داور‌ها کتک می‌خورند و خداحافظی می‌کنند

در ایران، چند داور فوتبال پیش از آن‌که موعد بازنشستگی قانونی‌شان فرا برسد، از صحنه داوری کنار رفته‌اند. کار‌شناسان داوری بر این باورند که فضای عمومی در ورزشگاه‌ها و همچنین جامعه فوتبال ایران، دیگر سالم نیستند.

محسن قهرمانی، داوری که ابتدا با حکم سنگین محرومیت به دلیل تبانی در داوری روبه‌رو شده بود، پس از بازگشت به داوری، خیلی زود و در بازی استقلال مقابل تراکتورسازی از داوری خداحافظی کرد.

بیشتر بخوانید: بازگشت “قهرمانی” در روز سپاهان

پس از او، رسول فروغی، کمک‌ داور بین‌المللی ایران که سابقه قضاوت در جام ملت‌های آسیا و جام باشگاه‌های جهان را هم دارد، برای همیشه داوری را کنار گذاشت.

دو سال قبل هم سعید مظفری‌زاده، داور بین‌المللی، به دلیل هجمه‌ها و عدم امنیت در فضای داوری، برای همیشه از قضاوت خداحافظی کرد. او بعد همراه خانواده‌اش به کانادا رفت تا در این کشور به ادامه تحصیل بپردازد و زندگی کند.

در سال‌های اخیر، میزان هجمه به داوران فوتبال به شدت افزایش یافته است. جو ورزشگاه‌ها از دید بسیاری از خانواده‌ها مسوم شده و آن چه روی سکو‌ها می‌گذرد، برازنده حضور خانواده‌ها نیست. این در حالی است که در ۳۷ سال اخیر، نظام ایران تلاش کرده با بستن در‌ها به روی دختران و زنان، با دستور‌العمل تفکیک جنسیتی در ورزشگاه‌ها، فضای ورزشگاه‌ها را به آن‌چه خود «سالم» می‌پندارد، نزدیک کند.

مرداد ماه سال ۹۳ بود که ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، در فتوایی در مورد حضور بانوان در ورزشگاه‌ها گفت: «جو حاکم در ورزشگاه‌ها برای حضور زنان مناسب نیست و شکی نیست که اختلاط جوانان و آزاد بودن آن‌ها سرچشمه مشکلات زیادی از نظر اخلاقی و اجتماعی می‌شود. اضافه بر این، در بعضی انواع ورزش، مردان پوشش مناسبی در برابر زنان ندارند؛ بنابراین لازم است از حضور در این برنامه‌ها خودداری کنند، به‌خصوص این‌که این برنامه‌ها را از رسانه‌ها می‌توانند ببینند و حضور آن‌ها ضرورتی ندارد.»

مساله عدم ورود زنان به ورزشگاه‌ها همواره با اعتراض نهادهای حقوق بشری همراه شده است.

بیشتر بخوانید: مردها، تنهایی، ورزشگاه

اما آیا در این سال‌ها که از انقلاب ایران گذشته، فضای فرهنگی ورزشگاه‌ها بهتر شده است؟

در روزهای گذشته، علی خسروی، داور بازنشسته فوتبال ایران در گفت‌و‌گو با رسانه‌های داخل کشور خبر از مضروب شدن یک کمک داور به دست تماشاگران داده است.

خسروی، ماجرای درگیری علی معصومی، کمک داور ایلامی را این‌طور روایت می‌کند: «در جام چهار جانبه‌ای به نام شهدا لقب، یک اعلام آفساید آقای معصومی به جنجال کشیده شد و غلامرضایی، رئیس اداره ورزش دره‌شهر و پورمیرضا، رئیس تربیت بدنی آموزش و پروش که از عوامل تیم زننده گل بودند، به آقای معصومی اهانت کردند و به او فحش خانوادگی دادند و چون پدر و برادر آقای معصومی در بازی حضور داشتند، با این آقایان درگیر شدند و در‌‌ نهایت با حضور چند تماشاگر در زمین و ادامه این درگیری، آقای معصومی به شدت مصدوم شد و یک دندانش شکست و به بیمارستان منتقل شد.»

این نخستین بار نیست که در ورزشگاه‌های تفکیک جنسیتی شده ایران، چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد. پیش از این هم در سال ۸۹ و در جریان بازی تیم‌های چوکای تالش و شهرداری دزفول، بازیکنان و هواداران تیم چوکای تالش داور بازی را مورد ضرب و شتم قرار دادند: ببینید

پس از این اتفاق‌، کمیته انظباطی فدراسیون فوتبال، با حداقل جریمه‌های ممکن، خاطیان را بین شش ماه تا یک سال از حضور در رقابت‌ها محروم کرد، اما خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) بخشی از بازتاب‌های جهانی کتک خوردن داوران ایرانی را منتشر کرد.

ایرنا به نقل از دیلی‌‌میل نوشت: «اگر فکر می‌کنید در لیگ‌های انگلیس با داوران بد رفتاری می‌شود، نگاهی به این فیلم بیندازید و ببینید یک تیم ایرانی با این مرد سیاهپوش نگون‌بخت چگونه رفتار می‌کند؟»

دیلی‌میل همچنین نوشته بود: «در لیگ بر‌تر انگلیس بد‌ترین رفتاری که داوران مجبورند تحمل کنند محاصره شدن به وسیله بازیکنان و اعتراض شفاهی آنان است یا این‌که داور را هل می‌دهند. این کار به هیچ وجه با کاری که در ایران انجام شد قابل قیاس نیست.»

همچنین مجری شبکه خبری ان‌بی‌سی در‌‌ همان روز‌ها گفت: «ظاهرا ایرانی‌ها با برخی شوخی‌ها مشکل دارند. ولی با یورش به زمین بازی و له کردن داوری که از تصمیم او خوش‌شان نمی‌آید، مشکلی ندارند.»

به این ترتیب تصویری که جمهوری اسلامی علاقه داشت/ دارد از ورزشگاه‌های «تک‌جنسیتی» خود به جهان خارجنشان دهد، عملا مخدوش شد. سال ۱۳۸۵ هم محمود احمدی‌نژاد با دستور به محمد علی آبادی، رئیس وقت سازمان تربیت بدنی، خواستار تخصیص بخشی از ورزشگاه آزادی به بانوان شد. پس از آن روزنامه جمهوری اسلامی، نوشت: «در مورد دستورالعملی که شما آقای رئیس‌جمهور به رئیس سازمان تربیت بدنی برای فراهم ساختن ورود زنان به ورزشگاه‌ها داده‌اید، هر چند نکات فراوانی برای گفتن داریم ولی در این مجال اندک فقط به همین اکتفا می‌کنیم که اوضاع ورزشگاه‌ها منهای حضور زنان چنان ضداخلاقی است که باید به حال آن گریست. آیا به عواقب و عوارض ورود زنان به چنین محیطی اندیشیده‌اید؟ آیا شما با این دستورالعمل درصدد برآورده ساختن مطالبات خانواده‌های متدین هستید؟ زنان مذهبی، آیا چنین مطالباتی دارند؟ حتی اگر داشته باشند آیا هم‌اکنون که در پارک‌های عمومی امنیت ندارند، در ورزشگاه‌ها امنیت خواهند داشت؟»

همین روزنامه نظر چند نفر از مراجع تقلید مانند محمد فاضل لنکرانی، میرزاجواد تبریزی، لطف‌الله صافی گلپایگانی، حسین نوری همدانی و ... را درباره حضور بانوان در ورزشگاه‌ها منتشر کرد: حرام!

به نظر می‌رسد جو ورزشگاه‌ها بدون حضور بانوان، چنان شده است که خانواده‌ها از حضور فرزندان نوجوان و جوان خود در این مکان‌ها جلوگیری می‌کنند.

سوال اما اینجاست که آیا احکام شرعی مراجع تقلید درباره عدم ورود زنان به ورزشگاه‌ها، جو مکان‌های ورزشی را در تناسب با آن‌چه چهار دهه قبل (با حضور خانواده‌ها) بود، بهتر کرده است؟