لبنان و حزب‌الله؛ اولین مأموریت جابری انصاری

حسین جابری انصاری که جایگزین حسین امیرعبداللهیان در معاونت عربی و افریقائی وزارت خارجه شده است، نخستین کار خود از میان موضوعات پر تنش در روابط جمهوری اسلامی با جهان عرب را از لبنان آغاز خواهد کرد. لبنان در حال حاضر از چند موضوع پیچیده از جمله خالی ماندن منصب ریاست جمهوری، چگونگی برگزاری انتخابات پارلمانی آینده، بن‌بست در جلسات کابینه، فروش نفت به اسرائیل، اوضاع امنیتی کشور، تحریم بانکی حزب‌الله و گسیل نیروهای این حزب به سوریه رنج می‌برد. انباشته شدن این موضوعات حساس، لبنان را در مرحله پرتگاه قرار داده است.

برای دولت‌های اروپائی و به خصوص فرانسه، بازگشت ثبات سیاسی به لبنان از اولویت بالائی برخوردار است و فرانسه امیدوار است با کمک ایران به این هدف برسد. ژان مارک آیرو وزیر خارجه فرانسه، روز چهارشنبه ۲۲ ژوئن در ملاقات با همتای ایرانی خود، بر موضوع لبنان تمرکز خاصی داشت. به نظر می‌رسد محمد جواد ظریف دیدگاه وابستگان جمهوری اسلامی در لبنان را به شکلی مطرح کرده که می‌تواند امکان گفتگو و مصالحه با طرف مقابل را باز کند.

وزیر خارجه فرانسه قرار است ۱۱ ژوئیه به بیروت سفر کند. قبل از این سفر احتمالا حسین جابری انصاری نیز به بیروت سفر خواهد کرد تا جزئیات مطرح شده در دیدار ظریف-آیرو را برای طرفداران جمهوری اسلامی در لبنان تشریح کند. دیدارهای دو جانبه از سوی ایران و فرانسه می‌تواند نقطه امیدی برای تبلور یک طرح جامع جهت حل مشکلات این کشور بحران‌زده ایجاد کند.

در ماه‌های گذشته برای شکست بن‌بست انتخاب رئیس جمهور در لبنان، سعد حریری رئیس جریان «المستقبل» و مخالف حزب الله، «سلیمان فرنجیه»، شخصیت مارونی نزدیک به بشار اسد را برای این منصب معرفی کرد اما این گزینه با مخالفت اسد، جمهوری اسلامی و حزب الله مواجه شد. همچنین سمیر جعجع رهبر گروه معروف به «نیروهای لبنانی» و هم پیمان سعد حریری، میشل عون را برای تصدی مقام ریاست جمهوری لبنان مطرح کرد، اما برداشت اکثر تحلیل گران اوضاع لبنان این بود که حمایت قوی از سوی حزب الله و کشورهای حامی آن برای گزینه میشل عون صورت نگرفت. اکنون با تغییر معاونت عربی – افریقائی در وزارت خارجه ایران و تحرک مشترک دیپلماسی ایران و فرانسه بر سر لبنان، به نظر می رسد سلیمان فرنجیه یا یک شخصیت نزدیک به او برای تصدی پست خالی ریاست جمهوری به عنوان گزینه مورد نظر مطرح شوند.به ویژه که دو کشور تأثیر گذار دیگر در مسائل لبنان یعنی پادشاهی سعودی و ایالات متحده، مخالفتی با انتخاب او یا فردی همانند او ندارند.

دوگانگی در اردوگاه حزب الله

اگرچه تغییر حسین امیرعبداللهیان در وزارت خارجه خشم جناح تندرو حزب الله را برانگیخته و آنها در همراهی با بیانیه قاسم سلیمانی علیه دولت بحرین انواع حملات تبلیغاتی را سازمان دادند و بیانیه‌های شدیدتری صادر کردند، اما به نظر می‌رسد جناح معتدل حزب الله تلاش می‌کند زمینه قبول شرایط موجود را مهیا کند و با تغییرات همراه شود.

در این راستا حزب الله لبنان از ولید جنبلاط رهبر یکی از گروه‌های ۱۴مارس برای مهمانی افطار دعوت کرد. ولید جنبلاط که به همراه دو وزیر کشاورزی و بهداشت به این افطاری رفته بود،تمام موضوعات مورد اختلاف میان دو طرف، به جز دخالت حزب الله در سوریه را با دو وزیر حزب الله محمد فنیش و حسین حاج حسن و دو نماینده حزب الله در پارلمان لبنان حسن فضل‌الله و علی عمار مورد بحث قرار داد.

معروف است که ولید جنبلاط خبرهای محرمانه اتاق‌های سیاست در گوشه و کنار لبنان را قبل از دیگران دریافت می‌کند و به نظر می‌رسد این بار هم از تحرکی جدید برای یافتن راه‌حل و گذر از بحران های داخلی و خارجی آگاه شده باشد.

در روزهای گذشته نیز، اندک انعطاف حزب الله لبنان در پرونده‌هائی چون «دفع زباله» و «قانون جدید انتخابات» مشاهده شد و کابینه لبنان یکی از آرام ترین جلسات خود را برگزار کرد.

حزب الله زیر تیغ تحریم‌های امریکا

۱۵ آوریل گذشته دولت امریکا مصوبه کنگره درباره تحریم مالی حزب الله لبنان و مؤسسات وابسته به آن را اجرائی کرد. به دنبال آن در ۱۷ مه اتحادیه بانک‌های لبنان این مصوبه را به اجرا گذاشت و ده‌ها مؤسسه مالی وابسته به حزب الله و هزاران نفر از نزدیکان این حزب را تحریم مالی کرد

تحریم‌های جدید لبنان را بر سر دو راهی گذاشت که هیچ راه سومی برای آن متصور نبود: یا به تحریم‌ها تن دهد و یا از اقتصاد جهانی خارج شود. بازار بورس لبنان هم اینک بر سرمایه‌گذاری خارجی بنا شده است و اندک رشدی که برای اقتصاد این کشور باقی مانده از راه پول‌هائی است که لبنانی‌های خارج از کشور به داخل می فرستند. در صورت عدم همراهی بانک‌های لبنان با مصوبه دولت آمریکا، تمام این راه‌ها بر اقتصاد لبنان بسته خواهد شد و اقتصاد کشور نابود خواهد شد.

حزب الله لبنان از چنین وضعی کاملا آگاه است و با وجود نزدیکی به علی حسن خلیل وزیر دارائی و ریاض سلامه رئیس بانک مرکزی لبنان، هرگز نمی‌تواند جلوی اجرای چنین مصوبه‌ای را بگیرد. جناح تندرو حزب الله با زبان تهدید به پیشواز این مصوبه رفت و حتی یکی از بانک‌های لبنان در اثر بمب‌گذاری منفجر شد، اما تهدید و بمب گذاری مانع آن نشد که اتحادیه بانک‌های لبنان قوانین بین‌المللی درباره حزب الله را اجرا نکند.

اکنون حزب الله لبنان به شدت زیر تیغ تحریم های امریکا قرار گرفته و اگر این وضعیت برای یک دوره طولانی به درازا بکشد، اقتصاد این حزب که به موازات اقتصاد دولت لبنان رشد کرده، فلج خواهد شد. از این رو شاید آمدن حسین جابری انصاری و طرح گزینه‌های جدید برای رهیافت‌های سیاسی لبنان کمکی شود تا این حزب از تبعات این تحریم‌ها در امان بماند.

جمهوری اسلامی وقتی که مورد تحریم نفتی قرار گرفت، سیاست اتمی خود را تغییر داد. اکنون حزب الله لبنان که یک جمهوری اسلامی کوچک در داخل لبنان به حساب می‌آید، شاید در اثر تحریم‌های فلج کننده مالی عملکرد خود را تغییر دهد.

مقالات دیگر از همین نویسنده