پسک‌سفلی، روستایی که دختربچه‌هایش عروس می‌شوند

گزارشی در روزنامه شهروند در ایران منتشر شده که بر اساس آن، اغلب دختربچه‌های یک روستا در آذربایجان شرقی مجبور به ازدواج با پسرانی ۱۰ سال بزرگ‌تر از خود می‌شوند.

روستای پسک‌سفلی از توابع شهرستان خوی در استان آذربایجان‌غربی، با دو هزار و ٣٥٠ نفر (٧٥٠ خانوار) جمعیت، مدرسه راهنمایی دخترانه ندارد و نبودن امکان تحصیل یکی از دلایلی است که دختران این روستا در سن پایین به ازدواج ناخواسته تن می‌دهند و مدرسه را ترک می‌کنند.

روزنامه شهروند نوشته است که ازدواج کودکان در این روستا باعث درگیر شدن خانواده‌ها با موضوعاتی مانند طلاق شده و میزان اختلافات خانوادگی و تنش اجتماعی بیشتر شده است.

بر اساس آمار رسمی وزارت آموزش و پرورش در سال ١٣٩٥، از ٢١٦ دانش‌آموز پسک‌سفلی، ٩٦ دختر و ١٢٠پسر در مدرسه ابتدایی درس خوانده‌اند اما این دختران امکان ادامه تحصیل نداشته‌اند.

دهیار این روستا مهم ترین عامل ازدواج دختربچه‌های این روستا را نبودن مدرسه دانسته و گفته تا وقتی این مساله حل نشود این روند ادامه خواهد داشت.

بر اساس سنتی قدیمی، دختران پسک‌سفلی در ٧ تا ١١سالگی نامزد می‌شوند و روحاین روستا صیغه شرعی می‌خواند. سه یا چهار سال بعد به خانه شوهر می‌روند.

به گفته دهیار روستا، اهالی دفترخانه‌ای را در ارومیه دارند که می‌تواند قوانین ممنوعیت ازدواج زیر سن قانونی را نادیده بگیرد.

بنا بر این گزارش، دختران این روستا زود مادر می‌شوند و برای انجام کارهای سنگین خانه به آنها فشار می‌آید.

به جز پسک، ازدواج اجباری در سن پایین در روستاهای دیزج‌دیز و عذاب در این استان هم رایج است. عذاب روستایی است که چند هفته قبل، قتل دختری به ‌دست پدرش در آن انعکاس گسترده‌ای یافت.

این گزارش اشاره می‌کند که در یک مقطع ٦ماهه، ازدواج دختربچه‌ها با تهدید حاجی قلی‌زاده، دادستان خوی متوقف شد اما پس از این دوره باز از سر گرفته شده است.

سیما اصلانی، پژوهشگر و کارشناس مشاوره مسأله ازدواج کودکان در این روستا را در سال ٨٧-٨٦ در پژوهشی با عنوان «علل ترک تحصیل دختران روستای پسک» بررسی کرده است.

بر اساس این پژوهش که با مصاحبه با ۱۶۰ دانش‌آموز مدرسه دخترانه انجام شده، نخستین عامل بازدانده از تحصیل عوامل فرهنگی و سپس عوامل آموزشی بوده اما عوامل بازدارنده اقتصادی نقشی نداشته است.

این تحقیق نشان داده که از بین ٥٩ نفر دختر ثبت‌نامی در پایه اول ابتدایی فقط ١٠نفر به پایه پنجم رسیدند و هیچ یک از این ١٠نفر هم در پایه راهنمایی ثبت‌نام نکردند.

اولیای دختران، از دست دادن فرصت‌های مناسب برای ازدواج، بهانه‌تراشی و ممانعت ریش‌سفیدان، مردسالاری و تبعیت خانواده‌ها را دلیل ترک تحصیل دانش‌آموزان دختر دانسته‌اند.

دختران در گفت‌وگو با اصلانی به معرفی‌‌نشدن الگوی مناسب افراد تحصیلکرده از سوی مسئولان آموزشی و ندادن تذکر مسئولان آموزشی اشاره کرده‌اند.

به‌گفته آنها مختلط ‌بودن دانش‌آموزان پسر و دختر  هم از دلایل آموزشی ترک تحصیل است.

حاکمیت تفکر سنتی در مورد بی‌فایده بودن تحصیل برای دختران، تأثیرپذیری والدین از یکدیگر و نداشتن آگاهی‌های مذهبی و علمی از عوامل فرهنگی موثر در ازدواج این دختربچه‌ها شناخته شده است.

ازدواج کودکان در ایران کماکان رواج دارد. بر اساس قانون مدنی ایران، سن قانونی ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده است. با این حال در ماده ١٠۴١ قانون مدنی آمده است: «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ١٣‌ سال تمام شمسی و پسر‌ قبل از رسیدن به سن ١۵‌سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت ‌مصلحت با تشخیص دادگاه صالح».

خردادماه گذشته، شیرین احمدنیا، معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی ایران از ازدواج ۱۷ درصد دختران در ایران پیش از سن ۱۸ سالگی خبر داد.

سال گذشته، شهیندخت مولاوردی از آمار «نگران‌کننده» ازدواج کودکان دختر قبل از رسیدن به سن قانونی سخن گفته بود. او افزوده بود: «حتی شاهد ازدواج دختران کمتر از ۱۰ سال نیز بوده‌ایم».

بر پایه آمار صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، عوارض ناشی از بارداری و زایمان یکی از مهم‌ترین علل مرگ دختران در سنین ۱۵ تا ۱۹ سال در سطح جهان است و سالانه به ۷۰ هزار مرگ منجر می‌شود.

بنا به این گزارش، نوزادان مادران کمتر از ۱۸ سال نیز ۶۰ درصد بیشتر از سایر نوزدان با خطر مرگ و بیماری روبه‌رو هستند.

سیستان‌وبلوچستان بیشترین آمار تولد نوزاد از مادران کم سن را دارد. پس از آن، استان‌های خراسان‌رضوی و خوزستان با ١٥٨مورد، آذربایجان‌شرقی ٩٩ مورد، آذربایجان‌غربی ٩٠مورد و کرمان با ٨٧مورد به ترتیب بیشترین آمار تولد نوزاد از مادران کم‌سن را در ٩ماهه نخست ‌سال ٩٣ دارند.