انتخابات پارلمان اروپا؛ جان‌ گرفتن احزاب راستگرا

۴۰۰ میلیون نفر از ۲۸ کشور برای گزینش ۷۵۱ نماینده پارلمان اروپا حق رای دارند. اهمیت این پارلمان ناشی از مشارکت غیرمستقیم آن در تصویب قوانین کشورهای عضو است.

انتخابات پارلمان اروپا که هر پنج سال یک‌مرتبه برگزار می‌شود، از روز پنجشنبه (۲۲ مه/اول خرداد) آغاز شد. این رأی‌گیری چهار روز به طول می‌انجامد و این بعد از انتخابات هند، از نظر کمیت رای‌دهندگان و زمان برگزاری‌، گسترده‌ترین انتخابات دنیا به شمار می‌رود.

آغازگران انتخابات، هلند و بریتانیا هستند که رای‌گیری در آنها، بنا بر سنت، در روز پنجشنبه انجام می‌گیرد. مردم بیشتر کشورها از جمله آلمان در روز یکشنبه به پای صندوق‌های رای می‌روند.

۷۵۱ کرسی پارلمان اروپا به نسبت جمعیت کشورهای عضو به نمایندگان آنها تقسیم می‌شود. طبق پیمان‌نامه لیسبون، هر کشور باید حداقل شش نماینده در پارلمان اروپا داشته باشد. با این توافق، کشورهای کم‌جمعیت و کوچکی چون لوگزامبورگ، قبرس،استونی و مالت می‌توانند صاحب شش کرسی در پارلمان باشند.

سهم عمده کرسی‌های پارلمان از آن آلمان و فرانسه است که بیشترین جمعیت اتحادیه اروپا را دارند.

آلمان با جمعیت ۸۳ میلیونی خود ۹۶ کرسی خواهد داشت و فرانسه با جمعیت ۶۵ میلیونی، حق تصاحب ۷۶ کرسی را دارد.

اختیارات و وظایف

پارلمان اروپا از اختیارات مستقیم و گسترده برخوردار نیست، اما اهمیت آن در نقش مشورتی و نظارتی بر قوانین کشورهای عضو است. به عبارت دیگر، نقش اصلی پارلمان اروپا دفاع از منافع ملت‌ها در تصمیم‌گیری‌های اتحادیه اروپا و طرح سیاست این اتحادیه است.

نمایندگان این پارلمان برای تصویب قوانین با وزیران کابینه کشور خودشان مشاوره و مذاکره می‌کنند و به آن چه «تصمیم مشترک» خوانده می‌شود، رای می‌دهند.

عموم احزاب سیاسی کشورهای عضو اتحادیه حق شرکت در انتخابات پارلمان اروپا را دارند. به این قرار، نتایج انتخابات، آیینه تمام نمایی از نفوذ تشکل‌های سیاسی در هر یک از کشورهای عضو نیز به شمار می‌رود.

نمایندگان این احزاب با حضور در پارلمان اروپا می‌توانند خط مشی و دیدگاه‌های خود را در تصمیم‌گیری‌های کل اتحادیه دخالت دهند.

با این همه و با وجود ساز و کار دمکراتیکی که برای وظایف پارلمان اروپا تعریف و تعیین شده، مشارکت مردم کشورهای عضو در انتخابات آن زیاد بالا نیست.

عمده‌ترین دلیل، مشکلات اقتصادی و سیطره کشورهای «مادر» بر تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و اقتصادی عنوان می‌شود.

بسیاری از مردم کشورهای کوچکتر اتحادیه، مشکلات معیشتی و بیکاری، حذف خدمات اجتماعی، کاهش دستمزد و حقوق بازنشستگی را از چشم کشورهای صاحب وزن و «مادر» می‌بینند. به‌طور نمونه، سیاست‌های انقباضی توصیه شده از سوی آلمان و فرانسه برای کشورهای بحران زده همانند یونان، با اعتراض گسترده مردم این کشور روبرو بوده است.

احزاب دست راستی و پوپولیستی نیز با اتکاء به این نارضایتی، سیاست‌های مهاجرپذیری و فرهنگ مدارا در اتحادیه را نشانه رفته و افکار عمومی را جذب شعارهای خود می‌کنند.

پیشتازی احزاب پوپولیست

بریتانیا ۷۳ کرسی در پارلمان اروپا دارد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که حزب راست‌گرای «استقلال» نمایندگان زیادی به این پارلمان خواهد فرستاد. شعار اصلی این حزب به رهبری نایجل فاراژ، خروج از اتحادیه اروپا و جلوگیری از ورود نیروی کار مهاجران است.

هلند ۲۶ نماینده به پارلمان اروپا خواهد فرستاد. نظرسنجی‌ها در این کشور با جمعیت ۱۲ میلیون و پانصد هزار نفری نشان می‌دهد که موافقان و مخالفان اروپا دوش به دوش هم پیش می‌روند. پیش‌بینی شده که حزب چپ لیبرال و حزب دست راستی «آزادی» هر کدام ۵ کرسی به دست آورند.

ریاست حزب «آزادی» را خیرت ویلدرس بر عهده دارد که به مخالفت با مهاجران و تبلیغات ضد اسلامی شهرت دارد. ویلدرس در آستانه انتخابات پارلمان اروپا، یک ستاره پرچم این اتحادیه را قیچی کرد و گفت هلند نیازی به اتحادیه ندارد.

حزب دست راستی «جبهه ملی» به رهبری مرین لوپن در فرانسه نیز شانس بالایی برای کسب کرسی‌های پارلمان اروپا دارد. مرین لوپن نیز از مخالفان سرسخت مهاجران به ویژه مهاجران مسلمان و هم‌چنین دگرباشان جنسی است.

حزب «آلترناتیو برای آلمان» هم که در واکنش به بحران مالی در اروپا شکل گرفته و خواستار خروج از حوزه یوروست، شانس راه یافتن به پارلمان اروپا را دارد. حتی حزب راست افراطی «ان‌پ‌د» ممکن است نماینده به پارلمان اروپا بفرستد. علت این احتمال آن است که حد نصاب احراز ۳ درصد آرا در این انتخابات برداشته شده است.

مطالبات عمده 

رویکرد‌های زیست محیطی، راه‌کارهای مقابله با تغییرات جوی و تامین با ثبات انرژی از مسائل عمده مطرح در پارلمان اروپا خواهند بود. امنیت فضای مجازی و تضمین‌های قانونی برای حراست از حریم شخصی در اینترنت نیز با توجه به رسوایی شنود و افشاگری‌های اسنودن، جزو خواسته‌های مهم شهروندان اتحادیه هستند.

بحران‌‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله در اوکراین یا سوریه، موضوع امنیت در اروپا یا سیاست مهاجرپذیری را برای افکار عمومی کشورهای عضو اتحادیه مهم‌تر از پیش کرده است. امنیت اقتصادی، ثبات در اشتغال و خدمات اجتماعی نیز در اولویت مطالبات این شهروندان قرار دارد و هر یک از احزاب رقیب در انتخابات اخیر، شعارهای خود را بر این اساس استوار کرده است.

ویژگی این دوره از انتخابات پارلمان اروپا از نگاه بیشتر رسانه‌های اروپایی، کاهش شمار رای دهندگان نسبت به سال ۲۰۰۹ میلادی و افزایش محبوبیت احزاب مخالف ایده اتحادیه اروپا عنوان شده است. نرخ مشارکت در زمان یاد شده ۴۲ درصد بود.

فراکسیون‌های پارلمان اروپا باید متشکل از دستکم ۲۵ نماینده باشند. ۲۵ درصد این میزان نیز، باید مربوط به کشورهای مختلف باشد. به این ترتیب، امکان تشکیل یک فراکسیون اکثریت در پارلمان اروپا از یک حزب و گرایش معین بسیار ناچیز است.

نتیجه این انتخابات ساعت ۲۳ روز یکشنبه ۲۵ مه اعلام خواهد شد.