سودان در مسیر تغییر - ثمره‌ فرهنگی انقلاب برای زنان

برکناری رژیم اسلامگرای عمر البشیر، رئیس جمهوری پیشین سودان از قدرت و برچیده شدن «گشت اخلاق» در این کشور رفته رفته بار محدودیت‌های شاق اجتماعی را از سر زنان کم کرد. هر چند اسلامگرایی، مردسالاری و به تبع آن‌ها قوانین تبعیض‌آمیز همچنان بر زندگی زنان سودان سنگینی می‌کنند و مانع رسیدن آن‌ها به سهم‌شان از قدرت سیاسی‌‌ است، اما شرایط ایجاد شده در سودان پساانقلاب، به زن‌ها اجازه داده آزادانه‌تر لباس بپوشند. این وضعیت تازه همزمان به اختصاص فضاهای جدید برای فعالیت‌های فرهنگی منجر شده است.

گذار سودان به «دموکراسی» با تجمعاتی ممکن شد که زبان اعتراض در آن‌ها با موسیقی و هنر آمیخته و نقش برجسته زنان در آن‌ها غیر قابل انکار بود. زنانی که انقلاب به مدد آن‌ها ممکن شد اما همچنان در سودان تحت تبعیض قرار دارند و قانون‌هایی که عرصه را بر حضور اجتماعی و سیاسی آن‌ها تنگ کرده است، همچنان در قالب قانون اساسی معتبرند. قانونی که به گفته فعالان، از زنان در برابر آزار جنسی و تجاوز محافظت نمی‌کند و نسبت به جرائم جنسی علیه زنان سکوت کرده است.

به نوشته رویترز اما فعالان زنان می‌گویند انقلاب در آن‌ها امید به تغییر و امید به قدرت گروه‌های مدنی را احیا کرده است:

«ما متوجهیم که به صرف این‌که انقلاب شده است، تغییر یک شبه رخ نمی‌دهد. تغییر زمان‌بر است اما چیزی که پس از انقلاب برای ما عوض شده این است که امیدی هست».

سه دهه حاکمیت عمرالبشیر بر سودان با قوانین سختگیرانه مذهبی و اجتماعی، انزوای بین‌المللی و تحریم‌های بین‌المللی همراه بود. مانند بسیاری دیگر از کشورهای اسلامی مردسالار، رفتار زنان در فضاهای عمومی شدیدا کنترل می‌شد. حتی شلوار پوشیدن مجازات شلاق را به همراه داشت. اما سقوط البشیر پس از ماه‌ها اعتراضات خیابانی که در آن زنان نقش چشمگیری بر عهده داشتند کشته‌شدن ده‌ها تن از زنان معترض در سرکوب‌ امنیتی، تغییر مسیری در سودان ایجاد کرد.

یکی از مهمترین نتایج این تغییر مسیر لغو یک ماده قانونی معروف بود که از آن برای تحمیل قوانین اسلامی و کنترل رفتار و حجاب زنان استفاده می‌شد.

از آن پس محدودیت‌هایی که در مورد حضور زنان در مکان‌های عمومی وجود داشت به طرز قابل توجهی رو به زوال رفتند. رقص و به‌ویژه رقص زنان از مکان‌های سربسته به فضای باز رسید.

بسیاری از زنان می‌گویند انقلاب باعث شد تا اختیار پوشش به دست خودشان بیفتد و بتوانند هر چه می‌خواهند بپوشند. به گفته یک فعال حقوق زنان تحقیر و خشونت علیه زنان به‌خاطر پوشش، کاهش پیدا کرده است.

موسیقیدانانی که در دوران بشیر و خصوصا به خاطر حضور در اعتراضات بارها مورد بازجویی قرار گرفته بودند و ابزارهای موسیقی آن‌ها ضبط شده بود می‌گویند انقلاب سودان به شکوفایی ژانرهایی چون هیپ‌هاپ و رپ منجر شده که پیش از این موسیقی‌های زیرزمینی محسوب می‌شدند.

دیگر برای پارتی‌های مختلط منع قانونی وجود ندارد. در همین فاصله یک نمایشگاه کتاب بدون سانسور دولتی برگزار شده و حتی در ماه‌های اخیر یک لیگ فوتبال زنان نیز به راه افتاده است. دستاوردهایی که مورد پسند اسلامگرایان افراطی سودان نیست.

اما آزادی شکننده است چرا که اسلامگرایی در بدنه سیاسی سودان ریشه‌های محکمی دارد. بسیاری از فعالان نیز تقسیم قدرت میان ارتش و گروه‌های مدنی را مانع پیشرفت در تحقق مطالبات زنان می‌دانند و می‌گویند در شرایط کنونی و با وجود پیشگامی زنان در اعتراضات، سهم زنان در شکل‌گیری و به ثمر رسیدن انقلاب سودان با سهم آن‌ها از قدرت تناسبی ندارد. از ۱۱ عضو شورای حاکم تنها دو نفر زن هستند.

در همین زمینه: