جنگ در منطقه و مسئولیت ایران در بحران سوریه
سوریه به میدان وزن‌کشی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای مبدل شده است. ایران هم که سوریه را یک ضلع مثلث مقاومت می‌‌خواند، سهمی از این خوان می‌خواهد. مجموعه‌ای مقاله و دیدگاه در این زمینه.
سوریه به میدان وزن‌کشی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای مبدل شده است. ایران نیز که سوریه را ضلع مثلث مقاومت می‌‌خواند، سهمی از این خوان می‌خواهد. سوریه نوستالژی صدور انقلاب اسلامی است.
سوریه برای جمهوری اسلامی ارزشی استراتژیک دارد. جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران صراحتا می‌گوید کار ما تضمین استحکام سیاسی، روانی، اقتصادی و نظامی سوریه است. او پنهان نمی‌کند که امنیت ملی سوریه و جمهوری اسلامی به یکدیگر گره خورده‌اند.
تا چندی پیش حضور نیروهای نظامی ایران در سوریه کتمان و کشته شدن‌شان پنهان می‌شد. حالا دیگر خبرهای کشته شدن سپاهیان و بسیحیان در سوریه بیش از پیش رسانه‌ای می‌شود. می‌گویند که آنها در رویارویی با «گروه‌های تکفیری» کشته شده‌اند و جان باختگان را "مدافعان حرم" می‌خوانند، در حالی که اصرار دارند دایره حضور به خدمات مستشاری محدود است.
پس از توافق هسته‌ای، جمهوری اسلامی به دنبال اهرم دیگری برای قدرت‌نمایی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی است. ایران در این نبرد قدرت تنها نیست. عربستان، ترکیه و قطر هم سهمی برای خود می‌طلبند. زورآزمایی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای بر سر بشار اسد نیست، بحث بر سر خود سوریه به عنوان یک آوردگاه و سهم‌خواهی این و آن است؛ اما آیا این تقسیم غنیمت مسالمت‌آمیز خواهد بود؟
این خطر وجود دارد که جنگ داخلی در سوریه به یک جنگ "جهانی" در چارچوبی منطقه‌ای تبدیل شود. ستیز روسیه و ناتو، ستیز شیعه و سنی، قدرت‌طلبی ترکیه، برآمد رادیکال بنیادگرایی سنی، و ستیز با کردها ... همه با هم در این جنگ ترکیب شده‌اند.
جمهوری اسلامی ایران یک پای ثابت این معرکه است. احتمال می‌رود که خبرهای درگیر بودن دولت ایران در ستیز سوریه، و بهتر است بگوییم سوریه و عراق، به خبرهایی چون کشته شدن "مستشاران" سپاه پاسداران در سوریه محدود نماند.
ایا ممکن است در رابطه با ایران، "پرونده سوریه" جای "پرونده اتمی" را بگیرد؟ یعنی موضوع به محور تنشی تبدیل شود که فشارهای سیاسی و اقتصادی تازه‌ای را بر کشور تحمیل کند و در ضمن محملی شود برای قدرت‌گیری بیشتر نظامیان؟
رادیو زمانه از تحلیلگران، روزنامه‌نگاران، فعالان و کارشناسان سیاسی دعوت کرده در بحث پیرامون اوضاع منطقه، تهدیدها و تحرکات نظامی و رویکرد ایران در سوریه شرکت کنند و به پرسش‌های زیر پاسخ دهند.
- برآورد شما از اوضاع چیست؟
- ایران چه مسئولیتی در قبال بحران منطقه دارد؟
- لازم می‌دانید به مردم ایران چه هشداری بدهید؟
این نظرخواهی ادامه دارد و به مرور تکمیل می‌شود. کاربران زمانه نیز می‌توانند در این بحث مشارکت کنند.
شیرین عبادی - متاسفانه ایران از قدرت خود نه برای بهبود وضعیت مردمش بلکه در راه اهداف سیاسی و صدور انقلابش سوء استفاده میکند. منابع ملی و همچنین پول هایی که در اثر تفاهم هسته‌ای آزاد می‌‌شوند باید صرف رفاه مردم و اموری از قبیل احداث مدارس و بیمارستان شوند.
