ایران و روسیه، و سیاست دوگانه خامنه‌ای

آیت‌الله خامنه‌ای ۳۷ سال است که از آمریکا به عنوان دشمن غیر قابل اعتماد که فقط و فقط به دنبال سلطه، فریب و سرنگونی جمهوری اسلامی است سخن می‌گوید. ازاین که ایران به تمامی تعهدات هسته‌ای اش عمل کرد، اما دولت آمریکا فقط روی کاغذ به تعهداتش عمل کرد.

حقیقت این است که قلمرو بین الملل عرصه "منافع" دولت‌هاست و هر دولتی نهایت کوشش را به خرج می‌دهد تا منافعش را تأمین کند. همه دولت‌ها برای رسیدن به منافع خود از تمامی ابزارهای ممکن- از جمله توطئه، دسیسه، نفوذ، جاسوسی،...- استفاده می‌کنند و لذا نمی‌توان به آنها اعتماد کرد. آیا دولت اوباما تلفن‌های رهبران اروپا و دیگر متحدان خود را شنود نکرد؟

آیت‌الله خامنه‌ای به گونه‌ای سخن می‌گوید که گویی فقط دولت آمریکا - و دولت‌های غربی و اسرائیل - چنین‌اند. اما در عین حال، او آگاهانه چهره‌ای مثبت از روسیه و ولادیمیر پوتین به تصویر می‌کشد. کوچکترین اقدام روسیه علیه ایران، جدا کردن بخش‌های وسیعی از سرزمین ایران و تحمیل قراردادهای ننگین گلستان و ترکمنچای به ایران بود. خامنه‌ای به دنبال گسترده‌ترین روابط با این کشور و قرار گرفتن در جبهه‌ای واحد با روسیه پوتین است. این یک بام و دو هوایی که با شعار "نه شرقی، نه غربی" انقلاب اسلامی هم تعارض دارد، نیازمند تبیین است.

آیت الله رمان خوان

خامنه‌ای اهل رمان است. درباره رمان خوانی او پیش از این در مقاله "علی خامنه‌ای کیست؟ " سخن گفته و نشان داده‌ایم که رمان‌های غربی را هم خوانده و می‌خواند. رمان‌های روسی هم زیاد خوانده است. او مدعی است که انقلاب اکتبر روسیه را به خوبی و با اطلاع دقیق از جزئیات می‌شناسد. برخی از وجوه انقلاب روسیه برای او به صورت الگو در آمده است.

آیت‌الله خامنه‌ای در ۱۳۷۳ / ۴ / ۲۲ در دیدار هنرمندان و مسئولان فرهنگی ضمن گلایه از روشنفکران، هنرمندان و شعرای دوران قبل از انقلاب، ادعا می‌کند که هیچ یک از آنها پس از پیروزی به انقلاب نپیوستند. سپس به انقلاب روسیه پرداخته و می‌گوید با این که انقلاب روسیه بسیار خشن و بی رحم بود، اما "عدّه‌ بی‌شماری از روشنفکران، نویسندگان و شعرای درجه‌ یک روسیه‌ آن زمان را جذب کرد". می‌گوید فردی چون آلکسی تولستوی (۱۹۴۵- ۱۸۸۳)- "که من خیلی از او خوشم می‌آید"- تا سال ۱۹۲۵ ضد انقلاب بود و به خارج رفت. اما وقتی برگشت، "رمان بسیار عالی" گذر از رنج‌ها را در بابِ انقلابِ سوسیالیستی روسیه نوشت که ترسیم زیبای رویدادهای انقلاب روسیه است. کتاب دیگر، رمان دُنِ آرام اثر میخائیل شولوخف (۱۹۸۴- ۱۹۰۵ ) است. مقامات روسیه به رمان دُنِ آرام اجازه انتشار نمی‌دادند و با مسئولیت ماکسیم گورکی این رمان منتشر شد. اما متأسفانه روشنفکران، شاعران و موسیقی‌دانان برجسته و معروف با جمهوری اسلامی همراه نشدند.

علی لاریجانی از ۲۴ / ۱۱ / ۱۳۷۱ به مدت ۱۰ سال با حکم آیت‌الله خامنه‌ای رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی شد. زمانی که علی لاریجانی رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی بود، آیت‌الله خامنه‌ای در یک نامه محرمانه به او نوشت:

«اگر رمان‌ها و نمایشنامه‌های نویسندگان شوروی را دیده باشید، می‌دانید که...آن‌ها بهترین کار و تلاش را کردند. از باب نمونه: مادر (رمان) و واساژلزنوا (نمایشنامه) هر دو از ماکسیم گورکی، و دن آرام (رمان) از شولوخف، و گذر از رنج‌ها (رمان) از الکسی تولستوی، و ده‌ها رمان و نمایشنامه بسیار خوب از این قبیل است که در آن، هم ترسیم اوضاع پیش از انقلاب و هم تشریح فداکاری‌های مبارزان و رهبران و مردم در انقلاب، گنجانده و تبیین شده است. کاری که از آغاز پیروزی تا امروز در این زمینه شده است، کمی بیش از صفر است. وظیفه شماست که این مسئولیت بزرگ را بشناسید و به طور جدی و با صرف وقت و همت...جبران کنید....گزارش شروع، پیشرفت و کیفیت کار را به من اطلاع بدهی.» (خاطرات ۱۰ ساله دکتر علی لاريجانی، وبسایت جام جم .)

استفاده روس‌ها از موسیقی برای شرکت مردم در جنگ هم برای او الگوی قابل تقلید است. او در ۱۳۸۰ / ۰۵ / ۰۱ در دیدار با جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر به آنها گفت:

«من شنیده‌ام که در قضایای جنگ جهانی در روسیه، شورِ علی‌اف (امیروف) - آهنگ معروفی است که البته من نه آهنگش را شنیده‌ام، نه درست می‌دانم چیست؛ آقایان می‌دانند - در تهییج مردم برای وارد شدن به میدان جنگ، بیشترین تأثیر را داشت؛ یعنی در خدمت اهداف مردمی قرار گرفت. به طور طبیعی این توقع از هنرمندِ هر کشوری وجود دارد؛ بنابراین چطور می‌تواند نسبت به این قضیه بی تفاوت بماند؛ در حالی که دشمن از ابزار هنر استفاده می‌کند؟»

مقاومت در برابر دشمن برای او بسیار مهم است. برای همین در ۱۳۸۴ / ۰۶ / ۳۱ گفت: «جنگ و صلح لئو تولستوی مربوط به مقاومت عجیب مردم روسیه است در مقابل حمله‌ ناپلئون و حرکت عظیمی که مردم مسکو انجام دادند برای ناکام کردن ناپلئون. تولستوی کتاب‌های دیگری هم دارد، اما به نظر من این کتاب برجستگی‌اش به خاطر این است که کاملاً بر محور روح دفاع مردم روسیه است.»

دوران اصلاحات که با ریاست جمهوری محمد خاتمی آغاز شد، آیت‌الله خامنه‌ای به شدت نگران این بود که جمهوری اسلامی همانند اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی فروپاشد. مدعای او این بود: فروپاشی شوروی طرحی آمریکایی با استفاده از زمینه‌های داخلی (فقر شدید، اختناق شدید، فساد اداری و بوروکراسی، نزاع‌های قومی و ملی)، افراد فریب خورده‌ای مانند گورباچف، رسانه‌ها و فرهنگ بود (مدعای او به اشکال گوناگون مورد تأیید برژینسکی، هیلاری کلینتون، و...قرار گرفته است). او سپس می‌افزاید، آمریکایی‌ها آن طرح را به روز کرده و قصد دارند در ایران اجرا کنند.

خامنه‌ای در ۱۳۷۹ / ۰۴ / ۱۹ در دیدار مسئولان و کارگزاران رژیم سخنرانی مبسوطی در این مورد ایراد کرد. او گفت که آمریکایی‌ها به پروسترویکا و گلاسنوست گورباچف معنای مقبول خود را بخشیدند. سپس یلتسین به میدان آمد و دائماً می‌گفت سرعت اصلاحات بسیار کم است و بدان سرعت می‌داد. تاریخ مصرف گورباچف تمام شده بود و آمریکایی‌ها در طی "کودتای مشکوک"، یلتسین را بسیار بزرگ کردند. یلتسین در ژوئن ۱۹۹۱ رئیس جمهور روسیه شد و حدود ۷ ماه بعد شوروی منحل شد.

