه، گشت‌های حجاب در محیط دانشگاه و نیز کشاندن مکرر دانشجویان به کمیته‌های انضباطی، همه و همه چه نسبتی با اسلامی کردن دانشگاه دارد؟!"

این بخشی از نامه‌ای است که صدها دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه علامه طباطبایی خطاب به مقامات دولت یازدهم و در راس آن حسن روحانی نوشته‌اند و خواستار برکنار شدن صدرالدین شریعتی، رئیس این دانشگاه شده‌اند.

صدرالدین شریعتی نخستین رئیس دانشگاهی بود که در مهرماه سال ۸۴ با حکم محمدمهدی زاهدی، وزیر وقت علوم به ریاست دانشگاه علامه طباطبایی منصوب شد تا پس از هشت سال ریاست بر این دانشگاه، آنچنان که دانشجویان و فارغ التحصیلان این دانشگاه در نامه خود عنوان کرده‌اند تنها چیزهایی که از عنوان «دانشگاه علامه طباطبایی» به ذهن‌ها متبادر شود "تفکیک جنسیتی، حراست و کمیته‌ انضباطی، پادگانی بودن دانشگاه، افت آموزشی و تحصیلی، تنگ نظری، تعلیق، اخراج و بازنشستگی اجباری استادان" باشد.

دانشجویان دانشگاه امیدوار هستند تا دولت حسن روحانی که پیش و پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری با وعده توقف تفکیک‌های جنسیتی، فضایی بازتر و ایجاد احساس امنیت و آزادی بیشتر توانسته بود توجه بخش‌هایی از جریان‌های دانشجویی و دانشگاهی را به خود جلب کند، با اقدامات لازم در جهت «احیای فضای آکادمیک در دانشگاه علامه» حرکت کند و صدرالدین شریعتی را از ریاست دانشگاه علامه طباطبایی عزل کند.

تصفیه استادان منتقد

۱۵ تیر ماه امسال، درست پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، صدرالدین شریعتی در نامه‌ای به کامران دانشجو وزیر پیشین وزارت علوم نوشت: "پیرو مذاکرات شفاهی انجام شده با آن مقام محترم در خصوص ضرورت و نیاز این دانشگاه به جذب نخبگان علوم انسانی در حوزه‌های میان رشته‌ای و علوم انسانی جهت فعالیت در قطب‌های علمی و گسترش رشته‌های جدید با محوریت رشته‌های ایرانی – اسلامی و کاربرد محور در حوزه علوم انسانی به پیوست لیست درخواست مجوز استخدامی برای ۱۰۲ نفر به خدمتتان ارسال می‌گردد"؛ تا با دستور مستقیم کامران دانشجو آخرین پرده از کودتا در دانشگاه علامه به اجرا در آید.

در میان فهرست اسامی منتشر شده نام مهرداد بذرپاش، نماینده مجلس و طلوع ملاباشی، دختر محمود ملاباشی معاون دانشجویی کامران دانشجو به چشم می‌خورد.

وب‌سایت «بازتاب»، درباره بذرپاش که با حکم کامران دانشجو استاد دانشگاه علامه شده، نوشته است: "مهرداد بذرپاش که با معدل کمتر از ۱۳ از دانشگاه صنعتی‌ شریف فارغ‌التحصیل شده بود و پس از انتخابات ریاست‌جمهوری و با موافقت شورای آموزشی دانشگاه علامه‌ طباطبایی نمرات مردودی وی در برخی دروس کارشناسی ارشد به قبولی تغییر کرد، با دستور وزارت علوم به‌عنوان تبدیل بورس خارج به داخل به‌عنوان دانشجوی دکترا در دانشگاه علامه‌ طباطبایی پذیرفته شد.»

نیما، فعال دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی در این زمینه به رادیو زمانه می‌گوید: «ایشان یک سری دوستانی در بین دانشجویان داشتند به عنوان نور چشمی که در همه دانشگاه‌ها وجود دارند. از آن سال که آقای جعفری روی کار آمد اینها شروع کردند به نزدیک شدن به مدیریت دانشگاه و به مرور دانشگاه به اینها امتیازاتی داد؛ ازجمله بورس‌های تحصیلی، تا این اواخر در اوایل سال ۹۲ دانشگاه به وزارت علوم درخواستی داد مبنی بر این که ما می‌خواهیم یکسری استاد جدید جزب کنیم که برخلاف قوانین وزارت علوم این استادان جزو استادان مدعو نبودند؛ استادیار هم نبودند. کسانی را ایشان می خواست عضو هیئت علمی کند که درجه مربی داشتند. درجه مربی یعنی اینکه طرف هنوز مدرک دکترا ندارد یا اینکه تازه فوق لیسانس گرفته است. ایشان حدود ۵۰-۶۰ نفر مربی جذب کرده‌اند که اتفاقاً همه‌شان را ما می‌شناسیم؛ از اعضای سوری انجمن‌ها یا اعضای بسیج دانشجویی و غیره هستند.»