جلیل روشندل - مردم حق دارند خواهان شفافیت کامل در پروسه تصمیم‌گیری و اجرای مسایل مربوط به منافع ملی و سیاست خارجی باشند و نه اینکه فقط به مجالس عزاداری "مستشاران" کشته شده در راه اهداف مسکو و دمشق دعوت شوند.
فریدا آفاری - لازم است به مردم ایران هشدار داد که ادامه رژیم اسد –چه با اسد و چه بدون اسد-- همانا ادامه رشد داعش و استفاده فزاینده دولت‌های منطقه از جمله ترکیه و عربستان سعودی از گفتمان‌های ناسیونالیستی برای سرکوب هرگونه اپوزیسیون دمکراتیک در خاورمیانه خواهد بود.
رضا تقی‌زاده- جمهوری اسلامی با مداخله جویی نظامی و سیاسی در سوریه، در کنار روسیه، به یکی از نمادهای جدایی‌ساز در جوامع مسلمان، و هدف اصلی جلب انتقاد و تحریک خشم دستکم یک نیمه از دو پاره جهان اسلامی بخصوص در منطقه خاورمیانه، تبدیل شده است.
همن سیدی - طرف‌های درگیر با ایران این بار سازمان ملل و آمریکا و اتحادیه اروپا نیستند که علنا از در نرمش و مدارا وارد شدند. طرف‌های درگیر ایران در جنگ سوریه نیروهایی مثل داعش و جبهه‌النصره و سایر جریانات متحجر هستند که ایران باید پایان اسد را فدای پایان آنها کند.
پویا عزیزی- آینده سوریه تنها تا زمانی به امنیت ایران گره زده می‌شود که سیاست منطقه‌ای حکومت بر لزوم نابودی اسراییل و ایجاد یک ائتلاف شیعی تحت رهبری ایران حرکت کند. میلیاردها هزینه‌ای که از منابع ملی کشور در سوریه، عراق، لبنان و یمن هزینه شده تنها بهای آرمان‌گرایی و ماجراجویی سیاست‌گذاران حکومتی است.
شادیار عمرانی - بشار اسد و حامیان ایرانی و روسی او و آمریکا و متحدانش، هیچکدام در پی حفظ انسجام سوریه نیستند. سهم‌خواهی هر یک تنها با شقه شدن سوریه محقق می‌شود. در واقع سوریه امروز نه تنها صحنه نزاع قدرت‌های جهانی نیست بلکه رزمگاه اتحاد آن‌هاست.
علی کشتگر -چشم‌انداز خاورمیانه نگران‌کننده است. مهم‌ترین عامل بین‌المللی این وضعیت، حمله نظامی آمریکا به عراق و در نتیجه نابودی حکومت و زیر ساخت‌های سیاسی این کشور است. مهم‌ترین عامل منطقه‌ای این شرایط نیز جمهوری اسلامی است.
کاکشار اورامار- توافق ایران با غرب بر سرپرونده اتمی جسارت سیاسی بزرگی را در منطقه به ایران بخشیده است. زمام‌داران ایرانی پس از این توافق و احساس پیروزی، خود را همانند روسیه و آمریکا قدرت‌های بزرگی در سوریه می‌بینند.
حسن هاشمیان - هر شکلی از تنوع سیاسی در سوریه با اهداف کوتاه مدت و بلندمدت ولی فقیه که تحت عنوان «محور مقاومت» از آن یاد میکند و در رأس آن خدمات رسانی مالی و لجستیکی به حزب الله لبنان قرار می گیرد، با منافع حاکمیت جمهوری اسلامی و رهبر آن ناسازگار است.
الاهه بقراط - سلطه‌جویی و توسعه‌طلبی رژیم ایران با هدف گسترش جمعیت شیعه در منطقه، بخشی از استراتژی قدیمی «صدور انقلاب اسلامی» و تحقق رویای یک واتیکان شیعه در خاورمیانه است. بیهوده نیست به ولی‌فقیه‌شان می‌گویند رهبر مسلمین جهان.
فواد تابان - اگر راه‌حلی برای تخفیف بحران در سوریه و هر نقطه دیگر از جهان وجود داشته باشد، در گام نخست مخالفت با دخالت‌های نظامی و جنگ‌های داخلی است و بر این درخواست باید منطق واحدی حکم‌فرما باشد. آمریکا و دیگران نمی‌توانند بگویند «اسد باید برود» و مدعی شوند جمهوری اسلامی یا روسیه نباید بگویند «اسد باید بماند».
