اردوغان با پوتین ملاقات کرد – چه اتفاقی می‌افتد؟

آغازی تازه در روابط ترکیه با روسیه در کرانه رود نوا: رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین، رؤسای جمهور ترکیه و روسیه در سن پترزبورگ با یکدیگر دیدار و گفت‌و‌گو کردند. این نخستین سفر اردوغان پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه است. کشورهای غربی نگران‌اند که پس از این دیدار تاریخی، رابطه ترکیه با آن‌ها دگرگون شود.

این دیدار همچنین نخستین ملاقات سران دو کشور بعد از تیرگی روابط بین آن‌ها به خاطر سرنگونی یک فروند جنگنده روس توسط ارتش ترکیه است.

هشت ماه پیش دو جنگنده اف-۱۶ ترکیه بمب‌افکن سوخوی ۲۴ روسیه را به دلیل نقض حریم هوایی روسیه منهدم کردند. ولادیمیر پوتین در آن زمان از این اقدام به عنوان «خنجر زدن از پشت به روسیه و کمک به تروریست‌ها» یاد کرده بود.

اکنون پس از عذرخواهی رسمی رجب طیب اردوغان از ولادیمیر پوتین به خاطر این اقدام قهرآمیز، دیدار سران دو کشور روسیه و ترکیه می‌بایست فصل تازه‌ای در روابط این دو کشور را رقم بزند. رجب طیب اردوغان حتی از «دیدار تاریخی دوستش ولادیمیر پوتین» سخن در میان آورده.

پوتین یا اردوغان، برنده کیست؟

در نزاع بر سر سوخوی منهدم شده، اردوغان نمی‌تواند ادعا کند که برنده است. رییس جمهوری ترکیه می‌گوید که فقط از بستگان خلبان‌های کشته‌شده روس پوزش خواسته است و نه الزاماً از ولادیمیر پوتین.

اردوغان ۱۴ ژوئن پیام تبریکی هم به ‌مناسبت جشن ملی روسیه به پوتین ارسال کرده بود. او در پیام خود اظهار امیدواری کرده بود که روابط دو کشور بار دیگر به سطح سزاوار خود بازگردد.

کرملین نیز خواهان بازگشت روابط دو کشور به‌حالت عادی و از سرگیری همکاری‌های سودمند دو طرف شده بود.

ارسال این پیام به‌عنوان نشانه‌ای از تمایل دو کشور برای بهبود روابط شمرده شده بود.

روسیه گردشگری در ترکیه را تحریم کرده بود. پس از آنکه در نوامبر ۲۰۱۵ ترکیه یک فروند هواپیمای «سوخو ۲۴» روسیه را ساقط کرد و روابط بین دو کشور به سردی گرائید، به تدریج تعداد گردشگران روس به ترکیه ۹۵ درصد کاهش پیدا کرد.

در مجموع بر اساس آخرین آمارها، در اثر ناآرامی‌های سیاسی، انفجار بمب و کودتای نافرجام در ترکیه آمار گردشگری در این کشور به میزان ۴۱ درصد افت کرده است. یکی از اهداف سفر اردوغان به روسیه، احیای گردشگری در ترکیه است.

آیا رابطه ترکیه با اتحادیه اروپا تغییر می‌کند؟

متحدان غربی ترکیه، از سیاست‌های رجب طیب اردوغان و پاکسازی ترکیه بعد از کودتای نافرجام در این کشور انتقاد می‌کنند. اکنون اردوغان با سفر به روسیه به متحدان غربی‌اش نشان می‌دهد که علاوه بر آن‌ها می‌تواند به دوستی با روسیه تکیه کند. رابطه ترکیه با اتحادیه اروپا بعد از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه به تیره‌ترین حد خود رسیده است. اتریش از اتحادیه اروپا خواسته بود که مذاکرات بر سر پیوستن ترکیه به اتحادیه را در واکنش به پاکسازی طرفداران عبدالله گولن متوقف کند.

ترکیه چه اهمیتی برای روسیه دارد؟

در زمینه سیاست‌های مربوط به انرژی و صادرات گاز به اروپا، ترکیه برای روسیه اهمیت استرانژیک دارد.

نیروگاه هسته‌ای آکویو هم از نظر اقتصادی برای روسیه سودآور است. پس از عذرخواهی اردوغان از ولادیمیر پوتین، مسکو و آنکارا در مورد اجرای پروژه‌ نیروگاه هسته‌ای آکویو مذاکره کردند. طرف ترک می‌بایست به ضوابطی که روسیه برای ساخت این نیروگاه تعیین کرده عمل کند. یکی از موضوعات گفت و‌گوی پوتین و اردوغان ساخت این نیروگاه است.

آیا روسیه و ترکیه با هم متحد بودند؟

به لحاظ تاریخی ترکیه از متحدان روسیه نیست. این دو کشور در دوران اردوغان، بیشتر به خاطر مناسبات اقتصادی به هم نزدیک شدند. با این‌حال با هم اختلافات ژرفی هم دارند.

مهم‌ترین چالش، همانا سوریه است. دولت ترکیه خواهان برکناری بشار اسد از قدرت است. در همان حال روسیه از اسد دفاع می‌کند.

ترکیه یکی از اعضای مهم ناتوست و به دلایل سیاسی و فرهنگی از جمهوری آذربایجان که با جمهوری ارمنستان اختلاف دارد حمایت می‌کند. روسیه اما از مهم‌ترین حامیان جمهوری ارمنستان است.

سفر اردوغان چه تأثیری بر سوریه دارد؟

تأثیر چندانی ندارد. هیچگونه نشانه‌ای مبنی بر تغییر سیاست‌های روسیه یا ترکیه در قبال سوریه مشاهده نشده است.

ابراهیم کالین، سخنگوی رجب طیب اردوغان در آستانه سفر رییس جمهوری ترکیه به روسیه گفته است: «با همکاری روسیه امیدواریم که به زودی به یک دوران گذار سیاسی در سوریه برسیم.»

و در همان حال یک بار دیگر به تأکید گفته است که این «دوران گذار سیاسی» فقط از طریق برکناری بشار اسد امکان‌پذیر خواهد بود.

ترکیه امیدوار است که ولادیمیر پوتین با برکناری اسد موافقت کند و به دولتی رضایت بدهد که منافع روسیه در سوریه را در نظر بگرد. اما روسیه به هیچ‌وجه قصد ندارد تسلط و نفوذ نظامی‌اش در سوریه را از دست بدهد.

در همین زمینه

عذرخواهی رسمی اردوغان بابت شلیک ترکیه به جنگنده روسیه

تعداد گردشگران ترکیه ۴۱ درصد کاهش پیدا کرده است