ترکیه: کودتای مهار شده و بازتاب آن

در ترکیه کودتایی صورت گرفت که به هدف برکناری اردوغان و کسب کامل قدرت نرسید. اردوغان در پیامی مستقیم به مردم، کودتا را توطئه خواند و گفت ارتش باید پاکسازی شود.

دولت ترکیه می‌گوید حرکت کودتایی مهار شده و دستکم ۱۶۵۰ نفر را در این رابطه دستگیر کرده است. اعلام شده که استانبول، از جمله فرودگاه آتاتورک زیر کنترل قرار دارد. پل‌های بسفور هم از تصرف سربازان خارج شده‌اند. آنکارا هنوز زیر کنترل قرار ندارد.

اردوغان و ایلدیریم، رئیس جمهور و نخست وزیر، هر دو کودتا را شکست‌خورده‌ خوانده‌اند. در خبرگزاری‌ها به ایمیلی از کودتاگران اشاره شده که در آن از تداوم مبارزه سخن می‌رود. کودتاگران خود را با عنوان «جنبش برای صلح و میهن» معرفی می‌کنند.

این چهارمین کودتا در تاریخ ترکیه است. نخستین مورد در سال ۱۹۶۰، دومین بار در ۱۹۷۱ و سومین مرتبه در سال ۱۹۸۰.

در نخستین ساعات شنبه ۱۶ ژوئیه / ۲۶ تیر خیابان‌های آنکارا و استانبول شاهد حضور نظامیان و به دنبال آن حضور مردم بود. صدای حرکت تانک‌ها و انفجار به گوش می‌رسید.

عکس‌هایی که از ترکیه مخابره می‌شود، حکایت از وجود تعدادی چشمگیری زخمی و کشته دارد. اولین خبری که از یک کشته آمد، از میدان تقسیم استانبول بود. بنابر خبرهای رسمی تا اول صبح یکشنبه ۹۰ نفر در درگیری‌ها کشته شده‌اند.

کودتاچیان هنوز کنترل مقر  ارتش در آنکارا را در دست دارند. محافل دولتی می‌گویند این آخرین سنگر آنهاست. تیراندازی از داخل ساختمان ادامه دارد. در آخرین خبرها آمده که کودتاگران در این ساختمان پناه گرفته‌اند.

احزاب اپوزیسیون ترکیه، حزب جمهوری‌خواه خلق، حزب حرکت ملی و  حزب دمکراتیک خلق‌ها، اقدام به کودتا را محکوم کرده‌اند. قرار است نمایندگان حزب حاکم عدالت و توسعه، حزب جمهوری‌خواه خلق و حزب حرکت ملی بعد از ظهر شنبه جلسه فوق‌العاده برگزار کنند.

بیشتر بخوانید:

بازتاب‌ جهانی

ایالات متحده آمریکا و روسیه خواستار برقراری فوری آرامش شده‌اند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، پس از دیدار با جان کری، همتای آمریکایی خود که در مسکو به سر می‌برد، خواهان «اجتناب از درگیری‌های خونین، و حل کلیه مسائل طبق قانون اساسی» شد. جان کری نیز در مصاحبه با خبرگزاری اینترفاکس بر لزوم صلح، ثبات در ترکیه تأکید کرد.

سخنگوی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان از حمایت او از دولت منتخب ترکیه خبر داد. ستاد بحران در وزارت خارجه آلمان صبح شنبه ۱۶ ژوئیه با شرکت اعضای دولت تشکیل جلسه داد. وزیر خارجه، فرانک والتر اشتاین‌مایر گفت هر اقدام منجر به خشونت و بی‌ثباتی در ترکیه به شدیدترین وجه محکوم است.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ساعات اولیه کودتا پیامی فرستاد و خواستار احترام به نهادهای دمکراتیک در ترکیه شد.

ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو گفت اوضاع ترکیه را با دقت و نگرانی دنبال می‌کند.

دونالد توسک رئیس شورای اروپا و ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا نیز از دولت اردوغان حمایت کرده و ابراز امیدواری کرده‌اند که اوضاع در ترکیه به حالت عادی برگردد.

واکنش‌ها در ایران

مقامات جمهوری اسلامی در همان ساعات اولیه به سرعت به این کودتا واکنش نشان دادند. محمود علوی، وزیر اطلاعات گفت تحولات ترکیه به دقت دنبال می‌شوند: «نیروهای نظامی، امنیتی و اطلاعاتی در حد لزم به حال آماده‌باش در آمده‌اند.»

سخنگوی شورای عالی امنیت ملی ایران، صبح شنبه از تشکیل جلسه این شورا برای بررسی اوضاع ترکیه خبر داد. علی شمخانی، دبیر این شورا با محکوم کردن کودتا در ترکیه به خبرگزاری مهر گفت: «از ابتدای شکل گیری بحران در این کشور ضمن ارتباط با مسئولان امنیتی و سیاسی ترکیه روند اقدامات را با حساسیت زیر نظر داشتیم.»

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران با چاووش اوغلو، همتای ترک خود، گفت‌وگوی تلفنی داشت. ظریف در توئیتر نوشت: «دفاع شجاعانه مردم ترکیه از دموکراسی و دولت منتخبشان ثابت کرد که کودتا جایی در این منطقه ندارد و محکوم به شکست است.»

عده زیادی از گردشگران ایرانی در ترکیه تحت تاثیر وضعیت این کشور، سرگردان شده‌اند. روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری ظهر شنبه ۲۶ تیر گفت مجوز پروازهای بدون مسافر به ترکیه صادر شده تا هواپیماهای خالی به ترکیه بروند و مسافران ایرانی را بازگردانند.