کوماس شهبازی - سوریه جولانگاه قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای شده است. نقش ایران در سوریه به معنای جنگ برای بودن یا نبودن است. رفتن اسد به معنای از دست رفتن پل ارتباطی ایران با حزب‌الله و فلسطین خواهد بود.
بهرنگ زندی- در نقشه جدید خاورمیانه، وسعت دخالت ایران و روسیه، جزء وقایع قابل پیش‌بینی نبود و غرب نمی‌توانست ابعاد این دخالت را تخمین بزند. آتش جنگ‌های نیابتی ممکن است کل خاورمیانه را در خود ببلعد و ایران هم از آن مستثنی نیست.
علی اصغر فریدی - در صورت تجزیه سوریه به سه تکه سنی، علوی و کرد که محتمل‌ترین گزینه برای آن کشور است، رژیم ایران تنها می‌تواند بر قسمت کوچکی که علوی‌نشین هستند و احتمالا تحت کنترل خاندان اسد باقی خواهد ماند، اعمال نفوذ کند،
مرتضی کاظمیان - مصالح ایدئولوژیک و خطوط امنیتی ـ سیاسی تعریف شده توسط هسته اصلی قدرت، منافع ملی را به حاشیه برده و به پیامدهای حضور مستقیم نظامی در سوریه و درگیر کردن مردم در عرصه‌ای که پیامدهای آن فراتر از بضاعت امروز کشورست، اعتنایی ندارد.
حسن شریعتمداری - با تداوم بحران سوریه و دخالت ایران در آن، تنش میان جامعه مدنی و نظام جمهوری اسلامی بیشتر خواهد شد. احتمال کشیده شدن دامنه درگیری‌ها به نقاط حاشیه‌ای ایران ،مانند سیستان و بلوچستان و کردستان و ترکمن صحرا جدی‌‌ست.
رسول نفیسی - دور باطل استراتژی جمهوری اسلامی بر اساس همکاری با دول اقلیتی شیعی و علوی و گروه‌های مسلح است که هدف اعلام شده آن مقاومت در مقابل اسرائیل است؛ اما این استراتژی در عین حال به تحریک و خصومت بیشتر این کشور و اعراب منطقه می‌انجامد.
سهراب مبشری - ادامه رقابت خونین با آمریکا و عربستان و ترکیه، آن هم در شرایطی که لااقل برخی از رقبای جمهوری اسلامی رویای بی‌ثبات کردن اوضاع داخلی ایران را در سر می‌پرورانند، به هیچ وجه به سود آنچه منافع ملی ایران خوانده می‌شود نیز نیست.
گزیده‌ای از مقالات مرتبط
سیاوش اویسی - سوریه کمابیش در جای صد سال پیش قرار دارد: کشوری فاقد وحدت ملی که یکپارچگی آن تنها از طریق یک نظام متمرکز سرکوبگر ممکن می‌شود. بازیگران جهانی از سوریه چه می‌خواهند؟
علی افشاری - پروپاگاندای جمهوری اسلامی در حفظ بشار اسد، ربطی به منافع ملی ایران ندارد بلکه بر رویکرد ایدئولوژیک حکومت و تبدیل سوریه به عمق استراتژیک خودش استوار است.
اکبر گنجی- سوریه و خاورمیانه؟ تمامش تقصیر جمهوری اسلامی است... اما آیا ایران می‌تواند در بحران‌هایی با این پیچیدگی، به تنهایی نقشآفرینی کند و دیگران بازی را واگذار کرده باشند؟
روشنفکران چپ سوریه در باره بحران کنونی، سرنوشت اسد، دخالت‌گری قدرت‌های جهانی در این کشور، کنش‌گری نیروهای آلترناتیو و نقش و وزن کردهای سوریه چه می‌گویند؟ جوزف ضاهر در گفت‌وگو با فریدا آفاری به این پرسش‌ها پاسخ می‌گوید.
