«دولت به تنهایی امکان مدیریت بحران آب را ندارد»

بحران در مدیریت منابع آبی، ایران را با تنش‌‌های فراوانی رو به رو کرده است. شرکت‌کنندگان در هشتمین کنفرانس ملی روز جهانی محیط زیست از ابعاد سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی بحران آب در ایران سخن گفتند.

در این کنفرانس که روز سه شنبه سوم تیر ماه در دانشگاه تهران برگزار شد، معاون وزیر نیرو اعلام کرد کشور به مرحله تنش آبی رسیده است و دولت به تنهایی قادر به عبور از این بحران نیست و تمام نهادها باید با یکدیگر همکاری کنند.

رحیم میدانی با اشاره به این‌که اگر محیط زیست کشوری بخواهد زنده بماند، نباید بیشتر از ۲۰ تا ۶۰  درصد از  منابع آبی خود را مصرف کند گفت: «در ایران بیش از ۸۰ درصد از منابع تجدید پذیر خود استفاده کرده‌ایم.»

به گفته معاون وزیر نیرو مدیریت منابع آب فقط ساختن سد یا سازه‌های دیگر مانند تجهیزات فاضلاب، زه‌کشی و شبکه‌های آبیاری نیست، بلکه باید نحوه صحیح استفاده از منابع آب را نیز  فرا بگیریم.

هم اکنون بیش از ۵۰ درصد آب مورد نیاز کشور از آب‌های روان تأمین می شود که منبع تغذیه سفره های زیر زمینی هستند، بنابراین اگر این منبع از دست برود مشکل بزرگی در کشور ایجاد خواهد شد.

میدانی با انتقاد از برخی پروژه‌های سد سازی در ایران و با ذکر مثال از سد کرخه در خوزستان گفت: «سه سال از آبگیری این سد می گذرد در حالی که هنوز به آن حد استاندارد برای گرفتن انرژی نرسیده است.»

سد کرخه که  قرار بود ۳۵۰ هزار هکتار از اراضی استان خوزستان را تحت پوشش قرار دهد اکنون تنها توان آبیاری ۱۳۰ هزار هکتار را دارد.

هدر رفتن ۳۵ میلیارد متر مکعب آب در مسیر انتقال

هدر رفتن آب در مسیر انتقال نیز یکی دیگر از چالش‌های بزرگ مدیریت آب در ایران است.

به گزارش خبرگزاری ایرنا، عبدالرضا کرباسی، رییس دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، در جریان این کنفرانس اعلام کرد متوسط بارندگی درایران ۴۰۰ میلیارد مترمکعب است و تلاش می شود تا از ۱۳۵ میلیارد متر مکعب آن استفاده شود که از این میزان هم ۳۵ میلیارد متر مکعب در فرایند انتقال هر سال به هدر می رود.

مصرف بیش از حد آب در بخش کشاورزی نیز از مهمترین نگرانی‌‌های سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیروست.

برآورد می‌شود از۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب باقیمانده، ۱۰ میلیارد متر مکعب در بخش صنعت و خانگی و ۹۰ میلیارد متر مکعب با بهره وری ۳۰ درصد در بخش کشاورزی استفاده می شود. به این ترتیب ۹۰ درصد از آب قابل استفاده در ایران به مصرف کشاورزی می‌رسد که از این میزان نیز به دلیل بهره‌وری بسیار پایین حدود ۷۰ درصد آن به هدر می‌رود.

رییس دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با اشاره به این که کاشت بسیاری از محصولات کشاورزی هیچ نفعی برای ایران ندارد گفت:«به عنوان مثال کشور در چند سال گذشته از محل صادرات هندوانه حدود ۳۰ میلیارد دلار در آمد داشته است در حالی که برای این میزان محصول ۶۰ میلیارد دلار آب مصرف شد».

او از وزارت نیرو خواست با توجه به میزان منابع آبی در کشور، نوع محصولات قابل کشت را برای وزارت جهاد کشاورزی مشخص کند تا آسیب کمتری به منابع آبی کشور وارد شود.

آیا آب تهران سالم است؟

با کاهش منابع آبی در شهرهای بزرگ و به ویژه در تهران، میزان استفاده وزارت نیرو از آب چاه برای مصرف آشامیدنی افزایش یافته است. اما با توجه به احتمال آلوده بودن آب چاه‌ها احتمال سرطان‌زا بودن آب تهران به طور جدی مطرح شده است.

تورج فتحی، معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست، در این باره به خبرگزاری ایرنا گفت: «روزانه حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب در تهران مصرف می شود که حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب آن از چاه ها و سفره های زیر زمینی تأمین می شود.»

او با اشاره به راه یافتن فاضلاب‌های خانگی به منابع آب‌های زیر زمینی گفت:«علاوه بر اینکه منابعی مانند رودخانه کن، کرج و دره رودها آب سفره های زیر زمینی تهران را تأمین می کنند؛ یکی دیگر از عوامل تغذیه کننده آب زیر زمینی دشت تهران چاه های فاضلاب است که همه در منازل خود داریم مگر اینکه در مناطقی زندگی کنیم که توسط شبکه فاضلاب پوشش داده شده است و به تصفیه خانه متصل باشد.»

مواد آلاینده ای که در فاضلاب وجود دارد انواع مواد شوینده ای است که در مناطق مسکونی مورد استفاده قرار می گیرد، این مواد ترکیبات شیمیایی هستند.

این ترکیبات  از نظر شیمیایی بسیار به آنزیم ها و هورمون های بدن انسان شبیه اند و می توانند به صورت کاذب نقش آنزیم یا هورمون را در بدن ایفا کنند در نتیجه اگر در معرض مصرف آبی قرار بگیریم که این ترکیبات داخل آن باشد به مرور زمان تحت یک فرایند تجمع زیستی، این ترکیبات در بافت چربی بدن، غدد لنفاوی و نقاط مختلف تجمع یافته وغلظت آن بالا می رود.

بالا رفتن غلظت این مواد در بدن خطر سرطان را افزایش می‌دهد.

معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست از وزارت بهداشت خواست تا با انجام آزمایش‌هایی سرطان زا بودن آب‌های چاه در تهران را مورد بررسی قرار دهد.