روایت‌هایی از حکومت نظامی "مجازی": تجربه مخاطبان زمانه از دوران قطع اینترنت
شماری از اعضای پنل نظرسنجی زمانه تجربه‌های شخصی خود از وضعیت را در مدت انسداد اینترنت به اشتراک گذاشته‌اند؛ تجربه‌هایی که در این چند کلمه خلاصه می‌شوند: خفقان، زندانی‌بودن، گروگان‌بودن، خشم و افسردگی.
«در زمان قطع اینترنت مانند این است که زندانی هستی در مکانی بزرگتر به اسم ایران» ــ یکی از مخاطبان ساکن ایران
پس از آن‌که گرانی بنزین به اعتراض‌های گسترده در بیش از ۱۰۰ شهر ایران انجامید، شورای امنیت کشور (شاک) دستور مسدود کردن اینترنت را صادر کرد. نه تنها اینترنت قطع شد که ارتباط خطوط موبایل و تلفن ثابت هم، به ویژه با خارج ایران دچار اختلال شد. همزمان سرکوب شدید اعتراض‌ها ادامه داشت، بیش از ۱۴۰ تن کشته شدند و حدود ۷ هزار تن بازداشت.
بسیاری از شهروندان ایرانی ساکن کشور قطع اینترنت این شرایط را «خفه‌کننده» توصیف کرده اند.
شماری از اعضای پنل نظرسنجی زمانه تجربه‌های شخصی خود از وضعیت را در مدت انسداد اینترنت به اشتراک گذاشته‌اند؛ تجربه‌هایی که در این چند کلمه خلاصه می‌شوند: خفقان، زندانی‌بودن، گروگان‌بودن، خشم و افسردگی.
وقتی ایرانی‌ها صبح شنبه ۲۵ آبان / ۱۶ نوامبر از خواب برخاستند، فهمیدند که به دستور "شاک"، ارتباط آنها با آشنایان و دوستان به دلیل انسداد کامل اینترنت و اختلال در شبکه‌های تلفن و موبایل از دست رفته است. اینترنت خانگی و اینترنت موبایل هر دو از دسترس خارج شدند. اختلال در شبکه تلفن و موبایل هم ارتباطات داخلی را تحت الشعاع قرار داد و هم ارتباطات بین‌المللی را. ایرانی‌های خارج از کشور راهی برای تماس با داخل نداشتند.
یک زن ۳۰ ساله از ایران چنین می‌نویسد: «احساس خفگی می‌کردم. انگار حکومت دستانش را بر گلویم می‌فشرد و نای نفس کشیدن نداشتم، در حالی که می‌دانستم در حال کشتن هم‌وطنانم است. ما اینجا گروگانیم.»
یک مرد ۵۱ ساله با شغل آزاد می‌نویسد: «فرض کنید با دست‌و‌پای بسته در حالی که چشم‌هاتان را بسته باشند، در اتاقی تاریک و در سکوتی مطلق زیر فشار خنجر نامردان، هیچ پناهی به جز خدا نداری و هر لحظه منتظر صدایی، نوری، و یا رایحه‌ای ... امااا ... هیچی، فقط تاریکی ... فقط ظلمت».
بیش از یک هفته بعد، یکشنبه ۳ آذر / ۲۴ نوامبر، اینترنت به تدریج و به صورت محدود بازگشت، اما هنوز تا امروز چهارشنبه ۶ آذر دسترسی به اینترنت به طور کامل برقرار نشده است.
اعتراض‌ها به گرانی بنزین بسیار گسترده بود و مسئولان جمهوری اسلامی را غافلگیر کرد، هرچند سرکوب وسیع از ساعت‌های ابتدایی نشانه مهیا بودن نیروهای امنیتی برای برخورد با اعتراض بود. در جریان اعتراض‌ها دست‌کم یکهزار ساختمان، بانک، فروشگاه زنجیره، پمپ بنزین و حوزه علمیه تخریب یا به آتش کشیده شدند که بخش اعظم آنها را بانک‌ها (۹۰۰ شعبه، با تخریب‌های جزئی یا کلی) تشکیل می‌دادند.
در جریان سرکوب اعتراض‌ها، ده‌تا تن کشته، صدها تن زخمی و هزاران تن بازداشت شدند. قطع اینترنت و اختلال در شبکه تلفن همراه و ثابت بخش دیگری از استراتژی نیروهای امنیتی برای کنترل اعتراض‌ها بود.
یک جوان ۲۶ ساله بلوچ از پنلیست‌های زمانه: «احساس خیلی بدی داشتم. احساس می‌کردم زندانی شدم. ارتباطم با اقوام خارج از کشور قطع بود»
پنلیست دیگری می‌نویسد: «خیلی ناراحتم. احساس تنفر از رژیم استبدادی.»
پنل نظرسنجی زمانه درباره موضوعات مهم نظر و احساس مخاطبان را می‌پرسد و عموماً با جمع‌آوری شمار زیادی از این دست نظرات، تحلیلی آماری ارائه می‌دهد.