صدرالدین شریعتی در حالی بیش از صد نفر از نزدیکان خود را استخدام کرده است که در هشت سال گذشته ده‌ها استاد این دانشگاه اخراج یا بازنشسته شده‌اند.

در این میان، دست‌ کم دوازده استاد برجسته‌ دانشکده‌ اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که همگی از منتقدان دولت بودند ازجمله محمد ستاری‌فر، حمیدرضا برادران ‌شرکا، علی صادق‌تهرانی، بهروز هادی‌زنوز، محمود ختایی، صادق بختیاری، رضا عاصی، مهدی جهرمی، محمدمهدی به‌کیش و ترکیان، با احکام بازنشستگی روبه‌رو شدند که به جز محمد ستاری‌فر، مابقی این استادان به جز بازنشستگی ممنوع التدریس نیز شده‌اند.

در دانشکده حقوق و علوم سیاسی نیز مرتضی مردیها ممنوع التدریس شد که در نهایت از کشور خارج شد. حسین شریفی و محمدرضا ضیایی‌بیگدلی، از دیگر استادان این دانشکده با وجود اینکه به سن بازنشستگی نرسیده بودند، بازنشسته شده‌اند.

همچنین شریعتی پس از وقایع خردادماه سال ۸۸، گروه توسعه دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه را منحل کرد. وی در واکنش به خبر انحلال گروه توسعه گفت: «تمام اعضای این گروه در یک جریان خاص سیاسی حرکت می کردند و آنجا را به یک پایگاه سیاسی تبدیل کرده بودند و حتی برای عدم برگزاری امتحانات اطلاعیه صادر کردند که جلوی این کار گرفته شد و حالا این افراد احساس می کنند کار نادرستی انجام داده‌اند و اعلام می‌کنند که گروه منحل شده است.»

صدرالدین شریعتی در آخرین اظهار نظر خود، چهارشنبه، ششم شهریورماه در گفت‌وگو با روزنامه کیهان گفته است: «یک عده از استادها اخراج بودند به خاطر همین مسائل، سوء رفتار با دختران مردم؛ ما برای حفظ احترام و شأن‌شان بازنشسته ‌شان کردیم. خدا می‌داند ناگفته‌هایی در دل دارم که اگر بگویم استخوان‌ها می‌ترکد. بعضی موقع‌ها ما نمی‌خواهیم این‌ها را بگوییم. در دلم صحنه‌هایی هست شرعاً حق گفتن ندارم.»

پیشتاز در جداسازی جنسیتی

طرح تفکیک جنسیتی از همان آغاز کار دولت نهم در دستور کار وزارت علوم قرار گرفت اما پس از وقایع خرداد ماه ۱۳۸۸ و سخنان آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در مهرماه سال ۸۸ و تاکید بر اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، صدرالدین شریعتی نخستین کسی بود که که طرح تفکیک جنسیتی را در دانشگاه علامه به اجرا گذاشت. محمود احمدی‌نژاد هم اردیبهشت سال گذشته از ایشان با عنوان "پیشتاز در جداسازی" تقدیر کرد.

در کنکور سراسری سال ۹۰ این دانشگاه ۱۳ رشته از دفترچه انتخاب رشته داوطلبان علوم انسانی حذف شد. در آن زمان حذف این ۱۳ رشته در راستای بازنگری ۳۸ رشته علوم انسانی از سوی دانشگاه علامه عنوان شد.

در سال ۱۳۹۱ و پس از توزیع دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری مشخص شد این دانشگاه پذیرش در رشته‌های علوم تربیتی، علوم سیاسی، کتابداری و اطلاع‌رسانی را تنها به زنان و رشته‌های مددکاری اجتماعی، حسابداری، مدیریت صنعتی و مدیریت هتلداری را تنها به مردان اختصاص داده ‌است. این اقدام سبب تفکیک جنسیتی در نه رشته از ۱۹ رشته ارائه شده توسط دانشگاه علامه طباطبایی در سال ۱۳۹۱ شد.

 در سال جاری نیز، سیاست‌های تفکیک جنسیتی ادامه پیدا کرد، اما بر اساس دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری سال ۹۲ میزان تفکیک جنسیتی رشته‌ها در دانشگاه علامه کاهش چشمگیری داشته است.

