مجلس دهم؛ پرده‌برداری از چیدمان سلبی

شنبه ۸ خرداد ۱۳۹۵ − مجلس دهم افتتاح شد و مدعیان تازه‌وارد و متولیان کهنه‌کارسوگند خوردند. اولویت‌ مجلس دهم اقتصاد پسابرجام، معیشت و غلبه بر بیکاری معرفی می‌شود. پرده اول اما سیاسی، و رقابت لاریجانی و عارف در تصاحب صندلی ریاست است. طرفین با فراکسیون‌های «ولایت» و «امید» وارد میدان شده‌اند؛ نام‌هایی که پیشاپیش آبستن چالش هستند.

مجلس دهم شبیه هیچیک از ادوار پیشین نیست. ترکیبی است از مدعیان تازه‌وارد و متولیان کهنه‌کار. مجلسی است که با رای سلبی پا گرفته، هشت کرسی آن هنوز بلاصاحب مانده و تعیین تکلیف یک منتخب آن - مینو خالقی - به بیت رهبری محول شده است. مجلسی است که علی مطهری، پیش از افتتاح آن برای استیضاح وزیر کشور خط و نشان می‌کشد، بالاترین شمار نمایندگان زن و کمترین تعداد روحانیان را دارد و ۲۰درصد منتخبان آن، چهره‌های "منفرد" هستند.

اصلا‌‌‌‌ح‌طلبان و اعتدالی‌ها در مجلس دهم اکثریت نسبی را دارند. حداد عادل، سرلیست ائتلاف اصولگرایان پیش از شکست و حذف، صدای پای مجلس ششم را می‌شنید اما شعار این اکثریت نسبی به خلاف مجلس ششم، تعامل حداکثری است.

حداد عادل گفته بود کاندیداهای اصلاح‌طلب به جای رفع مشکلات اقتصادی، در شعارهای خود وعده رفع حصر را می‌دهند. اما پس از انتخابات، تقریبا همه منتخبان روی موضوع معیشت و اقتصاد درنگ کرده‌اند. محمدرضا عارف گفته است موضوع حصر را نباید به بازی برد - باخت مبدل ساخت: «این مسائل باید برد-برد باشند تا حل شوند نه این که کسی بخواهد در این ماجراها امتیازگیری کند.»

مجلس دهم شبیه مجلس ششم نیست. آن زمان اکثریت مطلق اصلاح‌طلب‌ها، درگیر عرض اندام  و مرزبندی با محافظه‌کاران بود اما اینک سرلیست آنها، محمدرضا عارف می‌گوید آمده‌اند تا برای پر کردن شکاف تحمیلی با بخشی از حاکمیت هزینه بدهند.

مجلس دهم در حالی شروع به کار می‌کند که از عمر دولت روحانی یک سال بیشتر باقی نیست و مخالفان و منتقدان آن برای یک دوره‌ای کردن ریاست‌جمهوری او دورخیز کرده‌اند. روحانی از مجلس نهم ۴۸۹ مورد تذکر گرفت و اوج تقابل با دولت او، روز رای‌گیری برای تصویب برجام بود تا آنجا که یکی از نمایندگان غش کرد،  ظریف و صالحی به قتل تهدید شدند  و لاریجانی به اتهام همدستی با ظریف فحش خورد. لاریجانی بعدا یادآوری کرد که پرونده هسته‌ای پرونده رهبری است.

دو سوم نمایندگان مجلس دهم جدید هستند و اصلاح‌طلب‌ها و اعتدالی‌ها در آن دست بالا را دارند. حال بحث بر سر ریاست لاریجانی و عارف است. اولی با ریزش جدی ‌آرا در شهر قم، با پشتیبانی اصلاح‌طلب‌ها نفر دوم شد اما در نشست مطبوعاتی اختتامیه مجلس نهم، پشتگرمی آیات عظام  را موجب انتخاب خود خواند. دومی منتخب اول تهران است که می‌گوید اصلاح‌طلب‌ها دست‌شان را برای همگرایی هر چه بیشتر به سوی اصولگرایان دراز کرده‌اند و آن را پس نخواهند کشید.

لاریجانی که عارف از رقابت رفاقتی با او سخن می‌گفت، عصر جمعه هفتم خرداد گزینه ریاست از سوی فراکسیون «ولایت» معرفی شد. فراکسیونی که اصولگرایان با ۱۸۸ عضو  آن را تشکیل دادند و در مراسم اعلام موجودیت آن، قاسم سلیمانی سخنرانی کرد.

از مجلس دهم به عنوان مجلسی نام برده شده که بسیاری چهره‌های آن کم تجربه و از نظر سیاسی سیال هستند. فرایند رای‌گیری بین عارف و لاریجانی، می‌تواند از ظرفیت‌های چیدمان و گفتمان مسلط مجلس دهم، دستکم در پرده اول، رونمایی کند.

در مقالات زیر، گوشه‌هایی از تکاپو و تفاوت و ترکیب نیروهای مجلس دهم و زورآزمایی‌های احتمالی در آن بررسی شده‌اند.

• پای لاریجانی در راه هاشمی رفسنجانی

احسان مهرابی - علی لاریجانی سال‌ها است تلاش می‌کند رفتار اکبر هاشمی رفسنجانی را تقلید کند و خود را به عنوان فردی فرای جناح‌های سیاسی به افکار عمومی بقبولاند.

• مجلس دهم؛ امکانی برای نرمالیزاسیون

مرتضی کاظمیان- شاید ناکامی عارف و اصلاح طلبان در دستیابی به ریاست مجلس «توفیق اجباری» محسوب شود چرا که فراکسیون امید می‌تواند فارغ از بسیاری مصلحت‌ها در موقعیت نقادی و مطالبه‌گری بماند.

• لاریجانی ریاست خود را مدیون کیست؟

سوسن اولیاء- فراکسیون «امید» هم‌زاد پیروزی نسبی اصلاح‌طلبان در انتخابات بود، اما اصولگرایان فراکسیون «ولایت» را روز قبل از افتتاح مجلس تشکیل دادند. تکاپویی سلبی با نتیجه نه بر سه در ترکیب هیات رئیسه موقت.

• مجلس دهم؛ نمایش عمومی بازسازی راست سنتی

هیوا رضاپور-  راست سنتی جمهوری اسلامی در سه سال گذشته با خلق وحشت از بازگشت احمدی‌نژاد، خودش را بازسازی کرده و در دهمین دوره مجلس می‌تواند اولین تصویر مشترک خود را عمومی کند.

• کمیسیون فرهنگی مجلس: قانونی یا فراقانونی؟

آیا مجلس دهم رویکرد متفاوتی در اعمال سلیقه برای سرکوب‌های فرهنگی در پیش خواهد گرفت و از قانون‌شکنی در عرصه‌های فرهنگی صرف‌نظر خواهد کرد؟

• ریاست مجلس دهم؛ جدال گروه‌گرایی و عمل‌گرایی

علی افشاری- زور آزمائی عارف و لاریجانی در حالی به ایستگاه آخر نزدیک می‌شود. در فضای کنونی اهمیت انتخابات هیات رئیسه و شکل‌گیری اکثریت و اقلیت سیاسی مهم‌تر از نتیجه انتخابات است.

• مجلس سیب‌زمینی؛ طعنه‌زنی نمایندگان به یکدیگر

حمید مافی- مجلس و نمایندگان چه نقش و کارکردی برای حوزه‌های انتخابیه و تصمیم‌گیری‌ها داشته یا دارند؟ آیا از مجلس چیزی جز آنچه که مطهری می‌گوید - شعبه‌ای از بیت رهبری- باقی مانده است؟

• ضیافت‌ و رایزنی برای صندلی ریاست

در حالی که هر دو گروه سعی می‌کنند رقابت پنهانی‌شان را علنی نکنند، یارکشی‌ها و نشست‌های پشت پرده ادامه دارد. دولت می‌گوید دخالتی در این حوزه نخواهد داشت.

• وعده‌های روحانی و امید بستن به مجلس تازه‎

آیا با ترکیب تازه مجلس و حضور تعداد قابل توجهی از اصلاح‌طلبان حکومتی در آن، دست حسن روحانی در اجرای وعده‌هایش به مردم ایران باز شده است؟

• چهره سیاسی مجلس خرداد مشخص می‌شود

علی افشاری- با وجود برتری عددی بر اصولگرایان نمی‌توان مجلس دهم را مجلسی اصلاح‌طلب یا اعتدالی نامید. عیار سیاسی مجلس به‌خاطر کم‌تحربگی برخی منتخبان اصلاح‌طلب و حضور نیروهای منفرد هنوز روشن نیست.

• معیشت مردم برگ برنده انتخابات مجلس دهم

نتایج یک نظرسنجی هم که در رسانه‌های داخلی ایران منتشر شد، بیانگر این است که خواسته اصلی رای‌دهندگان، بهبود وضعیت اقتصادی است. ‌آیا مجلس می‌تواند به این مطالبات پاسخ بدهد؟

• از ۸۸ تا ۹۴؛ چه جریانی پیروز شده است؟

سوسن اولیاء- رسانه‌های وابسته به محافل امنیتی و نظامی، ذوق زدگی از آرای اصلاح طلبان را امری می‌دانند که واجد هیچ ارزش سیاسی یا راهبردی نیست و تاثیری در گفتمان اصولگرایی مجلس نخواهد گذاشت.

• «خواست سپاه و رهبری مجلس انقلابی است»

نماینده خامنه‌ای در سپاه می‌گوید مجلس انقلابی که در مقابل نفوذ تفکر غرب‌گرایی بایستد، خواست سپاه و رهبر جمهوری اسلامی است. علی سعیدی خطاب به اصلاح طلبان گفت انفلابیون در برابر توطئه‌ها و فتنه‌های شما ایستاده‌اند.

• انتخابات و چالش وحدت در بلوک اصلاح‌طلب-اعتدالی

علی افشاری- شکاف بین اصلاح‌طلبان و اعتدالی‌ها اگر ترمیم نشود، پیروزی آنها در انتخابات مجلس دهم را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.