آمریکایی‌ها با "یک طرح کاملاً هوشمندانه، با صرف مقداری پول، با خریدن برخی اشخاص و با به‌کار گرفتن رسانه‌های تبلیغی، توانستند طی یک طرّاحی سه، چهار ساله و یک نتیجه‌گیری شش، هفت ماهه به‌کلّی شوروی را منهدم کنند و از بین ببرند".

ولادیمیر پوتین از ۹ اوت ۱۹۹۹ تاکنون همواره ریاست‌جمهوری یا نخست‌وزیری روسیه را برعهده داشته است. دوران ریاست جمهوری پوتین از مه ۲۰۰۰ آغاز شد. سخنرانی خامنه‌ای دو ماه پس از آغاز ریاست جمهوری پوتین صورت گرفت.

خامنه‌ای گفت هدف آمریکا تبدیل روسیه به یک کشور دست سوم بود، اما چنین نشد: «چون روسیه ملت خوب و قوی‌ای دارد؛ از لحاظ نژادی مردم مستحکمی هستند؛ بعد هم پیشرفت صنعتشان، اتم‌شان، دانشمندان‌شان، تحقیقات‌شان و سایر امکانات‌شان قابل توجّه است.»

پیش بینی خامنه‌ای درباره قدرت روسیه تقریباً درست درآمد. طی دوره ۱۶ ساله ۲۰۱۴- ۱۹۹۹ میانگین رشد اقتصادی روسیه ۷ / ۴ درصد بود.

خامنه‌ای گفت که آمریکا همین خواب را برای جمهوری اسلامی دیده است، اما آنها به دلایل زیر اشتباه می‌کنند: اول- آمریکایی‌ها گفتند خاتمی گورباچف ایران است، اما خاتمی گورباچف نیست. دوم- اسلام، کمونیسم نیست. مردم شوروی به کمونیسم باور نداشتند، اما مردم ایران به اسلام اعتقاد قلبی دارند. سوم- جمهوری اسلامی، نظام دیکتاتوری پرولتاریایی فاقد ۷۰ سال انتخابات نیست. حتی دموکراسی‌های غربی چون آمریکا و فرانسه هم به اندازه جمهوری اسلامی مردمی نیستند. چهارم- ایرانِ یکپارچه، شورویِ متشکل از سرزمین‌های به هم سنجاق شده نیست. پنجم- نظام شوروی فاقد رهبری چون جمهوری اسلامی بود. اگر آنها رهبری چون جمهوری اسلامی داشتند: «آن وقتی که احساس می‌کرد یلتسینی وارد میدان شده تا به کار آینده حرکت شتابنده غیرمعقول و بی‌رویه‌ای بدهد، گوش او را می‌گرفت و از صحنه خارجش می‌کرد و مورد حمایت مردم هم قرار می‌گرفت.»

او هشدار داد که اگر خاتمی اصلاحات را دقیقاً تعریف نکند که چیست، مانند شوروی، آمریکایی‌ها معنای دلخواه خودشان را به آن می‌بخشند. سرعت زیاد اصلاحات نابود کننده است. آمریکایی‌ها از طریق روزنامه ها، فیلم‌ها، کتاب‌ها، لباس‌ها و الگوهای غربی- مک دونالد- کار شوروی را تمام کردند. دستورالعمل خامنه‌ای روشن بود. او گفت:

«همه دستگاه‌ها باید با مدل یلتسینی به‌شدّت مقابله کنند و نگذارند یک جاه‌طلب، یک فریب خورده، یک مغرض و یک غافل بیاید و حرکت را از حالت صحیحِ خودش خارج کند و حالت مسابقه و حالت تعارض به‌وجود بیاورد.»

او به عنوان رهبر، گوش محمد خاتمی را گرفت و از صحنه خارجش کرد. یعنی خاتمی نه تنها ممنوع التصویر است، بلکه حق سخنرانی عمومی ندارد، حق مصاحبه ندارد، حق مسافرت بین‌المللی ندارد، حتی در مواردی مانع حضور او در مجالس ازدواج و ختم شده‌اند. او آیت‌الله منتظری را هم پنج سال به حصر کشاند، و رهبران "جنبش انتخاباتی سبز"- مهندس موسوی، زهرا رهنورد، مهدی کروبی- را هم با همین سرنوشت دچار کرد. همه اینها، مصادیق گرفتن گوش اصلاح‌طلبان و کنار نهادن آنان بود و هست.

دستورالعمل دیگر او این بود: با غربی‌ها باید با سوء‌ظن برخورد شود، برای این که تمام اروپا (فرانسه، انگلیس، یوگسلاوی سابق، اروپای شرقی سابق، و...) در جنگ ۸ ساله به صدام حسین کمک کردند. دیپلماسی آری، اعتماد به دشمنان نه.

نگرش سیاسی به روسیه

شش سال بعد پوتین در روسیه تثبیت شده بود و با قدرت پیش می‌رفت. آیت‌الله خامنه‌ای در ۱۳۸۵ / ۰۳ / ۱۴ در مراسم سالگرد درگذشت آیت‌الله خمینی گفت:

«روابط ما با روسیه هم روابط خوبی است. روس‌ها به خوبی می‌دانند که اگر در ایران یک دولت طرفدار امریکا بر سر کار بود، چه به روز آنها می‌آمد. ما منافع مشترکی با آنها داریم؛ در آسیای میانه، در خاورمیانه و در خود این منطقه منافع مشترکی با آنها داریم.»

بدین ترتیب، تضاد با دشمن مشترک- یعنی آمریکا- را مبنای وحدت قرار می‌دهد. در ۱۳۸۵ / ۱۱ / ۰۸ ایگور ایوانف - دبیر شورای امنیت ملی روسیه- با آیت‌الله خامنه‌ای دیدار کرد. خامنه‌ای با تشکر از پیام کتبی ولادیمیر پوتین گفت:

«دو کشور می‌توانند دو شریک مکمل در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، منطقه‌ای و بین‌المللی باشند. جمهوری اسلامی ایران از گسترش روابط با روسیه در همه‌ زمینه‌ها استقبال می‌کند و معتقد است ظرفیت گسترش روابط دو کشور بیش از حد کنونی است.»

او افزود که آمریکا به دنبال یکه تازی و سلطه بر کل منطقه است، اما به هدف خود دست نیافته و "همکاری فعال جمهوری اسلامی ایران و روسیه در مسائل منطقه در چهارچوب مشخص می‌تواند مانع از اثرگذاری یکه‌تازی امریکا شود".

خامنه‌ای با ذکر این که پوتین در پیام خود بر ادامه‌ی همکاری‌های تهران و مسکو در همه‌ی زمینه‌ها "به‌ویژه تکمیل و اتمام نیروگاه هسته‌ای بوشهر" تأکید کرده، ابراز امیدواری کرد که همکاری‌ها و تعهدات پیشین با شتاب بیشتری ادامه یابد و اجرا شود.

دو دیدار پوتین و خامنه‌ای

پوتین اولین بار در ۱۳۸۶ / ۰۷ / ۲۴ با آیت‌الله خامنه‌ای دیدار کرد. پوتین به تهران رفته بود تا قول مساعدی از خامنه‌ای درباره مذاکرات هسته‌ای بگیرد. به روایت سایت خامنه‌ای، پوتین در این دیدار گفته بود:

«منافع ملت روسیه در وجود یک ایران قوی و مؤثر در عرصه‌ بین‌المللی نهفته است و مسکو در خصوص همکاری‌های خود با تهران هیچ محدودیتی قائل نیست و در حال و آینده بدون هیچ تردیدی در این مسیر حرکت خواهد کرد.»