فواد اویسی- آچمز نظامی سوریه زاییده فرآیند خونین گذار به خاورمیانه‌ای متفاوت است که سرنوشتش با بده‌بستان‌های درونی قدرت در ایران، ترکیه، روسیه و غرب آمیخته است؛ گذاری که فاز کنونی آن با توافق اتمی وین کلید خورد.
رسول نفیسی - جمهوری اسلامی نه می‌تواند به هژمون منطقه تبدیل شود، و نه هرج و مرج خشونت‌هایی که بعضا ناشی از سیاست‌های خودش است تا ابد درخارج از مرزهای ایران متوقف خواهد ماند.
همن سیدی- پرونده ایران در سوریه می‌تواند از پرونده اتمی قطورتر شود. جامعه جهانی بین اسد و مخالفان بنیادگرایش هیچ‌یک را تحمل نخواهد کرد. تنها بازیگران مثبت درگیری‌ها کردهای سوریه هستند.
مرتضی کاظمیان - به نظر می‌رسد جلوه‌گری نظامی-امنیتی جمهوری اسلامی در منطقه در تعامل با شخص اول نظام، برای نوعی اعاده اقتدار و ترمیم نرمش قهرمانانه پس از توافق هسته‌ای بیش از پیش شود.
حسن شریعتمداری - آنچه که آنچه که آمریکای درگیر در جنگ ویتنام را به صلح وادار ساخت، بیش از هر چیز، جنبش صلح جوامع مدنی در آمریکا و اروپا بود. کارهای بزرگ می‌توانند بسیار ساده و بی‌پیرایه شروع شوند.
حسن هاشمیان- رویاروئی قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در سوریه بر سر ساختن رژیم سیاسی بعدی سوریه است. ایران به دلیل واقعیت‌های جمعیتی و مذهبی سوریه، عرصه را پیشاپیش باخته است.
حسین علیزاده - ژئوپلتیک خاورمیانه آبستن دگرگونی‌های ژرفی است که می‌تواند جرقه‌ای برای جنگ بزرگ منطقه‌ای و ای بسا جنگ سوم جهانی باشد. ایران در مسیر این دگرگونی کجا ایستاده است؟
حسین باقر زاده - رژیم جمهوری اسلامی پس از برجام به یک موفقیت نیاز داشت که با دخالت روسیه در سوریه نصیبش شد. کمک پوتین به اسد، کمکی به جبهه ایران علیه عربستان نیز هست.
سوسن اولیاء- ایران آشکارتر از پیش به سطوح حضور خود در سوریه و حمایت از رژیم اسد اذعان میکند. بین این آشکارسازی و توافق اتمی رابطه معناداری وجود دارد. آیا منطقه آبستن ماجراجویی‌های جدیدی است؟
مارک یوتروید - تحلیل‌گرانی که بر روند تحولات سوریه احاطه بیشتری دارند، تصویر دیگری از حال و آینده سوریه ترسیم می‌کنند که با راه‌کارهای ناتو، ائتلاف غرب و یا مداخله‌گری‌های روسیه تفاوت دارد.
یاسین الحاج صالح: اگر ایرانیان به دلایل ناسیونالیستی یا دلایل دیگر, نیاز فوری به مقاومت علیه سیاست‌های امپریالیستی کشورشان را نادیده بگیرند, نخواهند توانست به اندازه کافی علیه ستم درون کشورشان مقاومت کنند.
علی افشاری - بعد از فراز و نشیب بسیار، نشست ژنو ۲ سوریه قرار است برگزار شود. ترکیب شرکت کنندگان در لحظات آخر نهایی شد. ایران آخرین کشوری بود که سازمان ملل برای آن دعوت‌نامه صادر کرد.
عزیز خسرو شاهی _ وضعیت سوریه را می‌توان یکی از مبهم‌ترین موضوعات بین‌المللی نامید. اخباری کاملا ضد و نقیض از سوی منابع خبری مختلف و قطب‌های درگیر در ماجرای سوریه اذهان مستقل و در جستجوی واقعیت را خسته و سردرگم کرده است.
حمید مافی - روزنامه کیهان در سرمقالهای با عنوان «روز واقعه نزدیک است» به صورت تلویحی حمایت ایران از حکومت بشار اسد را به رخ امریکا و متحدانش کشید و تهدید کرد در صورت حمله به سوریه، اسرائیل از حمله موشکی در امان نخواهد ماند.
