یک سیاره دیگر که ممکن است آب و حیات داشته باشد پیدا شد

سیاره‌ای سنگی در مدار نزدیکترین ستاره به خورشید زمین پیدا شده که به شکل نظری می‌تواند آب داشته باشد و برخی از اشکال حیات را بر سطح آن پیدا کرد.

پژوهش‌گران «رصدخانه جنوبی اروپا» (European Southern Observatory) در مقاله‌ای علمی که به تاریخ ۲۵ اوت /۴ شهریور در ژورنال «نیچر» منتشر کردند نوشته‌اند که این سیاره جدید که به طور بالقوه می‌تواند حامی حیات باشد و در واقع نزدیک‌ترین سیاره به منظومه خورشیدی ماست که تاکنون کشف‌شده و چنین خاصیتی دارد.

این پروژه که با شرکت پژوهش‌گران اخترفیزیک بسیاری به نتیجه رسیده، پروژه «نقطه قرمز رنگ پریده» نام گرفته که استعاره از اولین رصد این سیاره است که به شکل نقطه‌ای قرمز و رنگ پریده دیده می‌شده است.

ستاره‌شناسان این نقطه قرمز رنگ پریده را اکنون سیاره پروکسیما-B می‌خوانند که در مدار ستاره «پروکسیما قنطورس»، نزدیکترین ستاره به خورشید خود ما می‌گردد.

پروکسیما قنطورس، یک ستاره کوتوله قرمز واقع در ۲ / ۴ سال نوری از منظومه خورشیدی ماست.

پروکسیما قنطورس بیش از ۱۰۰ سال پیش کشف شد و پس از آن به خوبی مطالعه شد. اما این اولین بار است که پژوهش‌گران قادر به تشخیص یک سیاره زمین‌مانند در مدار این ستاره شده‌اند که می‌تواند از لحاظ نظری «منطقه‌ای قابل سکونت» باشد.

چرا آب و حیات؟

پروکسیما قنطورس، ستاره‌ای کوچکتر و سردتر از خورشید ماست. اما فاصله این سیاره جدید، پروکسیما-B، به ستاره‌اش نزدیکتر از فاصله زمین به خورشید است. این سیاره سنگی همچنین کمی سنگین‌تر از زمین است؛ حدود ۳ /۱ برابر زمین.

پروکسیما –B  حدود ۵ / ۷ میلیون کیلومتر از ستاره‌اش فاصله دارد که به صورت تقریبی حدود پنج درصد فاصله بین زمین و خورشید و هشت برابر نزدیکتر از عطارد به خورشید در منظومه ماست. در نتیجه از لحاظ نظری این سیاره به اندازه کافی گرم هست که بتواند آب مایع داشته باشد و از برخی انواع حیات حمایت کند.

فرض فعلا بر این است که پروکسیما –B تنها از یک طرف سیاره در معرض نور ستاره پروکسیما قنطورس قرار می‌گیرد؛ چیزی شبیه به وضعیت ماه نسبت به زمین (که همیشه ما فقط یک نیمکره ماه را می‌بینیم).

نور پروکسیما قنطورس اما قرمز رنگ است و فرض بر این است که اگر حیات گیاهی بر روی سیاره پروکسیما –B وجود داشته باشد از نور قرمز بهره می‌جوید.

اخترشناسان همچنین فرض کرده‌اند که پروکسیما –B دارای یک میدان مغناطیسی محافظ شبیه به زمین است.

یک سال در پروکسیما –B کمی کمتر از ۱۱ روز زمینی طول می‌کشد.

پروکسیما –B در فاصله مناسبی از ستاره‌اش قرار دارد که درجه حرارت مناسب برای حمایت از زندگی را داشته باشد اما خطرات دیگر ممکن است مانع از حیات شوند.

به عنوان مثال، چرخش نزدیک به یک ستاره – ولو ستاره‌ای نسبتا سرد – ممکن است سیاره را در معرض سطوح مرگبار تابش قرار دهد؛ اشعه ماوراء بنفش و اشعه X اگر زیادی باشند حیات ممکن نخواهد شد.

آیا بشر زمینی به پروکسیما –B خواهد رسید؟

بیشتر اطلاعات در مورد سیاره از داده‌های داپلر می‌آید. داپلر وسیله ایست که با استفاده از اثر داپلر سرعت اجسام در فواصل دور را می‌تواند به داده تبدیل کند. این وسیله این کار را با فرستادن سیگنال به سمت هدف مورد نظر و دریافت انعکاس آن، انجام می‌دهد. رادار داپلر تغییرات سیگنال منعکس شده را نسبت به سیگنال اصلی آنالیز می‌کند.

از رادارها معمولا برای تشخیص سرعت شعاعی یک جرم نزدیک به زمین استفاده می‌شود، اما ستاره‌ها خیلی دورتر از آن هستند که بشود از این تکنیک رادار برای مطالعه‌شان استفاده کرد.

روشی که این سیاره با آن کشف شده، همان استفاده از داده‌های اثر دوپلر است؛ این بار با استفاده از نور خود ستاره.

فرکانس نور ستاره به‌طور متناوب کم و زیاد می‌شود، که این نشان می‌دهد که نسبت به ما پیش و پس می‌رود. این یعنی که یک جرم ثانوی‌ای ثبات آن را به هم زده؛ که این جرم ثانوی، همان سیاره کشف‌شده هست.

تجزیه و تحلیل داده‌های داپلر جمع‌آوری شده توسط دو تلسکوپ «رصدخانه جنوب اروپا» بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴، و همچنین مشاهدات در تلسکوپ «لا سیلا» در شیلی برای اندازه‌گیری فاصله‌ها و کشش گرانشی سیاره پروکسیما-B به دور ستاره‌اش استفاده شدند.

آنچه واضح است این است که در ۲ / ۴ سال نوری فاصله، پروکسیما –B به قدری از زمین دور است که ممکن است هرگز به آن نرسیم.

با سرعت میانگین موشک‌های فضاپیما که معمولا ۲۴۵۰۰ مایل در ساعت است ممکن است ۱۳۰هزار سال طول بکشد تا بشر به پروکسیما-B برسد. خود بشریت ممکن است اینقدر روی زمین عمر نداشته باشد.

اما ممکن است راه برای ارسال چیزی به پروکسیما-B وجود داشته باشد.

در ماه آوریل ۲۰۱۶، میلیاردر روسی یوری میلنر و فیزیکدان، استفان هاوکینگ، اعلام کردند که می‌خواهند بر روی ریزه-فضاپیماهایی سرمایه‌گذاری کنند که قرار است به آلفا قنطورس فرستاده شوند.

آلفا قنطورس یک ستاره دوتایی است که به همراه کوتوله سرخ پروکسیما قنطورس یا آلفا قنطورس- C، که بسیار کم‌نورتر است یک سامانه سه‌گانه را تشکیل می‌دهد. این سامانه، از همه ستاره‌ها به منظومه خورشیدی ما نزدیک‌تر است و با چشم غیر مسلح به صورت چهارمین ستاره درخشان آسمان شب دیده می‌شود.

با این حال این داستان هیجان‌انگیز یافتن سیاره‌ای شبیه زمین در دوردست‌ها در ۲۰ سال گذشته چندبار تکرار شده است.

اخترشناسان صدها سیاره پراکنده در سراسر کهکشان پیدا کرده‌اند. برخی از آنها، مانند کپلر ۴۵۲b هم مانند زمین ما در اندازه و چرخش‌های مشابه به دور یک ستاره ممکن است که به اندازه کافی گرم باشند که آب و حیات داشته باشند. اما مشکل این است که بیشتر آنها به قدری با زمین فاصله دارند که با تکنولوژی امروزی کاری به جز رصد از راه دور از عهده پژوهش‌گران بر نمی‌آید.

باید صبر کرد و دید که آیا اتحاد یوری میلنر و استفان هاوکینگ خواهد توانست فضاپیمایی بسازد که با سایز کوچکتر و سریعتر به این سیاره‌های دور برسد یا نه.