شیوع ریزگردها در چهارگوشه ایران و تناقض‌های پیش‌رو
درحالی که تناقض اظهارات درباره ریزگردها هر چه بیشتر لاعلاج بودن این پدیده را به رخ می‌کشد، هجوم ریزگردها ایلام را تعطیل کرد و پایتخت ایران را در نوردید.
کم آبی و ریزگرد، این‌ها جدی‌ترین بحران‌هایی است محیط زیست ایران پیش‌روی خود می‌بیند. دو معضلی که از قضا به یکدیگر مرتبط‌اند، اما مواجهه با آنها واجد تفاوتی بنیادین است.
تا آنجا که به حل بحران بی‌آبی بر می‌گردد، دولت و عوامل اجرایی‌اش تا کنون برنامه‌ها و طرح‌هایی گوناگون پی ریخته‌اند، از جیره‌بندی آب و مسدود کردن حلقه‌های غیر مجاز چاه تا برنامه‌های بلندپروازانه‌ای مثل بارورکردن ابرها و اتصال «ایران‌رود» از خزر به خلیج فارس.
این اما بحران ریزگردها است که به اذعان مقامات و متخصصان خلاصی از آن نیست، نقطه استیصال بشر در برابر طبیعت. پدیده‌ای که در ۱۵ سال گذشته نه تنها کنترل نشده که شیوعی طاعون‌وار دارد و بر اساس آمارهای رسمی، اکنون زندگی۸۰ درصد جمعیت کشور را تحت تأثیر قرار داده است.
در سال‌های گذشته اغلب از وضعیت بحرانی ریزگردها در استان خوزستان شنیده بودیم، به گونه‌ای که دیگر ریزگردها همچون مختصات آب و هوایی این استان خوزستان به شمار می‌آمد. اما اینک علاوه بر خوزستان، گرد وغبار و ریزگردها در چهارگوشه ایران جولان می‌دهند و مدتی است که چهره این کشور را تیره و تار کرده است.
در این میان اما وضعیت مناطق غربی کشور به مراتب وخیم‌تر از سایر مناطق است.
در روزهای اخیر، در پی هجوم دوباره ریزگردها استان‌های ایلام و کرمانشاه شرایط اضطراری اعلام کردند و مراکز درمانی و فوریت‌های پزشکیِ سرتاسر این استان‌ها در حالت آماده‌باش قرار گرفتند.
شدت ریزگردها در استان ایلام به قدری بود که سه شنبه ۱۵ تیرماه، فعالیت تمام دستگاه‌های اداری رسما ًمتوقف شد؛ اقدامی که دولت به ندرت و تنها در حادترین شرایط ممکن در نظر می‌گیرد. در استان کرمانشاه نیز فعالیت‌های جاری تماماً به شکل پاره‌وقت درآمد. اکنون غلظت ریزگردها در بخش‌های وسیعی از این استان‌ها ۱۵ برابر حد مجاز گزارش می‌شود.
دید افقی در مرکز ایلام به۵۰ متر، در آبادان و ایوان به ۲۰۰ و در دهلران به ۵۰۰ متر کاهش یافته است. مسئولان هواشناسی استان ایلام می‌گویند از ابتدای سال جاری تا کنون روزهای غبارآلوده در این استان به ۳۵ روز رسیده است؛ مدتی نزدیک به یک سوم از زمان سپری شده.
در شمال ایلام و کرمانشاه، استان کردستان نیز حال و روزز خوشی ندارد. کردستان از ابتدای سال تا کنون بیش از ۵۰ روز هوای ناسالم را تجربه کرده است. از سوی دیگر هجوم ریزگردها با زمان اوج کشاورزی و برداشت محصول در این استان نیز مقارن شده و این موضوع معیشت بسیاری از مردم را در معرض خطر قرار داده است.
استان کردستان در آبان ماه سال گذشته و زمانی که سند ملی مقابله با گرد و غبار تدوین شد، حتی به عنوان بخشی از برش‌های استانی این سند معرفی نشد و آن طور که پیداست عملاً دولت حتی برای روز مبادا نیز هیچ‌گونه طرحی در این استان در نظر نگرفته است.
حالا به گواهی گفته مقام‌های هواشناسی ایران، پدیده گرد و خاک در روزهای آینده دامن استان‌های اصفهان، قم، مرکزی، سمنان و تهران را نیز دوباره خواهد گرفت. مناطقی که چند وقتی است با این معضل جدید خود دست و پنجه نرم می‌کنند.
گرد و غباری‌که مسئولان دولتی از آن به عنوان «ریزگرد عربی» یاد می‌کنند و خاستگاه آن را تنها عراق و سوریه می‌دانند، نفس مردم ایران را به شماره انداخته است. غبار عراق حاوی ۳۷ فلز خطرناک است که گمان می‌رود با باد وارد ایران می‌شود و مردم را با مشکلات جدی ریوی روبرو می‌سازند.
در آخرین واکنش نسبت به بحرانی‌شدن وضعیت گرد غبار معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بخش عمده معضل ریزگردها را به کشور همسایه ارجاع داد و اعلام کرد که در عراق هشت میلیون هکتار و در داخل کشور ۲.۸ میلیون هکتار کانون گرد و غبار وجود دارد. نکته جالب در این است که تا چندی قبل و تنها اندکی پیش از اوج گرفتن بحران فعلی در سرتاسر ایران، وسعت کانون‌های بحرانی گرد و غبار در داخل کشور شش میلیون هکتار تخمین زده می‌شد.
اما تناقض در گفتارهای دولت به همین‌جا ختم نمی‌شود. تا کنون جنوب عراق و بصره کانون اصلی گرد و غبار شمرده می‌شد، ولی آن‌طور که حالا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید موصل، مناطق اصلی درگیری و به‌طورکلی مناطق تحت تصرف داعش منشأ ریزگردها و گرد و غبار شمرده می‌شوند.
باید خاطر نشان کرد که مسأله به همین دو سال اخیر و ظهور داعش مربوط نمی‌شود. بیش از پانزده سال است که مناطق مختلفی از جنوب و غرب ایران با معضل گرد و غبار دست و پنجه نرم می‌کنند. در این میان دولت‌هایی که یکی پس از دیگری آمدند، در باب حل معضل ریزگردها به هیچ توافقی با کشورهای همسایه (عراق و سوریه، کشورهایی که از سوی دولت منشأ ریزگردها خوانده می‌شوند) دست نیافتند و حتی مذاکراتی در سطوح بالا نیز گزارش نشد.
از سوی دیگر نیز درگیری نهادهای داخلی حل معضل ریزگردها را با بن‌بست مواجه کرده است. سال گذشته در زمانی که هوای ایلام و کرمانشاه به وضع هشدار رسید، هنگامی که مردم سیستان و بلوچستان با «مرگ خاموش» مواجه بودند، یعنی درست در زمان اوج گرد و غبار، فراکسیون محیط زیست مجلس اعلام کرد که نمایندگان مجلس به دلیل مسائل سیاسی و جناحی اعتبارات مقابله با ریزگردها و گرد و غبار را از بودجه سال ۱۳۹۴ حذف کردند و هیچ عزمی برای حل این معضل وجود ندارند. از سوی دیگر مجلس نیز در مقابل سازمان حفاظت محیط زیست را به کم‌کاری متهم کرد و از دولت خواست تا سازمانی ملی برای مهار گرد و غبار تشکیل دهند.
در این میان آنچه روشن است شیوع ریزگردها و تناقض اظهارات مسئولان بیشتر از هر زمانی نشان دهنده لاعلاج بودن این پدیده است؛ دردی که درمانی بر آن نیست.
نظرها
وطن
اين ريز گرد ها چون از كشور عراق ميايد و از روى مقابر متبرك گذشته و به ايران آمده بسيار براى مردم شيعيه ما خوب هم هست . از اين افتخار بالاتر هم موجود است.