علی افشاری - با بالا رفتن احتمال حمله نظامی محدود امریکا به سوریه، دیدگاهی وجود دارد که بقای اسد را دارای نتیجه‌ای مثبت برای منافع ملی ایران می‌داند. این دیدگاه، منازعه کنونی را به رویارویی دو جریان خشونت‌طلب تقلیل می‌دهد.
همن سیدی- شواهد نشان می‌دهد سوریه نمی‌تواند از موج تغییرات در خاورمیانه در امان باشد. اگر مردم سوریه نیز به مانند سایر مردم جهان عرب، روز خشم خود را نمایش دهند، قبل از همه سیستم تبلیغاتی ایران فلج خواهد شد.
این ویدئو در مقر استقرار نیروهای نظامی شیعه در سوریه فیلم‌برداری شده است. اعلان‌ها مقررات زندگی در این مقر را گوشزد می‌کنند. کاغذی به زبان فارسی قوانین «نکات حفاظتی مهم» را یادآوری کرده و می‌گوید: «استفاده از کد، مساوی‌ست با مأیوس شدن دشمن در شنود».
نظرها
نگام » ناگفته‌های ایران ما » » اسد ضعیف یا اسد بی‌رحم؛ مذاکرات سوریه به کجا می‌رود؟
[…] جنگ در منطقه و مسئولیت ایران در بحران سوریه […]
امیر محسن محمدی
آتش سوریه اگر خاموش نشود خاورمیانه را می‌بلعد ضمن اینکه با بخش های زیادی از این بیانیه موافقم و تصور می کنم آتش سوریه تمام خاورمیانه را هدف گرفته است اما اختلافم با نتیجه گیری است که شما هم دقیقا همان قسمت را به اشتراک گذاشتید، اپوزیسیون انقلابی سوریه کجاست؟! کسی آن را به من هم نشان بدهد تا تمام قد سر خم کنم در مقابلش، آخر این نوشته را که می بینیم تصور می کنم ناگهان پرت شدم میان آیپک که تقاضای اسلحه بیشتر برای ارتش آزاد سوریه دارند، اسمش آزاد ولی بخشی از داعش یا شبیه آن، قطب ها و قدرت های جهانی کجا را باید تقویت کنند، ما به عنوان فعال چپ در مقابل کثافت کاری های قدرت های بزرگ باید بایستیم و مقابله کنیم یا حسرت بخوریم چرا بیشتر نکردند؟ هیچ جناح مترقی در سوریه نیست، تنها مدیای جریان اصلی به دلیل هزینه های گزافی که سازمان های امنیتی برای ترویج خط اسرائیل کرده اند همچنان ادامه می دهند، انقلاب ۲۰۱۱ دمشق؟ تظاهرات بود که به خاک خون کشیده شد، ما هم کم نداشتیم، اپوزیسیون انقلابی کجاست؟! فاندینگ و ارسال اسلحه برای مزدور اسمش انقلاب است؟ امیر محسن محمدی
فریدا آفاری
می پرسید "اپوزیسیون انقلابی سوریه کجاست؟" متاسفانه اکثر رهبران اپوزیسیون انقلابی یا در زندان ها (قصاب خانه های) رژیم اسد به قتل رسیده اند یا توسط نیروهای جهادی کشته شده اند. باقی ماندگان نیز همراه 12 میلیون نفر از مردم (نیمی از جمعیت) سوریه داخل یا خارج کشور آواره و بی پناه اند. اگر هدفمان این باشد که به جناح های مترقی سوری کمک کنیم باید هم علیه رژیم اسد موضع بگیریم و هم علیه داعش و دیگر نیروهای سلفی. هدف اصلی تحلیل های فوق نیز روشن کردن اذهان مردم ایران بوده. اگر مایلید با ترقی خواهان سوری رابطه برقرار کنید می توانید از تماس با سوری های آواره در ترکیه و اروپا و آمریکا آغاز کنید.
فریدا آفاری
در مورد اپوزیسیون دمکراتیک و انقلابی سوریه ، لطفا رجوع کنید به مصاحبه با جوزف ضاهر در سایت زمانه http://www.radiozamaneh.com/246346