شریعتی با دانشگاه علامه چه کرده است؟

«طبیعتا ً هرکس به اندازه یک دانشجوی کارشناسی در هر حوزه‌ای از علوم انسانی و اجتماعی وارد مطالعه شود، صرف نظر از هر مکتب علمی‌ای که به آن وابسته است، متوجه می‌شود که شکل مدیریتی علمی کشور و اساساً شکل مدیریتی کشور با شیوه‌های قرون وسطایی قابل قیاس است. این واقعیت قطعاً به ضرر جریان‌های حاکم است.»

این روزها دانشگاه علامه کانون جدال بین طیف تندروی جمهوری اسلامی و جناح‌های معتدل‌تر است. به طور مشخص رقابت بین جناح موسوم به جبهه پایداری و دولت حسن روحانی در نقطه‌ای به نام دانشگاه علامه طباطبایی پرنمود شده است. جعفر توفیقی، سرپرست موقت وزارت علوم از سوی اصول‌گرایان تندرو به بهانه‌های مختلف زیر فشار قرار گرفته است تا پرونده لازم برای «انداختن» این وزیر احتمالی در مجلس فراهم شود. پای بعضی از مراجع تقلید نزدیک‌تر به حکومت به مسئله باز شده است، از جمله مکارم شیرازی و صافی گلپایگانی برای حفظ صدرالدین شریعتی در دانشگاهی که قلب رشته‌های علوم انسانی ایران است تلاش بسیاری می‌کنند.

به راستی در دانشگاه علامه چه خبر است؟

آنچه می‌خوانید مصاحبه‌ای است با یکی از فعالان دانشجویی در دانشگاه علامه، که هویت او در اینجا برای محفوظ ماندن‌‌اش از فشار امنیتی، اعلام نمی‌شود.

گفت‌وگو با یکی از فعالان دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی

بدترین خاطره‌ای که در دوران تحصیل خود از مدیریت صدرالدین شریعتی دارید چیست؟

فعال دانشجویی - در انتخابات شورای مرکزی انجمن اسلامی رقابت شدیدی بین جریانی که از بسیج می‌خواست در سال ۹۱ در انجمن نفوذ کند، با بچه‌های سنتی انجمن اسلامی به وجود آمد.

حراست دانشگاه بر اساس اساسنامه تحمیلی، حق نظارت استصوابی پیدا کرده بود و جریان سنتی انجمن تنها چهار نفر را توانسته بود در انتخابات کاندید کند. تعدادی که شورای مرکزی می‌خواست هفت نفر بود و ما روی رای آوردن هر چهار نفر و به دست آوردن اکثریت و تعیین دبیر انجمن اسلامی حساب باز کرده بودیم. همین اتفاق هم افتاد. ولی بعد از انتخابات کمیته انتخابات نفر چهارم جریان مدرن انجمن اسلامی را به بهانه یک ترم مشروطی داشتن به زور وادار به استعفا کرد. نکته این بود که این به اصطلاح رد صلاحیت دقیقاً بعد از انتخابات بود؛ بعد از انتخاباتی که جریان همسو با دانشگاه شکست خورده بود. تقلب آقای شریعتی در انتخابات انجمن از تقلبی که در انتخابات ۸۸ شد وقیحانه‌تر بود.

بدترین حادثه‌ای که در دوران ریاست آقای شریعتی در دانشگاه علامه اتفاق افتاده است از نظر شما چه حادثه‌ای است؟

ورود نیروی ضد شورش به دانشگاه.

شما خودتان حضور داشتید و از نزدیک این حادثه را مشاهده کردید؟

بله. در ۱۳ آبان ۱۳۸۸ تجمع کوچکی در صحن داخلی یکی از دانشکده‌های دانشگاه انجام شد، اما بچه‌ها متوجه شدند که اتفاقی افتاده است. گارد ویژه پلیس ضد شورش با تمام ساز و برگ‌اش برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی (به جای لباس شخصی و...) وارد دانشگاه شد و گاز اشک‌آور وسط دانشکده شلیک کرد و چند دختر و پسر را مضروب ساخت و یک نفر را نیز دستگیر کرد.
اینقدر وحشیانه برخورد کردند که صدای بعضی از بسیجی‌ها در آمد. گارد ضد شورش چند تن از اعضای بسیج و نگهبانی را نیز که به قضیه معترض بودند کتک زدند. چند نفر بعد از این رویداد به دفتر ریاست رفتند و پیرامون این امر اعتراض کردند که آن‌ها نیز پس از یک اعتراض شفاهی به کمیته انضباطی احضار شدند.

از شروع به کار رئیس جدید دانشگاه صحبت می‌شود. گزینه مدیریت جدید دانشگاه علامه را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا با رئیس جدید و سلایق سیاسی و مدیریتی او آشنایی دارید؟

در دانشگاه علامه فعلاً رئیس عوض نمی‌شود. سرپرست وزارت علوم گفته است که برای تغییر ریاست این دانشگاه برنامه‌ای فعلاً ندارد و همچنین اختیارات سرپرست نیز محدود است. ضمن اینکه به صورت سنتی در مورد رئیس دانشگاه‌های سراسری تهران مثل شریف و امیرکبیر و علامه و تهران و... باید خود شورای عالی انقلاب فرهنگی نظر بدهد. ولی فعلاً گزینه‌ای که به صورت شایعه مطرح است، دکتر حسین سلیمی استاد روابط بین الملل و مشاور سیاست خارجی دولت اصلاحات هست که سابقه مدیریتی و معاونتی نیز در دانشگاه علامه- در دوران خاتمی- داشته است و فرد روشن‌بین و دموکراتی محسوب می‌شود.

در طول دوران تحصیل خود شاهد بازنشستگی اجباری یا اخراج چند استاد دانشگاه بوده‌اید؟

اخراج دکتر مرتضی مردیها از دانشکده ادبیات و علوم انسانی و همچنین اخراج دکتر علی عرب مازار یزدی از دانشکده اقتصاد در سال ۸۹ و همچنین اخراج استاد دکتر مهدی طیب و دکتر محمد مالجو در سال ۸۷ به شدت بحث برانگیز شد.

همچنین بازنشستگی اجباری استادان متعدد دانشکده علوم اجتماعی مانند آقای آیت میرزایی و دکتر پیران و همچنین بازنشستگی اجباری افرادی مانند دکتر محمد شریف در دانشکده حقوق و تعداد زیادی از اساتید گروه توسعه در دانشکده اقتصاد مانند دکتر میرزائی، دکتر ستاری‌فر، دکتر برادران شرکاء، دکتر جهرمی، دکتر مشیری و... نیز از مجموعه بازنشستگی‌های اجباری و اخراج‌هایی بودند که در دوران ما رخ داد.

وضعیت عمرانی، ساختمان سازی و بهبود شرایط رفاهی دانشجویان در دوران مدیریت قبلی چگونه بوده است؟ ظاهراً روسای دانشگاهی که وابسته به حکومت هستند برای سرپوش گذاشتن بر ضعف مدیریت انسانی خود ولخرجی‌های عمرانی زیادی می‌کنند. آیا این مطلب درست است؟

دانشگاه به لحاظ عمرانی به شدت پیشرفت کرده است. مخارج زیادی در این زمینه انجام شد، اما سطح رفاهی دانشگاه به شدت نزول کرد.

 قیمت سرویس اتوماسیون تغذیه به شدت افزایش داشته و طی سه سال به سه برابر افزایش یافته است. از سویی دانشگاه در ارتباط با پهنای باند اینترنت دانشگاه از زمان پایان دولت خاتمی تا اکنون هیچ اقدام موثری انجام نداده است. از سویی اوضاع رفاهی خوابگاه‌ها و قیمت خوابگاه‌ها وضعیت بدتری پیدا کردند. همچنین سایت‌های کتابخانه‌های الکترونیکی که با دانشگاه قرارداد داشته‌اند، همگی به دلیل عدم پرداخت حق عضویت دانشگاه در سایت‌هایشان، متاسفانه ارتباط‌شان را با دانشگاه قطع کردند و این به لحاظ علمی به دانشگاه لطمه زده است. پول زیادی خرج شده است، اما وضعیت رفاهی دانشجویان بهبود پیدا نکرده و فقط جیب مدیران راست دانشگاه پر پول شده است. این وضعیت بیشتر در دانشگاه امیرکبیر قابل مشاهده است. دکتر رهایی رئیس این دانشگاه خودش پیمانکار عمرانی دانشگاه است و میلیاردر شده است. یعنی خودش به عنوان رئیس دانشگاه با خودش به عنوان بنا قرارداد بسته است.

آیا به یاد دارید رئیس دانشگاه پیشین در مورد یکی از حوادث سیاسی برجسته کشور اظهار نظر خاصی کرده باشد که مورد توجه مثبت یا منفی قرار گرفته باشد؟

فتنه. شریعتی به تنهایی به اندازه روزنامه کیهان از واژه فتنه استفاده می‌کند. در جریان حوادث سال۸۸ ایشان ماهی یکبار یک سخنرانی و یا مصاحبه انجام می‌دادند و به بحث "فتنه" می‌پرداختند.

