سرطان صورتی: درمان به شرط آگاهی

پنج سال قبل، وقتی سیمین ۴۵ ساله بود و تازه از مراسم فارغ‌التحصیلی دخترش از دبیرستان به خانه برگشته بود، موقع لباس عوض کردن متوجه تغییری در پستانش شد. چیزی در پستان راستش بود که آن را برجسته‌تر می کرد و حتی بدون لمس کردن هم می‌شد آن را تشخیص داد. مثل قارچی بود که ناگهان سبز شده باشد. انگار دیروز نبود و امروز پیدا شده بود. زندگی‌اش به همان سرعت تغییر کرد. وقتی فردای آن روز مضطرب به مطب دکتر رفت، فهمید که می‌توانست خیلی زودتر به دکتر مراجعه کند اما مشکلات روزمره، کار و داشتن دو تا بچه، فرصتش را نداده بود و او هم هرگز فکر نمی‌کرد موضوع اینقدر به او نزدیک باشد.

ماه اکتبر، ماه آگاهی رسانی درباره سرطان پستان است. هر سال حدود یک میلیون و هفتصد هزار نفر در جهان به سرطان پستان مبتلا می‌شوند که درصد کوچکی از آنها مرد و باقی زن هستند. با اینکه این سرطان قابل درمان است، بسیاری از زنان به دلیل ناآگاهی از روش‌های تشخیص به موقع آن، جان خود را از دست می‌دهند یا با عوارض شدید آن روبه‌رو می‌شوند.

طبق آمار، در ایران حدود ۱۰ هزار نفر در سال به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و حدود ۱.۳ از آنها یعنی حدود ۳۵۰۰، نفر در سال بر اثر این بیماری فوت می‌کنند.

شیوع کل سرطان سینه در ایران در حال حاضر حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر است. این تعداد یا در حال درمان هستند یا از سال‌های قبل به این بیماری مبتلا بوده‌اند و در حال حاضر با عوارض آن زندگی می‌کنند. تعدادی نیز کاملا خوب شده‌اند و در حال دریافت درمان‌های تکمیلی هستند. فوت‌شدگان در این آمار محاسبه نشده اند.

کمپین سرطان صورتی در ایران

امسال، موسسه خیریه سرطان و انستیتو کانسر ایران، با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ایران همزمان با ماه اکتبر که ماه آگاهی رسانی درباره سرطان پستان است، پویش ملی سرطان صورتی (رنگ جهانی سرطان سينه) را با هدف آگاه‌سازی بانوان در مورد علل و علایم سرطان پستان با تاکید بر تشخیص زودهنگام و به موقع، در طول ماه‌های مهر و آبان ۹۴ برگزار کرده‌اند.

شعار این کمپین این است: «هشیار باش، سرطان سينه نشانه دارد». این کمپین با آموزش سبک زندگی سالم و آشناسازی زنان با عوامل خطر سرطان، می‌خواهد سرطان پستان را به‌عنوان یک بیماری قابل پیشگیری در سطح جامعه معرفی کند.

کمپین سرطان صورتی، با استفاده از پايگاه‌های اطلاع‌رسانی و فضاهای مجازی و همچنین امکانات فیزیکی بیمارستان‌های دانشگاهی و دیگر مراکز داوطلب تلاش کرده درباره ماهیت درمان پذیر سرطان پستان و امکان تشخیص زودهنگام این بیماری اطلاع‌رسانی کند و زنان را ترغیب کند که به سیستم بهداشتی، درمانی مراجعه کنند و معاینه شوند.

یکی از اقدامات این کمپین ایجاد امکان معایه رایگان پستان بوده است. کلینیک‌های جراحی پستان در کمپین سرطان صورتی اعلام آمادگی کرده‌اند که در روزهای پنج شنبه ۲۳ مهر و پنج‌شنبه ۷ آبان ۹۴ زنان را معاینه کنند. در این برنامه تمامی زنان بالای ۳۰ سال که تاکنون مورد معاینه پستان قرار نگرفته باشند و تحت درمان به علت ابتلا به سرطان پستان هم نباشند، می‌توانند از طریق ثبت نام در وب‌سایت اختصاصی کمپین، در شهر محل زندگی خود به نزدیک‌ترین کلینیک مشارکت کننده در کمپین بروند و به رایگان توسط متخصصان جراح معاینه شوند.

مرگ به دنبال شرم و ناآگاهی

با وجود اینکه آمارهای ابتلا به این نوع سرطان در ایران بالاست و این نوع سرطان رتبه نخست سرطان‌های زنان در ایران را دارد، آگاهی زنان نسبت به آن کافی نیست و مراجعه منظم به پزشک و کنترل ماهانه پستان‌ها از سوی خود فرد، چندان رواج ندارد. برخی از زنان معاینه پستان شرم می‌کنند و دسترسی تمام زنان به امکاناتی مانند ماموگرافی و پزشک متخصص کافی نیست.