آیت‌الله خامنه‌ای ضمن استقبال از گسترش روابط دو کشور، به نقد سیاست زیاده خواهانه و منافع نامشروع دولت آمریکا تاخته و گفته بود:

«همان‌گونه که وجود ایران مستقل به نفع روسیه است، وجود روسیه‌ مقتدر هم به نفع ایران است. تصویر ملت روسیه در ذهن ما، تصویر روشن و خوبی است و این به علت مقاومت‌ها و تدابیری است که ملت روسیه در مقاطع مختلف از خود نشان داده است.»

پوتین دومین بار در ۱۳۹۴ / ۰۹ / ۰۲ با آیت‌الله خامنه‌ای حدود دو ساعت دیدار کرد. آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار با تمجید از نقش منطقه‌ای و بین المللی روسیه گفت:

«نقشه‌ بلندمدت آمریکا برای منطقه به زیان همه‌ ملت‌ها و کشورها به ‌ویژه ایران و روسیه است و باید با هوشمندی و تعامل نزدیک‌تر، آن را خنثی کرد.»

خامنه‌ای پوتین را شخصیت برجسته‌ای در دنیای امروز خواند. او با اشاره به همکاری مناسب تهران - مسکو در عرصه‌های سیاسی - امنیتی، مواضع رئیس‌جمهور روسیه در مسائل مختلف، به‌ویژه در یک‌ سال و نیم پیش از دیدار را خیلی خوب و مبتکرانه خواند و افزود: «آمریکایی‌ها همیشه تلاش می‌کنند رقبای خود را در موضع انفعال قرار دهند اما شما این سیاست را خنثی کردید.»

او، تصمیمات و اقدامات مسکو در موضوع سوریه را موجب افزایش اعتبار منطقه‌ای و جهانی روسیه و شخص پوتین به شمار آورد و گفت: «آمریکایی‌ها در نقشه‌ای بلندمدت، درصددند با تسلط بر سوریه و سپس گسترش کنترل خود بر منطقه، خلاء تاریخی تسلط نداشتن بر غرب آسیا را جبران کنند که این نقشه تهدیدی برای همه‌ ملت‌ها و کشورها به ‌ویژه روسیه و ایران است. آمریکایی‌ها و دنباله‌های آنها در مسئله‌ سوریه درصددند اهداف تحقق‌نیافته‌ خود از راه نظامی را در عرصه‌ سیاسی و پای میز مذاکره محقق کنند که باید با هوشمندی و از موضع فعال، جلوی این کار را گرفت.»

خامنه‌ای گفت که بشار اسد رئیس‌ جمهور قانونی و منتخب مردم سوریه است و دولت آمریکا نمی‌تواند به جای مردم سوریه برای آنها رئیس جمهور تعیین کند. آمریکا و متحدانش در منطقه به طور مستقیم و غیر مستیقم از گروه‌های تروریستی چون داعش حمایت به عمل می‌آورند. به همین دلایل ما به جز مسئله هسته‌ای در هیچ زمینه‌ای با دولت آمریکا مذاکره دو جانبه نداشته و نخواهیم داشت.

به روایت سایت خامنه‌ای، پوتین در این دیدار از توسعه روابط دو کشور در تمامی زمینه‌ها دفاع کرد و خواهان همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با ایران شد. نکته کلیدی سخنان پوتین این سخن بود:

«شما را متحدی مطمئن و قابل تکیه در منطقه و جهان می‌دانیم. ما متعهدیم که برخلاف برخی‌ها به شرکایمان از پشت خنجر نزنیم و هیچ ‌وقت در پشت پرده اقدامی بر ضد دوستانمان انجام ندهیم و اگر اختلافی هم داشته باشیم، با صحبت به تفاهم برسیم.»

پوتین ضمن نزدیک خواندن مواضع دو کشور در مورد سوریه گفت که مسئله سوریه فقط از راه سیاسی، مشارکت همه اقوام و گروه‌های سوری، و پذیرش رأی مردم آن کشور قابل حل است. هیچ دولتی - از جمله آمریکا- حق ندارد درباره ساختار حکومت و رئیس جمهور سوریه تصمیم بگیرد. پوتین با تأکید بر ادامه‌ حملات این کشور به گروه‌های تروریستی در سوریه، همکاری و همفکری تهران - مسکو را درباره‌ی روند حل سیاسی مسئله‌ی سوریه کاملاً ضروری خواند.

