نگاه امنیتی و تهدید معیشت مردم کردستان

مناطق کردنشین ایران شامل استان‌های ایلام، کرمانشاه، کردستان و بخشی از آذربایجان غربی، علاو بر داشتن منابع زیرزمینی، همچون نفت و گاز در استان کرمانشاه و ایلام، طلا در کردستان و آذربایجان غربی و سنگ‌های معدنی، به علت داشتن طبیعتی بکر و زیبا دارای پتانسیل بسیار بالایی برای جذب گردشگرند. این مناطق اما در فقر و بیکاری نگه داشته شده‌اند.

به عقیده برخی از تحلیلگران مسائل سیاسی کردستان، این مناطق بنا به به دلایل امنیتی و عقیدتی عمدا عقب نگه داشته می‌شوند؛ امری که ساکنان آنها را با مشکلات عدیده مالی دست به گریبان می‌سازد.

در حالی که مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در سال ٩٤ را کمتر از ١١ درصد اعلام کرده‌، این رقم در کرمانشاه، ایلام و کردستان به مراتب بسیار بالاتر است. حسین راغفر، کارشناس اقتصادی، میانگین نرخ بیکاری کمتر از ١١ درصد در ایران را بالاتر از تحمل متعارف توصیف می‌کند. بر این اساس می‌توان به وضعیت مناطق کردنشین پی برد که آمار بیکاری آن بالای ٢٠ درصد است.

نگاه امنیتی شاه و جمهوری اسلامی به کردستان

نگاه امنیتی به کردستان تنها مختص و منحصر به زمان حاکمیت جمهوری اسلامی نیست، بلکه این نگاه ریشه در زمان زمامداری رضا شاه دارد. «صادق زیبا کلام» استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، در مصاحبه‌ای در مورد پیشینه تاریخی و مناطقی از کردستانات گفته است: «رضاشاه برای از بین بردن روحیه ناسیونالیستی کردها و رویارویی با آنها اسم بخش‌هایی از مناطق کردنشین را آذربایجان غربی گذاشت. در حالیکه به جز خود ارومیه که حالا در صدی از جمعیتش ترک هستند و یکی دو تا شهرستان مثل نقده و تکاب که ترک و کورد مخلوط هستند بقیه شهرهای این منطقه مثل مهاباد، اشنویه، پیرانشهر، سقز و بوکان کاملا کورد هستند. بنابراین چه در آذربایجان غربی و چه در استان کردستان که مرکزش سنندج است و تا مریوان و مرز هم می‌رود من فکر می‌کنم یکجور نگاه امنیتی وجود دارد.»

سخنان عبدالحمید زاهدی، استاندار کنونی کردستان نیز که می‌‌گوید: «نگاه ما به کردستان توسعه محور است و نه امنیت محور» بیانگر نگاه امنیتی حاکم بر کردستان است. استاندار کردستان اما، این دیدگاه را به کل جامعه ایران نسبت می‌دهد و می‌افزاید: «مشکلی که در کشور وجود دارد نگاه امنیتی است که در سایر مناطق کشور نسبت به کردستان وجود دارد تصور اکثریت مردم کشور این است که کردستان منطقه‌ای امنیتی است که واقعا این طرز تلقی و نگاه واقعی نیست.»

حکومت جمهوری اسلامی در مقابله با خودآگاهی، هویت‌طلبی، مطالبات آزادی‌خواهانه و برابری طلبانه، جامعه کردستان، علاوه بر سرکوب آشکار به اهرم ایجاد مشکلات اقتصادی و مالی متوسل شده، تا از یک‌سو با عدم توسعه کردستان و درگیر کردن جامعه با مشکلات مالی، پتانسیل آنها برای مطالباتشان را کاهش دهد، و از سوی دیگر توسعه نیافتگی کردستان را دستمایه این سئوال قرار دهند که «کردستان با کدام توان و بنیه اقتصادی و صنعتی ادعای، حق تعیین سرنوشت می‌کند؟» پرسشی که حتی به میان عامه مردم نیز راه یافته است.

بستن مرزها و اعتصاب بازاریان بانه

حدود ٩ ماه است که ایران مرزهای غربی و معابر کولبری را بسته است. با بستن مرزها، کولبران و حمل کنندگان کالاهای قاچاق که با خطرات فراوان و از روی ناچاری به این کار اشتغال داشتند و حداقل درآمدی به دست می‌آوردند، از آن نیز محروم شدند.

بسته شدن معابر کولبری، باعث نارضایتی مرزنشینان شده و تلاش نمایندگان این مناطق در مجلس نیز برای بازگشایی به جایی نرسید. محسن بیگلری نماینده سقز و بانه در مجلس، با انتقاد از عدم بازگشایی معابر مرزی گفته بود جمعیت زیادی از راه کولبری و بازارچه‌های مرزی گذران زندگی می‌کند که اکنون با بی‌تدبیری برخی از مسئولین قادر به تهیه مایحتاج زندگی خود نیستند.

استاندار کردستان در جریان سفر به شهرستان بانه، ضمن رد هرگونه ارتباطی میان بسته شدن مرزها به دلایل مسائل امنیتی، در گفت‌وگو با خبرنگاران با اعلام اینکه بسته شدن معابر کولبری به دلیل مشکلات اداری با دیوان محاسبات است.

بسته شدن مرزها و معابر کولبری، ابتدا روز شنبه ٢٨فروردین ماه، به اعتصاب بازاریان و بسته شدن بازار بانه و سپس مریوان و تجمع مردم و بازاریان در مقابل فرمانداری این شهرها انجامید. تنها ٣ روز پس از اعتصاب و تجمع در بانه و مریوان، استاندار کردستان خبر از گشایش مرزها و معابر کولبری را داد.

راه‌های ورود به اقلیم کردستان

مرزهای غربی ایران پس از جنگ ایران و عراق، و به دنبال تشکیل حکومت اقلیم کردستان که مرزهایش از سوی حکومت مرکزی عراق و ترکیه بسته شده  و تنها راه ارتباطی آن با دنیای خارج ایران بود، در ازای قانع کردن احزاب کردستان ایران به ترک نقاط مرزی و استقرار در عمق خاک اقلیم کردستان و دست کشیدن از مبارزه مسلحانه، به روی اقلیم کردستان باز شد.

احزاب کردستان ایران نیز بنابه آنچه خود می‌گویند، به خاطر حفظ دستاوردهای اقلیم کردستان بیش از دو دهه است که در اردوگاه‌هایی در عمق خاک اقلیم کردستان مستقر شده‌اند. اگرچه مثل سابق باز بودن این مرزها برای اقلیم کردستان حیاتی نیست، اما باز بودن مرزهای غربی ایران اکنون بیشتر از اقلیم کردستان، برای ساکنان کردستان ایران حائز اهمیت است زیرا زندگی و معیشت‌شان با آن گره خورده است.

بیش از دو دهه مراودات بازرگانی میان اقلیم کردستان و شهرهای غربی ایران، تا آنجا پیش رفته که مرزهایی را که زمانی برای فشار و ساکت کردن احزاب کرد توسط جمهوری اسلامی باز کرده بودند، اکنون به دلیل فشار افکار عمومی، قادر به بستن آن نیستند.

مراودات تجاری مرزی با اقلیم کردستان، اقتصاد کردستان ایران را به صورت یک زنجیره در هم تنیده درآورده است که بستن مرزها، تنها شهرهای مرزی را دچار خسارت نمی‌کند بلکه بقیه شهرهای کردستان را نیز که اقتصادشان با مرز گره خورده متضرر خواهد کرد. بنابراین جمهوری اسلامی می‌تواند از این اهرم که به صورت مستقیم بر معیشت مردم تاثیر دارد برای فشار بر احزاب کردستان ایران استفاده کند. این احزاب مدتی است صحبت از آغاز دوباره جنگ مسلحانه می‌کنند. جمهوری اسلامی می‌تواند با بستن مرزها به بهانه مقابله با احزاب کرد، آن‌ها را نزد افکار عمومی مسئول مشکلات معیشتی مردم کردستان معرفی کند.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

در همین زمینه