به علاوه، به نظر می‌رسد که برخی تحولات اجتماعی نیز بر میزان ابتلای زنان ایرانی به این نوع سرطان موثر بوده است.

 دکتر کاظم زنده‌دل، مسئول برنامه ملی ثبت سرطان در ایران گفته است: «اگر جمعیت فعلی از باروری فاصله بیشتری بگیرد و تعداد فرزندان محدودتر شود یا عوامل تغذیه‌ای رعایت نشود، آمار بالاتری در سرطان سینه خواهیم داشت.»

این عضو هیئت علمی انستیتو کانسر، وضعیت سرطان پستان در ایران را چنین توصیف می‌کند: «از هر ۱۵ تا ۲۰ نفر خانم ایرانی به شرط برخورداری از طول عمر کامل، یک نفر سرطان خواهد گرفت که این عدد مهمی است و سهم مهمی از خانم های بین سن ۳۰ تا ۴۰ سال در آینده در معرض خطر بروز سرطان سینه قرار دارند.»

او معتقد است زنان جوان ایرانی که در حال حاضر بین ۳۰ تا ۴۰ سال هستند، به دلیل تغییر نگرش‌های اجتماعی یا فعالیت بیشتر این قشر در بیرون از خانه، معمولا دیرتر بچه‌دار می‌شوند و تعداد فرزندان آنها کمتر است یا زمان شیردهی کوتاهتری دارند.

این دسته نسبت به نسل قبلی بیشتر در معرض ابتلا هستند و ما تخمین میزنیم که در ۲۰ سال آینده میزان بروز سرطان سینه دو برابر شود و با رشد جمعیت و بالا رفتن سن با افزایش جدی بروز سرطان سینه مواجه خواهیم شد.» بر مبنای همین تغییرات اجتماعی، نیاز به غربالگری دقیق‌تر و موثرتر در میان زنان این گروه حساس می‌شود.

با وجود این، نکته مثبت درباره سرطان پستان این است که روش‌های پیشگیری موثری درباره این نوع سرطان وجود دارد که با استفاده از آنها، هم می‌توان تعداد مبتلایان را کنترل کرد و هم افراد مبتلا را به موقع تحت درمان قرار داد. با پیشرفت‌های علم پزشکی، سرطان پستان در مراحل اولیه کاملأ درمان پذیر است و فرد مبتلا پس از درمان می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.

اما سرطان پستان، بیماری‌ای نیست که تنها جسم زنان را درگیر کند. به دنبال تغییراتی که این بیماری در زندگی و ظاهر فرد ایجاد می‌کند، بسیاری از زنان با عوارض روحی شدیدی روبه‌رو می‌شوند. این بیماری یک عامل استرس زای جدی و تهدیدی برای ادامه زندگی هر زن محسوب می شود و با ابتلا به آن، فرد شرایط جسمی و زندگی خود را غیرقابل پیش بینی می‌بیند. در چنین شرایطی فرهنگ مردسالار هم می‌تواند جایگاه زنان را در خانواده متزلزل کند؛ چنان که برخی از زنان بهبود یافته از این بیماری، از سوی همسر خود طرد شده‌اند یا همسرشان آنها را به دلیل ناتوانی در برقراری رابطه جنسی یا تغییر ظاهری طلاق داده است.

چنین تجربه‌ای برای سیمین هم رخ داد؛ او پس از سه دوره شیمی درمانی و برداشتن بخش بزرگی از پستان راستش سرانجام به زندگی برگشت، اما زندگی او دیگر مثل قبل نبود. برای پرداخت هزینه‌های شیمی‌درمانی دار و ندارشان را فروختند. نه فقط موهایش ریخت و جسمش تحلیل رفت، که دخترش هم نتوانست در کنکور آن سال شرکت کند. پسر کوچکش افسرده شد و سیمین همه اینها را باید به تنهایی تحمل می‌کرد. شوهرش گوچه هزینه درمانش را پدراخت کرد و اما رابطه آنها دیگر مثل قبل نشد. تنش که تغییر کرد، شوهرش هم عوض شد. میل جنسی‌اش ته کشیده بود اما شوهرش هم دیگر به او توجه نمی‌کرد. یک بار به او گفته بود از نگاه کردن به جای خالی سینه‌اش چندشش می‌شود.

این ویدئو را که به وسیله لونا شاد تهیه شده است، در مورد خودآزمایی پستان ببینید: