عتیقه‌های ۳۵۰۰ ساله از بلژیک به ایران بازگشتند

با انتقال ۳۴۹ شیء باستانی از بروکسل به تهران، پرونده یکی از بزرگ‌ترین دعاوی میراث فرهنگی ایران در سال‌های اخیر بسته شد.

این اشیاء که متعلق به منطقه خوروین در ساوجبلاغ استان البرز هستند، حدود ۵۰ سال پیش از ایران به طور غیر قانونی خارج شدند و تا سال‌ها در موزه شهر گنت در بلژیک بودند.

قدمت این آثار حدود ۳۰۰۰ هزار تا ۳۵۰۰ سال برآورد می‌شود.

ایران برای بازگرداندن این اشیاء چندین بار تلاش کرده بود اما هر بار دادگاه در بلژیک ادعای ایران مبنی بر مالکیت این اشیاء را رد کرده بود. تا این که سرانجام یک دادگاه استیناف در آبان ۱۳۹۳، مالکیت ایران بر مجموعه اشیای عتیقه و آثار باستانی خوروین را محرز اعلام کرد و حکم داد که مجموعه مزبور باید به دولت ایران بازگردانده شود.

این اشیاء با یک پرواز اختصاصی چارتر با هزینه ۲۰۰ هزار دلار به ایران منتقل شدند. کارشناسانی از سازمان میراث فرهنگی برای دریافت این آثار به بلژیک رفته بودند. این پرواز اختصاصی شامگاه پنجشنبه ۴ دی ماه در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست.

مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که در فرودگاه مهرآباد حضور یافته بود با ابراز خوشحالی از این پیروزی حقوقی ایران اعلام کرد این اشیاء به زودی در موزه ملی ایران رونمایی خواهند شد.

به گفته سلطانی‌فر، ایران هم اکنون دو پرونده مهم دیگر در محاکم مختلف خارجی در آمریکا و اروپا دارد. یکی از این پرونده‌ها مربوط به الواح هخامنشی است که در آمریکا هستند و پرونده دیگر مربوط به اشیاء منطقه چغامیش است که به گفته سلطانی‌فر اکنون به مرحله نهایی نزدیک می‌شود.

منطقه چغامیش در نزدیکی شهر دزفول در خوزستان، شهری است باستانی مربوط به ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح که نخستین نشانه‌های خط و کتابت در ایران در آن منطقه پیدا شده است.

۳۴۰ شیء باستانی منطقه خوروین شامل ۲۲۱ شیء سفالین و ۱۲۸ شیء برنزی است. این اشیاء پس از ورود به فرودگاه مهرآباد با اسکورت ویژه پلیس به موزه ملی ایران انتقال یافتند.

در کاوش‌هایی که پیشتر در این منطقه انجام شده ۲۲۸ قطعه دیگر از اشیاء تاریخی کشف شده که هم اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود. آثار منتقل شده از بلژیک نیز در کنار این اشیاء قرار خواهند گرفت.

به گفته رییس سازمان میراث فرهنگی ایران این آثار قابل ارزش‌گذاری نیستند و امکان این‌که به زودی‌ بتوان روی آن‌ها قیمت‌گذاری شود وجود ندارد.

محمد حسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی ایران نیز به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت براساس اطلاعات موجود اشیاء تاریخی خوروین به مدت ۱۵ سال در بسته‌بندی‌های خاصی نگهداری شده است و بنا بر حکم دادگاه هیچ کس اجازه‌ی باز کردن این بسته‌ها را نداشته است، بنابراین با توجه به اینکه این آثار زمان بسیار زیادی در حالت بسته‌بندی‌شده نگهداری شده‌اند، به مرمت‌های مختصری نیاز دارند.

اشیاء باستانی خوروین در سال ۱۳۴۴ توسط یک زن فرانسوی به نام وولف کاریوس و به واسطه یک دیپلمات بلژیکی – که نام وی علنی نشده – از ایران خارج شده است. وولف کاریوس به علت ازدواج با یک ایرانی به نام پروفسور ملکی، تابعیت ایرانی داشت. در سال ۱۳۶۰، پس از این‌که دولت ایران از وجود این اشیاء عتیقه در موزه‌ای در شهر «گنت» در بلژیک مطلع شد، در محاکم بلژیک طرح دعوی و اعلام کرد که این اشیاء تاریخی و آثار ملی به صورت قاچاق و غیر قانونی از کشور خارج شده و متعلق به دولت است و باید به ایران بازگردانده شود.

بازگرداندن این آثار به ایران ۳۳ سال طول کشید.

در همین زمینه

تائید مالکیت ایران بر اشیای باستانی خوروین در دادگاهی در بلژیک