اعتیاد در ایران: «پاکسازی» کارتن‌خواب‌ها، ارزان شدن تریاک

سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته است که «نقاط آلوده‌ای» مثل محله هرندی در تهران، «کاملا جمع‌آوری و پاکسازی» شده‌اند.

منظور پرویز افشار از نقاط آلوده، مناطقی است که معتادان و کارتن‌خواب‌ها در آن‌ها تجمع می‌کنند. شکل و شیوه «جمع‌آوری و پاکسازی» این افراد هم معمولا به وسیله نیروی انتظامی انجام می‌شود و اغلب با خشونت همراه است.

افشار روز یک‌شنبه ششم دی ماه، به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفته است که «امیدواریم با قرارگرفتن این افراد در چرخه درمان و سم‌زدایی به سمتی برویم که بروز و نمودشان در مناطق شهری به حداقل برسد.»

او از افزایش ۳۰ درصدی ساماندهی و جمع‌آوری معتادان و ارائه خدمات به آن‌ها خبر داده است. شیوه این جمع‌آوری‌ها، ساماندهی‌ها و سم‌زدایی‌ها در مراکز ترک اعتیاد اما نگرانی‌‌هایی به دنبال داشته است: خشونت در کمپ‌های ترک اعتیاد در ایران

۱۹ آبان امسال، خبرهایی از حمله مردم محله هرندی به کارتن‌خواب‌های این محله منتشر شد که شهرداری منطقه ۱۲ هم آن را تایید کرد.

عابد ملکی، شهردار این منطقه، روز سه‌شنبه نوزدهم آبان‌ به خبرنگاران گفته بود که ۳۰ تا ۴۰ نفر، با سنگ و چوب سراغ معتادان پارک هرندی رفته‌اند و آن‌ها را به جنوب پارک که کمی دور‌تر از خانه‌های مسکونی است، هدایت کرد‌ه‌اند.

خبرگزاری ایسنا از قول ملکی نوشت که پس از انتقال معتادان به انتهای پارک (هرندی)، برخی اهالی چادر‌ها و وسایل آن‌ها را آتش زد‌ند.

بیشتر بخوانید: حمله به کارتن‌خواب‌ها در منطقه ۱۲ تهران

این اتفاق پوشش گسترده‌ای در رسانه‌های جمعی داخل ایران و افکار عمومی داشت. عده‌ای این واکنش را حق اهالی و مردم دانستند و عده‌ای هم از حمله به افراد بی‌پناه و معتاد شدیدا انتقاد کردند.

مرتضی طلایی، عضو شورای شهر تهران اما در واکنش به این موضوع، ۲۷ آبان ۱۳۹۴ به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفته بود: «وقتی عرصه بر مردمی که حق زندگی دارند، تنگ می‌شود و از آن‌ها سلب آسایش شده و زندگی‌شان در معرض خطر قرار می‌گیرد، طبیعی است که عکس‌العمل نشان دهند.»

چنین اظهار نظری از سوی یک مقام رسمی می‌تواند موجب گسترش خشونت‌ها علیه افراد بی‌خانمان و کارتن‌خواب شود و واکنش‌های فردی و گروهی را توجیه کند. در حالی که سازمان‌های مسئول باید به چنین مسائلی به شکلی قانونی رسیدگی کنند. متولی رسیدگی به وضعیت این افراد اما چندان مشخص نیست و نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی و حکومتی، هر یک دیگری را مسئول رسیدگی به وضعیت معتادان و کارتن‌خواب‌ها معرفی می‌کنند و به انتقاد از نحوه عملکرد یکدیگر مشغولند.

در همین زمینه: حضور یک معتاد کارتن‌خواب در تلویزیون ایران و دریغ از یک لیوان آب و معتاد کارتن‌خواب و تلویزیون ایران؛ شهروند عزیزی که جدی گرفته نمی‌شود

گفته می‌شود ۱۵۰ هزار تا ۲۰۰ هزار کارتن‌خواب در منطقه ١٢ تهران زندگی می‌کنند. عباد‌الله فتح‌الهی، رئیس سازمان نوسازی شهرداری تهران، این آمار را در گفت‌و‌گو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در تاریخ ١١ آبان ١٣۹۴ اعلام کرده است.

افزایش ۲۱ درصدی کشف مواد مخدر

در نشست خبری ششم دی ماه سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران، آمارهایی هم درباره میزان عرضه و مصرف مواد مخدر در طول سال ۹۴ (تا آخر آبان ماه امسال) ارائه شده است. بر اساس این آمارها در این مدت ۴۲۲ هزار و ۳۴۹ کیلوگرم انواع موادمخدر کشف شده که این میزان کشف مواد مخدر نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲۱ درصد افزایش یافته است.

از مجموع این مقدار مواد مخدر، ۱۰هزار و ۸۹۰ کیلوگرم هرویین، چهار هزار و ۹۶۱ کیلوگرم مورفین، ۳۲۵هزار و ۴۰۳ کیلوگرم تریاک، ۶۱هزار و ۷۴۶ کیلوگرم حشیش، هزار و ۳۷۵کیلوگرم شیشه و آمفتامین و ۱۷‌هزار و ۹۴۷ کیلوگرم سایر مواد بوده است.

شمار دستگیری‌های مرتبط با مواد مخدر هم ۱۹ درصد افزایش یافته است.

پرویز افشار گفته است: «در زمینه مبارزه با مواد مخدر، با رشد شش درصدی گرو‌ه‌های متلاشی شده و کاهش ۲۲ درصدی انهدام کارگاه‌های شیشه مواجه هستیم.»

تعداد افرادی که در راه مبارزه با مواد مخدر در ایران کشته شده‌اند هم کاهش یافته است: «میزان کشته‌های اشرار هم ۳۶ درصد کاهش نشان می‌دهد. در هشت ماه اول سال گذشته، ۷۶ کشته اشرار و در سال ۹۴، ۴۹ کشته در اشرار داشته‌ایم.»

توقیف خودروهای حامل مواد مخدر هم ۱۰ درصد رشد داشته است.

وضعیت قیمت مواد مخدر در ایران

با وجود تلا‌ش‌هایی که برای مبارزه با مواد مخدر در ایران صورت می‌گیرد، کاهش قیمت این مواد از جمله عوامل افزایش مصرف آن عنوان می‌شود. از سوی دیگر با وجود تمام سختگیری‌ها، مواد مخدر در دسترس است و تهیه آن چندان دشوار نیست: مدت دسترسی به مواد مخدر در ایران دو تا ۱۰ دقیقه است.

در تازه‌ترین آمار ارائه شده توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر قیمت خرده‌فروشی تریاک به ازای هر مثقال در آبان ماه سال ۹۳، ۲۰ هزار و ۹۷۵ تومان بوده که این مبلغ در سال ۹۴، ۳۸ درصد کمتر شده است. قیمت عمده فروشی تریاک هم کاهشی هشت درصدی نشان می‌دهد.

قیمت هرویین اما افزایش قابل توجهی هم در خرده فروشی و هم در عمده فروشی داشته است.

به گفته پرویز افشار، «بر این اساس قیمت خرده فروشی پنج سانتی هرویین در آبان ماه گذشته شش هزار و  ۷۸۶ تومان بوده که در سال جاری به ۹هزار و ۴۱۸ تومان رسیده است و حاکی از رشد ۳۷ درصدی است.»

افزایش قیمت در خرده فروشی حشیش هم ۴۰ درصد و در عمده فروشی آن دو درصد اعلام شده است.

قیمت شیشه هم با افزایش ۱۵۴ درصدی در خرده فروشی همراه بوده و قیمت عمده‌فروشی آن هم ۱۸۵ درصد افزایش داشته است. در آبان ماه سال ۹۳، قیمت هر گرم شیشه ۲۹ هزار و ۸۶۳ تومان داد و ستد شده، در حالی که این قیمت در آبان سال ۹۴ به ۷۶ هزار تومان رسیده است.

قیمت هر کیلوگرم شیشه هم که در آبان ۹۳، ۱۸‌میلیون و ۲۱۶ هزار تومان بوده، در آبان ۹۴ به ۵۲ میلیون تومان رسیده است.

افزایش قیمت، کاهش مصرف؟

شدت یافتن استفاده از مواد مخدر صنعتی در طول سال‌های گذشته از نگرانی‌های جدی اجتماعی در ایران بوده است: افزایش مصرف مواد مخدر صنعتی در ایران به میزان ۱۰ برابر

حالا و با بالا رفتن قیمت این مواد، شاید میزان مصزف این مواد با کاهش روبه‌رو شود.

اعتیاد از جمله آسیب‌های اجتماعی است که می‌تواند به بی‌خانمانی و کارتن‌خوابی بیانجامد. در طول سال‌های گذشته و با بیشتر شدن تعداد معتادان زن، آمار زنان کارتن‌خواب هم افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.

بیشتر بخوانید: کارتن‌خوابی و مادری

بر اساس آماری که محسن روشن پژوه، مدیرکل دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور اعلام کرده، ١٠ تا ١۵ درصد از کارتن‌خواب‌ها (معادل حدود سه هزار نفر)، زن هستند.

رضا جهانگیری‌فر، معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران هم گفته است که سه درصد از زنان کارتن‌خواب تهران (حدود ٩٠ نفر)، باردار هستند.

بعید است که «جمع‌آوری و پاکسازی» مورد نظر سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، بتواند تغییری در این شرایط ایجاد کند. این ابراز امیدواری‌ها که قرارگرفتن افراد در چرخه درمان و سم‌زدایی هم بروز و نمودشان را در مناطق شهری به حداقل برساند، تا به حال راه به جایی نبرده است و جدال با مواد مخدر در ایران، به دلیل مجموعه عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... ناکارآمد و بی‌نتیجه مانده است.

بخوانید:

جمهوری اسلامی اردوگاه‌ها: برش‌هایی از چهار دهه نبرد مقدس علیه اعتیاد