در پایان این دیدار رئیس‌جمهور روسیه کپی یکی از قدیمی‌ترین نسخ قرآن را به آیت‌الله خامنه‌ای هدیه داد.

قرآن به جای تعهدات

آیت‌الله خامنه‌ای و مریدانش این دیدار را بسیار برجسته کردند. علی اکبر ولایتی در این مورد گفت به عنوان فردی که ۳۴ سال در حوزه سیاست خارجی کار کرده ام می‌گویم که در ۳۷ سالی که از انقلاب می‌گذرد، دیداری با این کیفیت، با این اهمیت، با این محتوا، و همچنین مطالب متنوع و بسیار مهم و راهبردی که طرح شد، من سراغ ندارم. ولایتی همچنین افزود که رئیس‌جمهور کشوری که اکثریتش مسیحی ارتدکس هستند، کتاب مقدس مسلمانان را به رهبر جمهوری اسلامی هدیه داد.

ایران دارای ده‌ها میلیون قرآن است. مشکل و مسئله ایران فقدان قرآن نیست. قرآن یاد شده توسط والی شام از مقر خلافت بنی‌امیه در ابتدای به خلافت رسیدن عثمانی‌ها به سلطان سلیم عثمانی داده و پس از اعطای آن به عباس میرزا و سپس اعطای آن به حاکم گنجه به خاطر ایستادگی در برابر تجاوزهای روس‌های تزاری، پس از اشغال مناطق شمالی ایران توسط روس‌ها به مسکو منتقل شد. پوتین نسخه فکسیمیل این قرآن را به خامنه‌ای اهدأ کرد.

بیائید و از منظر خامنه‌ای به ارکان تحکیم قدرت بنگریم و ببینیم روسیه پوتین برای ایران چه کرده است که شایسته تقدیر است.

یکم- قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل : روسیه به تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران رأی مثبت داد. آمریکا هرگونه قطعنامه‌ای علیه اسرائیل در شورای امنیت را وتو کرده و می‌کند.

دوم- نیروگاه اتمی بوشهر : در سال‌های آخر رژیم شاه، شرکت کرافت ورک یونیون آلمان غربی ساخت ۲ واحد نیروگاه اتمی هر یک به توان اسمی ۱۲۹۳ مگاوات و توان خالص ۱۱۹۶ مگاوات را در بوشهر برعهده گرفت. با این که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بود، پس از پیروزی انقلاب المان‌ها پروژه را متوقف کردند. ایران برای تکمیل واحد اول این نیروگاه در نوامبر ۱۹۹۴ قرارداد با روسیه امضا کرد که مطابق آن ساخت نیروگاه تا پایان ۲۰۰۰ پایان می‌یافت. اما روس‌ها هرگز به وعده خود عمل نکردند و در نهایت ادعا شد که نیروگاه در ۷ اسفند ۱۳۸۷ پیش‌راه‌اندازی شد، ولی به طور واقعی از ۱۲ شهریور ۱۳۹۰ به شبکه برق سراسری کشور متصل شد. تأخیر طولانی روس ها، به دلیل منافعی بود که در این خصوص از طرف‌های غربی و اسرائیل دریافت می‌داشتند.

سوم- سیستم دفاع موشکی اس ۳۰۰ : هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس جمهور در ۲۰ ژوئن ۱۹۸۹ به مسکو رفت. می‌نویسد در مذاکرات با گورباچف: "با خوشحالی اطلاع دادند که دفتر سیاسی شان تصویب کرده که تمام خواسته‌های ما را بدهند: دادن میگ ۲۹، موشک سام ۵، تانک تی- ۸۰، موشک دریا به دریا و...با تکنولوژی ساخت" (خاطرات ۲۱ ژوئن ۱۹۸۹). آیا روس‌ها هیچ گاه میگ ۲۹ یا تانک‌های تی – ۸۰ به ایران تحویل دادند؟

در دی ۱۳۸۷ وزیر دفاع از تحویل اس ۳۰۰ به ایران خبر داد. محمد نجار به روسیه سفر کرد و قراردادی میان طرفین جهت دریافت ۵ سامانه اس ۳۰۰ به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار منعقد شده بود اما روسیه از تحویل آن به ایران خودداری می‌کند. اما با این که تحریم‌های شورای امنیت شامل این سیستم دفاعی نمی‌شد، روس‌ها تاکنون از اجرای قرارداد خودداری کرده‌اند. پوتین در ۲۴ فروردين ۱۳۹۴ (۱۳ آوریل ۲۰۱۵) طی فرمانی ممنوعیت تحویل سامانه‌های موشکی دفاع هوایی اس - ۳۰۰ به ایران را لغو کرد.

مطابق گزارش ۵ آوریل / ۱۷ فروردین موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) در سال ۲۰۱۵ یک هزار و ۶۷۶ میلیارد صرف هزینه‌های نظامی در سراسر جهان شده است. آمریکا با ۵۹۶ میلیارد دلار، چین با ۲۱۵ میلیارد دلار، عربستان سعودی با ۸۷ میلیارد دلار، روسیه با ۴ / ۶۶ میلیارد دلار و بریتانیا با ۵ / ۵۵ میلیارد دلار رتبه اول تا پنجم را به خود اختصاص داده‌اند. بر اساس همین گزارش، مخارج نظامی ایران بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ میلادی، ۳۰ درصد کاهش یافت و به حدود ۱۰ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسید، اما همزمان، عربستان سعودی، رقیب منطقه‌ای ایران، مخارج نظامی خود را ۹۷ درصد افزایش داد.

فقط دولت آمریکا از ماه مه سال ۲۰۱۵ به این سو ۳۳ میلیارد دلار تجهیزات نظامی (موشک‌های دفاع هوایی بالستیک، بالگردهای هجومی، ناوچه‌ها و موشک‌های ضد زره پیشرفته، و...) به کشورهای عرب خلیج فارس فروخته است.

با این که صادرات اسلحه روسیه در سال ۲۰۱۵ به ۱۵ میلیارد دلار رسید، اما روس‌ها همچنان از تحویل سیستم دفاعی اس ۳۰۰ به ایران خودداری کردند. رفتار آمریکا با متحدانش را با رفتار روسیه با ایران مقایسه کنید که خامنه‌ای او را متحد به شمار می‌آورد.

چهارم- مسئله سوریه : سردار جعفری- فرمانده کل سپاه- در ۹ فروردين ۱۳۹۵ گفت: «با توجه به آتش‌بس ایجاد شده تغییری در سیاست روسیه ایجاد نشده و با جبهه مقاومت هماهنگ است. آزادسازی تدمر نشان‌ دهنده هماهنگی روسیه با سوریه است.» اما واقعیت این است که پوتین در سوریه هم به دنبال منافع دولت خویش است. این منافع ممکن است در مواردی با منافع ایران همراهی داشته باشد، اما لزوماً یکسان نبوده و نیست.

پنجم- روابط با دشمنان ایران : روسیه دارای روابط خوب با اسرائیل، عربستان سعودی، و دیگر کشورهایی است که در برابر ایران قرار گرفته‌اند. رو سیه در اینجا هم به دنبال منافع خویش است.

ششم- نمی‌توان به روسیه یا پوتین ایراد گرفت که چرا منافع خودشان را دنبال می‌کنند. مسئله یک بام و دو هوایی بودن آیت‌الله خامنه‌ای است. نگاه صد در صد منفی با دولت آمریکا و اوباما از یک سو، و نگاه مثبت به روسیه و پوتین از دیگر سو، قابل توجیه نیست.

دوران اوباما بهترین دوران برای ایران برای حل مسائل با امریکا بود و هست. جانشین اوباما- حتی اگر هیلاری کلینتون باشد، با توجه به مواضع جنگ طلبانه‌اش، سیاست بسیار سخت تری نسبت به ایران اتخاذ خواهد کرد. پوتین با برگ ایران بازی کرده و خواهد کرد. در ملاقات بعدی با خامنه‌ای، یک کپی دیگر از متنی اسلامی به او اهدأ خواهد کرد.

نسخه انگلیسی این مقاله در The National Interest منتشر شده است

♦ بیشتر بخوانید: از همین نویسنده