با این حال اما صدرالدین شریعتی درآخرین اظهارات خود، به خبرگزاری مهر گفته است که جداسازی کلاس‌های دختران و پسران دانشگاه علامه در مقطع کارشناسی ۹۸ درصد انجام شده و از سال تحصیلی جدید کلاس‌های دوره کارشناسی به طور کامل جداسازی می‌شود. او همچنین گفت که کلاس‌های درسی دوره کارشناسی ارشد هم به‌طور کامل جدا برگزار می‌شود.

نیما، فعال دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی در این زمینه به رادیو زمانه می‌گوید: «آقای شریعتی یک امپراطوری مجزا در سطح دانشگاه‌های کشور داشتند. یعنی اینکه از بعضی از قوانین وزارت علوم پیروی نمی‌کردند؛ برخی قوانین را سلیقه‌ای اجرا می‌کردند. علامه تنها دانشگاهی بود که بحث تفکیک جنسیتی را به طور کامل اجرا کرد و خیلی هم از آن فراتر رفت. یعنی برخی از مواردی را که ایشان در تفکیک جنسیتی لحاظ کرد، در آن مصوبات و توصیه‌های اختیاری وزارت علوم هم نبود. ایشان شاخص این امر هستند.

ایشان ارتباط وسیعی دارد با نهاد نمایندگی رهبری و به واسطه آشنایی شخصی با آقای محمدیان که الان رئیس (نهاد رهبری) هستند، خیلی دستش بازتر است.»

این فعال دانشجویی می‌افزاید: «در حوزه اسلامی‌سازی هم خیلی بخشنامه‌ای برخورد کرد. مثلاً به یک باره یک رشته را حذف می‌کند. اخیراً رشته علوم سیاسی را برای آقایان حذف کرد. گفت که آقایان هیجانی می‌شوند و بیشتر این رشته برای خانم‌ها باشد. بعد برای سال جدید در رشته علوم سیاسی از خانم‌ها هم حتی نگرفتند و کلاً این رشته را حذف کردند و همینطور رشته‌های دیگر مانند اقتصاد توسعه برای گرایش ارشد را هم برای چند سال حذف کرد. از این جهت کارهای متنوع و عجیب و غریبی انجام داده است با تصمیماتی یک شبه. تنها تعریفی که می شود کرد این است که ایشان منظومه فکری مشخصی ندارد.»

هشت سال سرکوب تشکل‌های دانشجویی

صدرالدین شریعتی اما ید طولایی هم در برخورد با تشکل‌ها و نشریات دانشجویی دانشگاه علامه دارد؛ از انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و شورای صنفی دانشجویان و انجمن‌های علمی تا بازوی دانشجویی سپاه پاسداران در دانشگاه یعنی بسیج دانشجویی در هشت‌سال گذشته با فشار و سرکوب طعم اقتدارطلبی "پیشتاز نقض حقوق دانشجویان" را چشیده‌اند. یک جمله صدرالدین شریعتی که در یک سخنرانی عمومی در دانشگاه علامه بیان شده است، همه چیز را روشن می‌کند: «بنده خودم هم انجمن اسلامی هستم، هم بسیج، هم انجمن علمی.»

نیما، فعال دانشجویی دانشگاه علامه در این زمینه می‌گوید: «چیزی که اخیراً در رسانه‌های دو طیف هم اصولگرا و هم اصلاح‌طلب به اسم کودتا در دانشگاه علامه معروف شد در حقیقت نتیحه یک پروسه هشت ساله بود. آقای شریعتی از سال ۸۴ که دولت تغییر کرد و دست دولت نهم افتاد، آئین‌نامه‌های انضباطی، اساسنامه‌های تشکل‌ها و مواردی که می شد با آن صدای دانشجویان را سرکوب کرد را به نفع خودش تغییر داد و از آن سال ها به بعد، ما با فراز و فرودهای متنوعی مواجه بودیم. اول تعییر اساس نامه‌های انجمن اسلامی در سال ۸۵ که باعث انحلال انجمن اسلامی شد و از آن زمان تاکنون ایشان هر موقع خواستند نیرو‌های خود را در این تشکل فرستادند.»

نیما می‌افزاید: «جالب است بدانید دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه تنها دانشکده‌ای است در ایران که تا الان دو بار نیرو‌های نظامی وارد آن شده‌اند و بچه‌ها را ضرب و شتم و دستگیر کرده‌اند. در اعتراض به این موضوع، بچه‌های بسیج این دانشکده، تحصنی داشتند که باعث شد در دفتر بسیح علوم اجتماعی و دانشکده اقتصاد به مدت یک ماه بسته شود. یعنی با این شدت اینها برخورد می کردند.»

پیشتاز در عرصه سرکوب دانشجویان

دانشگاه علامه طباطبایی در طول هشت سال ریاست صدرالدین شریعتی شاهد اعتراض‌های متعدد دانشجویان با انگیزه‌های سیاسی و صنفی گوناگون بوده، اما این اعتراض‌ها با سرکوب و ارعاب گسترده‌ای روبه‌رو بوده است.

