کنترل پوشش زنان، خبر داغ همیشگی

فشارهای اجتماعی برای کنترل پوشش زنان مدت‌هاست که در صدر اخبار مربوط به زنان ایرانی قرار گرفته و به بهانه‌های مختلف این فشارها بیشتر هم می‌شود.

در هفته‌های گذشته به طور مرتب اخباری مبنی بر بازداشت زنان به بهانه بدپوششی منتشر شده و گاه دامن فعالان اجتماعی و سیاسی را هم گرفته است. در ماه‌های گذشته نیز روزی نبوده که خبری درباره شدت‌گیری این برخوردها منتشر نشود.

نسخه رادیویی این گزارش را بشنوید: نگاهی به نامه نرگس محمدی

گزارش‌های تصویری از برخورد پلیس با زنان، اطلاعیه‌های نیروی انتظامی و کم و بیش انتقادهای برخی رسانه‌ها و اشخاص از این برخوردها، نشان از این دارد که حکومت ایران اراده‌ای جدی در توقف این روش‌ها ندارد و تاکنون هم اقدامی از سوی دولت جدید در این زمینه صورت نگرفته است.

نرگس محمدی می‌پرسد

پس از بازداشت نرگس محمدی، فعال حقوق زنان به بهانه پوشش نامناسب در مقابل برج میلاد در شنبه شب گذشته و انتشارعکس‌های او در سایت‌های خبری، او نامه سرگشاده‌ای خطاب به وزیر کشور منتشر کرد و در آن خواست که جلوی این رفتارها با زنان ایرانی گرفته شود.

او در نامه خود از وزیر کشورخواسته تا دستور دهد به عنوان یکی از زنانی که مورد تعرض ماموران قرار گرفته است، با همان پوششی که سایت‌ها منتشر کرده‌اند، در وزارت کشور حاضر شود تا کارشناسان این وزارتخانه توضیح دهند کدام قسمت پوشش او غیر اسلامی و غیرقانونی بوده است تا یا او در این زمینه توجیه شود یا ماموران.

نرگس محمدی در این نامه که خطاب به عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دولت روحانی نوشته شده، شرحی از جریان برخورد نیروی انتظامی با خودش داده است :«عصر روز شنبه ۱۶ شهریور به همراه فرزندانم علی و کیانا برای شرکت در یک برنامه فرهنگی – اجتماعی با عنوان "دختران نور و آفتاب" راهی برج میلاد شدم. جلوی در تالار سعدی چند خانم با پوشش چادر مشکی و چند نفر نیروی انتظامی ایستاده بودند و مانع ورودم شد. دلیل را پرسیدم. جواب دادند مشکل حجاب دارید. از تعجب خنده ام گرفت.» او به ویژگی‌های لباس خود در هنگام این اتفاق اشاره می‌کند و اینکه هیچ مشکلی از نظر پوشش و معیارهای اسلامی نداشته است.

نکته مهم در نامه نرگس محمدی، طرح پرسش‌هایی است که تاکنون جز در قالب گزارش‌های مطبوعاتی یا اعتراض‌های ضمنی و غیررسمی مطرح نشده‌اند و کسی به طور رسمی خواهان پاسخگویی به آنها نشده است.

 این فعال زنان در نامه خود از وزیر کشور پرسیده است: «معیار پوشش قانونی چیست؟ مردم از کجا باید بدانند ماموران در مورد معیار پوشش چگونه می‌اندیشند؟ قانونی بودن لباس را چه مرجعی تعیین می‌کند و چگونه به مردم اعلام می شود؟ حد برخورد ماموران چقدر است و آیا قانون اجازه می‌دهد تا تعرض کلامی یا رفتاری یا برخورد خشن با زنان محترم جامعه داشته باشند؟ آیا چاپ و انتشار تصویر زنان ایرانی در سایت‌ها و رسانه‌های عمومی به لحاظ قانونی و شرعی حلال است؟»

اینها پرسش هایی است که اگر به آنها پاسخ داده شود، راه بسیاری از برخوردهای خشن و غیرقانونی با زنان بسته می‌شود.

بازگشت ابتکار به سازمان محیط زیست

سرانجام تکلیف سازمان محیط زیست ایران در دولت جدید مشخص شد و معصومه ابتکار به عنوان رئیس جدید این سازمان حکم گرفت.

با انتخاب ابتکار به عنوان یک مدیر ارشد زن در دولت ایران، بسیاری از کسانی که نسبت به عدم حضور زنان در دولت جدید انتقاد داشتند، امیدوار شده‌اند که این روند با استفاده از شمار بیشتر زنان در نهادهای رسمی و دولتی استمرار پیدا کند. پس از مرضیه افخم که به عنوان سخنگوی وزارت امور خارجه برگزیده شده، این دومین انتخاب قابل توجه حسن روحانی از میان زنان است؛ هرچند حسن روحانی برای وزارتخانه‌های خود وزیر زنی انتخاب نکرد.

از زمان مستقر شدن دولت یازدهم، پیش بینی‌های مختلفی برای ریاست سازمان محیط زیست وجود داشت، اما بالاخره معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست در دو دولت سید محمد خاتمی به عنوان رئیس سازمان محیط زیست در دولت یازدهم منصوب شد.

نکته قابل توجه در این زمینه این است که خانم ابتکار، نخستین زن ایرانی است که پس از انقلاب اسلامی وارد هیئت دولت شده‌ است. علاوه بر این او بیشتر به‌خاطر نقش در تصرف سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸مشهور است؛ هرچند انتقادهای فراوانی نسبت به عملکرد او در آن حادثه و دفاعش از مواضع آن سال‌ها وجود دارد.

ابتکار نماینده مردم تهران در سومین دوره شورای شهر هم بود که پس از آغاز کار شورای سوم با تاسیس کمیته محیط زیست در این شورا ریاست آن را برعهده گرفت. در اسفند ۹۱ لوح تقدیری از سوی رئیس برنامه‌های اقدامات مطلوب برنامه اسکان ملل متحد خطاب به معصومه ابتکار رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر داده شد که در آن از فعالیت‌های آن کمیته برای بهبود کیفیت زندگی در شهر تهران و نیز تدوین گزارش وضعیت محیط زیست تهران قدردانی شد.

معصومه ابتکار به عنوان عضو شورای شهر تهران مواضعی در حمایت از اعتراض‌های پس از دهمین انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ داشته است. دیدار با آسیب‌دیدگان و خانواده‌های قربانیان پس از انتخابات از جمله مواضعی است که واکنش محافظه‌کاران را در پی داشت. او حتی ترتیب حضور خانواده سهراب اعرابی را در یکی از جلسات این شورا داد. ابتکار همچنین در دوران فعالیت در شورای شهر از ارسال امواجی که بر سلامتی انسان و سلول‌های بدن تاثیر می‌گذارد و می‌تواند موجب اختلال در سیستم ایمنی بدن شود، ابراز نگرانی کرده بود و با اشاره به مصوبه آن شورا در مورد لزوم ساماندهی آنتن‌ها و دکل‌های مخابراتی گفته بود که موضوع پارازیت‌ها از مصوبه شورای شهر مستثنی نیست.

گروهی از فعالان محیط زیست دوره حضور ابتکار در سازمان محیط زیست بین سال‌های ۷۶ تا ۸۴ را بهترین دوران مدیریت محیط زیست ایران پس از انفلاب می‌دانند.

خروج نخبگان زن

یک فعال حوزه زنان در ایران گفته است که اولین پیامد طرح «جمعیت و تعالی خانواده»، خروج دختران فارغ‌التحصیل از کشور است که در میان آنان نخبگان نیز وجود دارند.

طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده که این روزها باعث انتقادات بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه‌ خانواده شده، قرار است به زودی در کارگروه خانواده کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی بررسی شود.

آذر منصوری که با خبرنگار سرویس «زنان» خبرگزاری ایسنا گفت و گو کرده، در پاسخ به این پرسش که تصویب و اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» بر خروج دختران تحصیل کرده از کشور چه تاثیری می گذارد، گفته است: «یکی از مشکلات اجتماعی کشور وجود لشکری از بیکاران است و باید برای حل این معضل برنامه‌ریزی جدی انجام شود؛ اما متاسفانه در حال حاضر به این موضوع سطحی نگاه می‌شود و همین رویکرد موجب می‌شود که چنین تصمیم‌هایی گرفته شود.»

این فعال حوزه زنان به میزان قبولی دختران در دانشگاه‌ها نیز اشاره کرده است. چند سال است در ایران آمار دخترانی که به دانشگاه راه پیدا می‌کنند، از پسران بیشتر است. به گفته این فعال زنان، آموختن و آموزش، نیازهای دیگری را در جامعه ایجاد می‌کند که یکی از مهم‌ترین آنها، اشتغال است؛ بنابراین باید تدابیری در زمینه اشتغال زنان نیز اندیشیده شود. به گفته آذر منصوری، برخی به سمت پاک کردن صورت مسئله رفته‌اند و به عنوان نمونه در دولت گذشته، دختران از تحصیل در برخی از رشته‌های دانشگاهی محروم شدند.

گفته می‌شود در طرح جمعیت و تعالی خانواده، مواردی از قبیل محدودیت‌های استخدام برای دختران مجرد و بانوان بدون فرزند گنجانده شده است. همچنین اصلاحیه‌ای در آن وجود دارد که تسهیلاتی را برای فرزند سوم به بعد خانواده‌ها مقرر می‌کند و محدودیت‌هایی نظیر نداشتن بیمه و حق اولاد برای فرزند چهارم را حذف می‌کند.