این بار اما دسترسی به اینترنت چنان محدود بود که در فاصله زمانی انجام آخرین نظرسنجی، بین روزهای چهارشنبه ۲۱ / ۳۰ آبان تا ۲۵ نوامبر / ۴ آذر تنها ۲۵ پنلیست ساکن ایران توانستند علی‌رغم قطع بودن تقریباً کامل اینترنت، از احساس خود درباره شرایط برای ما بنویسند. در دو روز ابتدایی، تنها سه نفر موفق به پاسخ‌گویی شده بودند.
تقریباً تمام شرکت‌کنندگان تجربه‌شان از قطع اینترنت را با لفظ‌هایی همچون «زندان»، «گروگان»، «خفقان» یا «خفگی» توضیح داده اند.
برخی از «نومیدی»، «افسردگی»، «نفرت» و «خشم» نوشته اند؛ اثری که ناتوانی در برقراری ارتباط یا حتی به سادگی سرگرم‌کردن خود بر مردم نهاده است:
یک پدر ساکن ایران می‌نویسد: «دختر ۱۰ ساله‌ام به قول خودش دیگر به هیچ بازی مسخره اینترنتی دسترسی ندارد».
و زن دانشجوی دیگر چنین توضیح می‌دهد: «اگر بخواهم خیلی شخصی بنویسم، به یک مورد اشاره می‌کنم. من با کسی در رابطه هستم که خارج از ایران زندگی می‌کند. این یک هفته همین تماس‌های اینترنتی هم قطع شده بود و جهنم بر من گذشت. مادر طفلی من تنها کاری که غیر از کلفتی کردن در خانه انجام می‌دهد، چک کردن اینستاگرم و صفحات آشپزی است. طفلی یک هفته این هم ازش دریغ شد. نه خبری، نه ارتبطی. احمقانه بود.»
بر اساس آخرین آمار سازمان تنظیم و مقررات ارتباطات رادیویی در ایران، تا پایان سال ۹۷، حدود ۷۴,۵ میلیون مشترک اینترنت پهن‌باند در ایران وجود دارد، که از این میزان، حدود ۶۴,۱ میلیون مشترک اینترنت پهن باند سیار، و حدود ۱۰,۴ میلیون مشترک پهن باند ثابت هستند. این آمار نشان می‌دهد که ضریب نفوذ اینترنت در ایران حدود ۹۰ درصد است، آماری که در سال ۹۵، تنها ۵۳ درصد بود، و در سال ۹۲، در نخستین سال ریاست‌جمهوری حسن روحانی در حدود ۱۰ درصد.
ایرانیان که در این چند سال زندگی‌شان با «آنلاین‌بودن» گره خورده است، کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط اینترنتی زیادی درست کرده اند. قطع اینترنت این کسب‌و‌کارها را نیز مختل کرد.
یک مرد ۳۱ ساله در میان پنلیست‌های ما می‌نویسد: «متأسفانه امروزه با اینترنت ۸۵ درصد از کارهای روزانه انجام می‌شود بنابراین نبود آن هم از لحاظ مالی، هم از لحاظ کاری و هم از لحاظ ارتباط با نزدیکان صدمات زیادی می‌زند».
یک مرد آذری (ترک) ۴۶ ساله هم معتقد است که «امروز به خاطر خودخواهی سیاسیون از کار و زندگی افتاده‌ایم».
دیگری می‌نویسد: «تعدادی از دوستانم مشاغل مرتبط با اینترنت داشتند که متضرر شدند و خودم هم به هیچ جا دسترسی نداشتم.»
بر اساس گفته‌های پنلیست‌های زمانه، دانشجویان نیز برای تحصیل به دلیل قطعی اینترنت با مشکل مواجه شده اند:
«پسر دانشجویم برای تکمیل پروژه پایان‌نامه‌اش به هیچ وجه امکان دسترسی به هیچ منبع یا مأخذی را ندارد».
«برای مقطع دکترا دارم اپلای می‌کنم و همزمان تحقیقاتم در زمینه رشته تحصیلی‌ام را ادامه می‌دهم و مرتب از برنامه و اپلیکیشن‌های مختلف استفاده می‌کمم. این قطعی کل زندگی یک‌هفته‌ام را فلج کرد.»
دانشجویان در اعتراض‌های آبان ۹۸ شرکت داشتند. ده‌ها دانشجوی معترض در میان بازداشت‌شدگان هستند.
هرچند مقام‌های جمهوری اسلامی از بازگشت اینترنت خبر داده اند، داده‌های «نت‌بلاکس»، یک گروه ناظر بر اختلال‌های شبکه اینترنت در سطح جهان نشان می‌دهد که سطح اتصال اینترنت موبایل در ایرانسل ۹۰ درصد و در رایتل تنها ۲۴ درصد است و اینترنت همراه مخابرات کماکان خارج از دسترس.
نظرسنجی‌های آینده
از شما خواهش می‌کنیم که برای شرکت در نظرسنجی‌های آینده در پنل ما عضو شوید. برای عضویت در پنل کافی است به چند سوال در این لینک پاسخ دهید. اطلاعات شما به صورت امن و ناشناس ذخیره خواهند شد و در اختیار هیچ طرف دیگری قرار نخواهد گرفت. پس از عضویت در پنل، در هر نظرسنجی ایمیلی با لینک آن برای شما فرستاده خواهد شد. توضیحات بیشتر در:
نظرها
مسعود
ثبات قدم نمودار همراه اول مایه بسی امتنان است