وضعیت معاونت آموزشی دانشگاه علامه در دوران مدیریت شریعتی چگونه بوده است؟ فشار به دانشجویان سیاسی یا فعالان صنفی از چه طریق و با چه شدتی صورت گرفته است؟

به لحاظ تشکل‌های سیاسی، در سال ۸۵ این دانشگاه با تغییر اجباری و زورگویانه و غیر قانونی اساسنامه انجمن اسلامی و شورای صنفی، این دو تشکل را از دور خارج کرد و با وارد کردن نظارت استصوابی به انتخابات کلیه تشکل‌های صنفی و علمی و سیاسی، اساسا ً با نیروهای همسو با دیدگاه سیاسی رئیس دانشگاه تشکل‌ها کانالیزه شدند.

چقدر به احتمال بهبود شرایط دانشگاه علامه در مدیریت جدید خوشبین هستید؟

از آنجایی که شورای عالی انقلاب فرهنگی نقش عمده‌ای در تعیین سیاست‌های وزارت علوم و دانشگاه‌های کشور دارد و این نقش در دوران ریاست جمهوری احمدی‌نژاد افزایش نیز یافت و استقلال نهادها کاهش یافت، لذا ما نمی‌توانیم امید به تغییر چندانی داشته باشیم. چه اینکه رئیس دانشگاه‌های شهرهای تهران را نیز باید با تائید همین شورا عزل و نصب کرد و این شورا نیز زیر نظر رئیس جمهور نیست. بلکه زیر نظر رهبری نظام قرار دارد و به لحاظ ساخت سیاسی و فرهنگی اعضای آن، به شدت محافظه کار محسوب می‌شود.

در دوران مدیریت شریعتی چه اعتراضاتی نسبت به رئیس دانشگاه صورت گرفت؟ آیا دانشجویان دست به تجمع زدند یا اعتصاب غذا انجام شده است؟

در اعتراض به این شرایط یک دوره در سال ۸۶ اعتراض‌هایی سنگینی به ریاست دانشگاه انجام شد و دانشجویان به بسته شدن نشریات دانشجویی و انحلال تشکل‌ها و بازنشسته‌سازی استادان اعتراض کردند. حتی باعث شدند که چند روز کلاس‌ها برگزار نشود، اما دانشجویان بعد از حملات نیروهای لباس شخصی و نیروهای امنیتی عقب نشستند و تحصن‌ها شکست خورد و چند تن از دوستان ما راهی زندان‌ها شدند. تعداد بالایی از یاران دبستانی ما نیز تعلیق یا اخراج شدند. چنین تجمعاتی پس از حوادث سال ۸۸ هم رخ داد که با واکنش‌های مشابه پاسخ داده شد. همچنین پس از تفکیک جنسیتی در دانشکده اقتصاد این دانشگاه در سال ۸۹ تجمعی انجام شد که با برخوردهای انضباطی همراه بود. به این ترتیب می‌توان گفت که از پایان سال ۱۳۸۹ نه در خوابگاه‌ها (از جمله خوابگاه طرشت و خوابگاه مطهری و همچنین در خوابگاه دختران) دیگر هیچ تجمعی انجام نپذیرفت و بیشتر برخوردها با دانشجویان از جنس مجازی بود. یعنی حراست دانشگاه با واحد مجازی خود و با اکانت‌های جعلی خود به رصد فیس‌بوک یا وبلاگ‌ها و... دانشجویان می‌پرداخت و در صورت مشاهده متنی در مورد شرایط دانشگاه، آنان را احضار می‌کرد.

شما به عنوان یک دانشجوی علوم انسانی و دانشجوی دانشگاه علامه، فکر می‌کنید چرا فشار روی رشته‌های علوم انسانی تا این حد زیاد است؟

طبیعتا ً هرکس به اندازه یک دانشجوی کارشناسی در هر حوزه‌ای از علوم انسانی و اجتماعی وارد مطالعه شود، صرف نظر از هر مکتب علمی‌ای که به آن وابسته است، متوجه می‌شود که شکل مدیریتی علمی کشور و اساساً شکل مدیریتی کشور با شیوه‌های قرون وسطایی قابل قیاس است. این واقعیت قطعاً به ضرر جریان‌های حاکم است.

آیا این فشار را به اتفاق‌های سال ۱۳۸۸ و سخنرانی آقای خامنه‌ای مربوط می‌دانید؟

بالاخره سیستم اداره دانشگاه‌ها در دوران احمدی‌نژاد، سیستمی بوروکراتیک بود و مسئولان آموزش عالی کشور همگی در اجرای منویات رهبر جمهوری اسلامی با یکدیگر رقابت می‌کردند.

دانشگاه علوم انسانی ایده‌ال از نظر شما چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟

اساساً باید شرایط آزادی بیان و آزادی عقاید و وجدان و مبارزه با تفتیش عقاید در یک دانشگاه علوم انسانی چندین برابر دانشگاه‌های فنی و تجربی در جریان باشد تا موتور علمی آن به گردش در بیاید. ضمن اینکه امنیت علمی استادان نیز برقرار شود و در پرداخت بودجه‌های پژوهشی و علمی نسبت به دانشگاه‌های فنی نباید با یک دانشگاه علوم انسانی تبعیض قائل شویم. دیدگاه سیاسی دموکراتیک ریاست یک دانشگاه علوم انسانی که در آن برخورد عقاید جزئی از روند تولید علم است، اهمیت ویژه‌ای دارد.

دانشگاه علامه چه تعداد دانشجو دارد؟ از این دانشجویان چه تعداد از فعالان سیاسی یا صنفی دارند؟

از دانشگاه علامه طباطبایی به شدت سیاست‌زدایی شده است. با سیاست جنسی و فرهنگی سنتی و تفکیک جنسیتی و مشغول کردن نظام تربیتی به امور سطح پایین، دانشجویان دیگر مانند گذشته به سیاست اهمیت نمی‌دهند. بلکه ساختار سیاسی و عقیدتی به گونه‌ای است که توجه دانشجویان بیشتر به مسائل فرعی ازجمله مسائل جنسی است که با قصد و غرض با سیاست‌هایی مثل تفکیک جنسیتی، دانشجویان را حریص تر کرده‌اند.

به همین دلیل تعداد فعالان پیگیر و مستقل دانشگاه که از هزینه دادن ترسی نداشته باشند، الآن شاید در یک دانشگاه شانزده هزار نفری به تعداد انگشتان یک دست نیز نرسد.

جو دانشجویی حاکم بر فضای دانشگاه علامه در مقایسه با دانشگاه تهران یا امیر کبیر چگونه است؟ آیا مدیریت عوض شده در این فضا نقش داشته است؟ به چه میزان؟

مدیریت نقش عمده‌ای در اداره این دسته از دانشگاه‌ها دارد و استقلال عمل او بیشتر است. دانشگاه تهران نسبت به علامه چندین برابر آزادی دارد و عملکرد مدیریتی‌اش بهتر است، اما در قیاس با دانشگاه امیرکبیر و مدیریت رهایی، صدرالدین شریعتی چه به لحاظ آزادی‌های سیاسی و آزادی نشریات و عملکرد عمرانی و رفاهی و مالی و اداری، وضعیت بهتری دارد که این نه مزیت شریعتی، که نشان از افتضاح بودن مدیریت دکتر رهایی است. در مسابقه دانشجوستیزی بین این سه دانشگاه مطرح کشور، دکتر رهایی مقام اول، شریعتی دوم و رئیس دانشگاه تهران سوم است.

آیا خبر دارید هشت سال پیش چه کسی رئیس دانشگاه علامه بوده و چه تفاوت‌های مدیریتی و رفتاری نسبت به مدیر اخیراً عزل شده داشته است؟

نجف‌قلی حبیبی از استادان دانشگاه علامه (که خودش بازنشسته شده) در زمان خاتمی تا سال ۸۴ رئیس این دانشگاه بود که مدیریت‌اش به شدت با اعتراض نهاد رهبری و بسیج دانشجویی دانشگاه مواجه بود و حتی توسط بسیج دانشجویی وقت به گروگان گرفته شده بود و اتفاقاً با بسیجی‌های گروگان‌گیر نیز برخورد انضباطی نشد. این حرکت مثبت و عجیب حبیبی موجب شد که به مرور بسیج دانشجویی دانشگاه علامه در اغلب دانشکده‌ها (مثل اقتصاد و علوم اجتماعی و حتی مدیریت) با مشاهده تفاوت فضاها، دچار استحاله شود و حتی گاهی به معترضان نیز در مورد مسائل صنفی بپیوندد و هزینه نیز بدهد.

در دوران حبیبی هر دانشکده در این دانشگاه ده نشریه فعال داشته است که این رقم در دوران شریعتی به یک پنجم این رقم رسیده و کیفیت آن‌ها نیز به شدت کاهش یافته است. همچنین اساسنامه دموکراتیک تشکل‌های سیاسی نیز قابل توجه بوده است و نقش انجمن اسلامی این دانشگاه تا جایی اهمیت داشته است که محور جریان مترقی تحکیم وحدت نیز به نام (طیف علامه) شناخته‌اند.

 به لحاظ علمی و تحصیلی نیز به روایت اعداد و ارقام ساختگی خود دانشگاه نیز، وضعیت در زمان ایشان بهتر بوده است. حتی به لحاظ حجاب و پوشش با وجود عدم سخت گیری‌ها و دخالت‌های سلیقه‌ای دانشگاه، وضعیت ارتباطات بین جنسیتی به گواهی تمام دانشجویان پیشکسوت این دانشگاه، از اکنون (که تفکیک جنسیتی رخ داده است) بهتر بوده است.

در همین زمینه:

اعتراض دانشجویان علامه طباطبایی به سیاست‌های صدرالدین شریعتی

چگونه یک دیکتاتور تولید می شود؟ رنجنامه یکی از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی