یاهو مسنجر، پیام‌رسان سکس و دعا خاموش شد

«یاهو مسنجر»، نرم‌افزار پیام‌رسانی که بین دهه پنجاهی‌ها، شصتی‌ها و هفتادی‌های ساکن ایران طرفداران زیادی داشت و از روضه آنلاین تا سکس‌چت در آن برقرار بود، خاموش شد.

یاهو با معرفی پیام‌رسان جدیدی، از تاریخ ۵ اوت /۱۵ مرداد دیگر از یاهو مسنجر پشتیبانی نکرده و آن را به روز نخواهد کرد. برنامه قدیمی یاهو مسنجر که سوار بر «دسکتاپ» بود از این به بعد کار نمی‌کند، اما کاربران می‌توانند تاریخچه مکالمات خود را در ایمیل یاهو از طریق یک لینک دانلود آرشیو دریافت کنند.

۱۸ سال پیش زمانی که یاهو، نرم‌افزار پیام‌رسان «مسنجر» را معرفی کرد، بازار نرم‌افزارهای پیام‌رسان در دست چند شرکت انگشت‌شمار بود از جمله «آی‌سی‌کیو» – که حتی اسمش را هم جوان‌تر‌ها نشنیده‌اند.

یاهو ابتدا در سال ۱۹۹۴ با نام «یاهو پیجر» ظاهر شد و کارکرد آن به اشتراک‌گذاری سایت‌های مفید در «وب» بود. در سال ۱۹۹۸، این نرم‌افزار تغییر ماهیت داد و تبدیل به پیام‌رسانی با قابلیت‌های شد که به مرور زمان اضافه شدند: قابلیت فرستادن «اسمایلی» یا شکلک‌های مختلف، عکس، فایل، و  در نهایت پخش تصویر ویدئویی از دوربین شخصی کامپیوتر یا همان «وب کم».

فضایی برای اجتماع‌های مجازی

ایرانی‌ها خیلی زود یاهو مسنجر را کشف کردند و تبدیل به نرم‌افزار پیام‌رسان مورد علاقه آنها شد - چیزی شبیه «تلگرام» امروز. قشرهای مختلف برای خود در یاهو اتاق‌های خصوصی درست کردند و کاربران نزدیک به هم، در کنار هم جمع شدند.

از روضه‌های آنلاین که مردم در آنجا برای اهل بیت و پیامبر عزاداری می‌کردند، تا اتاق‌های اقوام، اقلیت‌های قومی و مذهبی، اتاق‌های مخصوص همجنس‌گرایان، دوجنس‌گرایان و تراجنسیتی‌ها و اتاق‌های مخصوص سکس مجازی و دوست‌یابی.

در نبود تن، یاهو مسنجر تبدیل به دنیایی شد که آدم‌ها هرکاری می‌خواستند می‌کردند و آزار کسی هم اگر به کسی می‌رسید، حداقل در حد صدمه به جان و تن نبود.

گروه‌های اقلیت که در سطح جامعه گردهمایی‌هاشان را حکومت سرکوب می‌کرد هم در یاهو مسنجر اتاق زدند و همراه هم فعالیت مدنی کردند: از جمله زنان، گروه‌های فمنیست، خانواده‌های زندانیان سیاسی، مادران زندانیان سیاسی، دگرباشان جنسی، اقلیت‌های مذهبی ایران، نوکیشان مذهبی، اقلیت‌های قومی، طرفداران محیط زیست و....

یاهو در دسامبر ۲۰۱۲ قابلیت اتاق‌های خصوصی را مسدود کرد. اما کماکان می‌شد که کاربران در گروه دوستان خود پیام‌رسانی کنند.

«سکس چت» و یاریابی

سایبر سکس، سکس کامپیوتری، چت‌لاس، چت‌سکس، یا همان رابطه جنسی مجازی که در آن دو یا چند نفر از راه دور از طریق شبکه کامپیوتر به هم پیام سکسی می‌دهند، تجربه جنسی‌ای که تصور می‌کنند را برای هم توصیف می‌کنند (یا نشان می‌دهند) تا موجب تحریک احساسات جنسی در هم شوند و لذت ببرند، خیلی زود در یاهو مسنجر در میان ایرانی‌ها باب شد.

کسی از آمار و ارقام دقیق اتاق‌های سکسی یاهو مسنجر که ایرانی‌ها درست کرده بودند خبر ندارد اما دهه ۵۰ای‌ها، ۶۰ای‌ها و۷۰ای‌های اهل صفا به شما خواهند گفت که واژه‌های باب شده در یاهو مسنجر سکسی خیلی زود وارد ادبیات جوانان شد.

«وب بدم؟» از زبان سکس در یاهو مسنجر وارد زبان روزمره شد و استعاره‌ای بود از روشن کردن دوربین یا «وبکم» کامپوتر برای فرستادن تصاویری از برهنگی‌های شخصی به کس یا کسانی که در طرف مقابل این نرم‌افزار پیام‌رسان نشسته بودند. بعدها سرویس‌های جنسی‌ به طنز با اصطلاح «وب بدم؟» توصیف می‌شد.

به غیر از سکس دگرجنس‌گرا، کسانی که به دنبال یافتن شریک جنسی همجنس بودند هم از یاهو استفاده می‌کردند.

در آشکار نبودن هویت‌های حقیقی افراد، هرکس می‌توانست آواتار (همان عکس شخصی) جعلی درست کند، نام مستعار انتخاب کند و با هم‌جنسش رابطه جنسی مجازی برقرار کند. اگر اطمینان دو طرفه کسب می‌شد، رابطه در فضای غیر مجازی هم ادامه می‌یافت.

بدون یاهو مسنجر بسیاری دگرجنس‌گراها و همچنین دگرباشان جنسی ایران نمی‌توانستند شرکای جنسی و احساسی خود را پیدا کنند.

البته هرجا سکس ممکن باشد، کسب درآمد از طریق سکس هم ممکن است. کارگران جنسی مجازی شاید ترکیبی عجیب به نظر برسد اما یاهو مسنجر، منبع درآمد بسیاری از افراد از جنسیت‌های مختلف بود که از طریق روشن کردن دوربین کامپیوتر، نشان دادن بدن برهنه و سکس چت پول دریافت می‌کردند - در ایران دریافتی معمولا به صورت کارت شارژ موبایل بود.

وجه پرداختی از طریق شارژ سیم کارت‌های اعتباری تلفن‌های همراه، قابل ردیابی نبود و از این رو شارژ موبایل تبدیل به «ژتون» خرید و فروش سکس در فضای یاهو مسنجر شد.

پیام‌رسان صنعت نفت در سطحی جهانی

به غیر از سکس و روضه، یاهو مسنجر پیام‌رسان مورد علاقه صنعت نفت هم بود – آن هم در سطحی جهانی. تنها ایرانیان مشغول به کار در صنعت نفت نبودند که به یاهو مسنجر علاقه داشتند؛ در کل کشورهای حوزه خلیج فارس، دریای شمال، خلیج مکزیک، هرجا نفت بود، یاهو مسنجر هم بود.

بیشتر مرثیه‌نویسی‌ها برای خاموشی یاهو مسنجر را معامله‌گران بازار نفت کرده‌اند. بی قراری بازار نفت برای از دست دادن این نرم‌افزار پیام‌رسان از این روست که قدیمی‌های این بازار آنچنان که تصورش می‌رود اهل کامپیوتربازی نیستند. همین نرم‌افزار را برای گفت‌وگو باهم یاد گرفته بودند و همین هم بین‌شان باقی مانده بود.

ویکتوریا آتوود اسکات، از مدیران ارشد شرکت انرژی «مرکوریا» در سوئیس به «فاینشنال تایمز» می‌گوید: «در حال حاضر مشخص نیست که بهترین گزینه جایگزین برای [یاهو مسنجر] چیست. هرچیزی که استفاده کنیم باید قابلیت این را داشته باشد که مکالمات را مانیتور و ضبط کند.»

در صنعت جهانی نفت، نرم‌افزار پیام‌رسان بین بانک، فروشنده، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، سال‌هاست که یاهو مسنجر است.

از طرفی در بخش اجرایی صنعت نفت، جایی که چاه‌ها و دکل‌ها هستند، اینترنت معمولا کُند است و یاهو با عرضه «پیام‌رسان ورژن لایت» توانسته بود به این نیاز کاربران صنعت نفت پاسخ دهد و جاهایی که اینترنت سرعت پایین دارد هم خوب عمل کند.

امنیت کم برای کاربران

با وجود اینکه کاربران اینترنتی در ایران، یاهو مسنجر را برای کارهایی استفاده می‌کردند که حداقل از نگاه حاکمیت می‌توانست «امنیتی» محسوب شود (چه صنعت نفت، چه سکس و چه فعالیت مدنی)، امنیت یاهو مسنجر به عنوان یک نرم‌افزار پیام‌رسان همیشه کم بوده است.

یاهو از رقبای خود گوگل و فیس‌بوک در زمینه ارائه سرویس‌های امنیت آنلاین همیشه یکی دو قدم عقب‌تر بود. طراحی امنیتی این نرم‌افزار مثل پیام‌رسان‌های دیگر مانند هنگ اوت، اسکایپ، وایبر و واتس‌اپ مرتب به‌روز نمی‌شد.

در ۴ نوامبر۲۰۱۴، بنیاد «مرزهای الکترونیک» یاهو مسنجر را از لحاظ امنیت کاربران بررسی کرد و به این نرم‌افزار امتیاز ۱ از ۷ داد؛ بیشتر از همه به این دلیل که یاهو مسنجر هرگز رمزگذاری پیام‌ها را ممکن نکرد.

یاهو را شرکت مخابرات آمریکایی ورایزن به قیمت ۴.۸ میلیارد خریده است. این شرکت مخابراتی این پول را داده تا از  امکانات یاهو در بخش تبلیغات تکنولوژی به سمت پیشرفت کسب و کار خود استفاده کند.

سرنوشت پیام‌رسان جدید یاهو و اقبال آن نزد کاربران ایرانی که این روزها بیشتر در «تلگرام» هستند، مشخص نیست. با این حال کسانی که در یاهو مسنجر عاشق شدند، هرگز این نرم‌افزار را فراموش نخواهند کرد.