 از آغاز به کار صدرالدین شریعتی در سال ۸۴ تا بهمن ماه ۹۱، او صدور بیش از ۸۰ ترم محرومیت از تحصیل و ده‌ها حکم اخراج را در کارنامه کاری خود دارد. دفتر تحکیم وحدت در گزارشی به احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد ایران از صدرالدین شریعتی با عنوان یکی از پیشتازان سرکوب دانشجویان در ایران نام برده است.

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی در سال ۸۵ با دخالت مستقیم صدرالدین شریعتی منحل و به دست نزدیکان وی و جریان‌های همسو با حاکمیت مجدداً تشکیل هیئت موسس داد. در آن زمان عنوان شد که این تشکل دانشجویی غیر قانونی است. این در حالی بود که اساسنامه این تشکل دانشجویی در سال ۸۱ با فشار هیئت وقت نظارت بر تشکل‌های دانشجویی با آئين‌نامه تشكل‌های اسلامی منطبق شده بود.

در آن زمان فعالان دانشجویی دانشگاه علامه در دانشکده ادبیات این دانشگاه دست به تجمع اعتراضی زدند و بعد از آن بسیاری از آنان از جمله، فهیمه شجاع، سعید یزدانبخش، حمیده حسینی، مازیار سمیعی، مرتضی اصلاحچی و علیرضا ارشادی فر و بسیاری دیگر با احکام محرومیت از تحصیل یا حتی محکومیت قضایی روبه‌رو شدند.

رشید اسماعیلی فعال دانشجویی دانشگاه علامه (که در حالی که به بیماری سرطان مبتلا بود، چندین ماه درسلول‌های انفرادی بند الف – ط زندان دستگرد اصفهان نگهداری شد و نهایتاً هفته گذشته درگذشت) نیز در آن تجمع اعتراضی سخنرانی کرد. او خطاب به صدرالدین شریعتی گفته بود: "مگر شما چند سال رئیس هستید؟ فکر کرده‌اید تا آخر عمر رئیس می‌مانید؟ به گونه‌ای عمل نکنید که پس از پایان دوره ریاست‌تان دیگر در دانشگاه جایی برای شما نباشد.»

او خطاب به شریعتی گفته بود: «اگر قرار باشد کسی از دانشگاه برود، این شما هستید نه ما.»

با این حال اما در هفته‌های گذشته پس از انتشار گزارش‌های مربوط به استخدام بیش از صد نفر از نزدیکان صدرالدین شریعتی در دانشگاه علامه طباطبایی فشارها برای برکناری او از ریاست دانشگاه افزایش یافته است.

وب‌سایت «فاطر نیوز»، نزدیک به غلامحسین الهام نیز ادعا کرد که صدرالدین شریعتی به زودی برکنار می‌شود. بنا بر این اعلام، حسن روحانی به جعفر توفیقی سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دستور داده تا پایان هفته، صدرالدین شریعتی رئیس دانشگاه علامه را از سمت خود برکنار کند.

جعفر توفیقی، سرپرست وزارت علوم در واکنش به این خبر موضوع «تغییر رئیس دانشگاه علامه طباطبایی با دستور رئیس‌جمهور» را رد کرد و عنوان کرد که رئیس‌جمهور مداخله‌ای در این زمینه ندارد. او در عین حال تاکید کرد که «رؤسای دانشگاه‌ها، تنها در صورت ضرورت تغییر خواهند کرد.»

با این حال معلوم نیست که صدرالدین شریعتی به ریاست دانشگاه علامه ابقا خواهد شد یا خیر، اما این موضوع می‌تواند به مثابه راستی آزمایی دولت یازدهم در طرح شعارهای انتخاباتی خصوصاَ در مورد دانشگاه‌ها قلمداد شود.

 دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه علامه در نامه خود خطاب به حسن روحانی عنوان کرده‌اند که «شائبه‌ی ابقای آقای شریعتی در مسند ریاست دانشگاه، بسیاری از دانشجویان، اساتید و نیز دوست‌داران علم و فرهنگ را نسبت به تدابیر آینده‌ی دولت محترم ناامید خواهد ساخت. امیدواریم دولت محترم و وزیر آینده‌ی علوم، با همراهی دانشگاهیان در به ثمر نشستن مطالبات بر حق جامعه‌ی دانشگاهی، در راستای احیای فضای آکادمیک و رونق‌گرفتن دوباره‌ی جنبش دانشجویی گام‌های استواری بردارند».

در همین زمینه:

چگونه یک دیکتاتور تولید میشود؟

رنجنامه یکی از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی