حداقل ۷۲ گور دسته‌جمعی با بیش از ۱۵هزار جنازه؛ میراث داعش در عراق و سوریه

«آسوشیتدپرس» مکان ۷۲ گور دسته‌جمعی را در عراق و سوریه یافته است که پیش‌بینی می‌شود محل دفن بقایای ۵۲۰۰ تا ۱۵۰۰۰ نفر کشته‌شدگان توسط نیروهای گروه «دولت اسلامی» (داعش) باشند.

کاوش و حفاری، تجزیه‌وتحلیل حفاری‌ها، نقشه‌برداری ماهواره‌ای، شهادت بازماندگان و شاهدان عینی، ویدئوها و تصاویری که خود داعش منتشر کرده است، همه از مستندات ارائه‌شده در گزارشی هستند که «آسوشیتدپرس» روز ۳۰ اوت/ ۹ شهریور در مورد کشتارهای دسته‌جمعی داعش منتشر کرده است.

این گزارش، جامع‌ترین پژوهش در مورد گورهای دسته‌جمعی در عراق و سوریه است و انتظار می‌رود که با کوچک‌تر شدن قلمرو تحت کنترل گروه «دولت اسلامی»، گورهای دسته‌جمعی بیشتری در سوریه و همچنین در عراق به ثبت برسند.

یکی از پژوهشگران «آسوشیتدپرس» به «بی‌بی‌سی» می‌گوید که داعش حتی سعی نکرده است که این گورها را پنهان کند: «اکثر جنازه‌ها در عمق خیلی کم، خاک شده‌اند.»

او در ادامه در مورد جنسیت قربانی‌ها می‌گوید: «زن، کودک، مرد، در گورهای دسته‌جمعی بقایای همه یافت شده است.»

نیروهای شبه‌نظامی داعش از زمان قدرت گرفتن، ایزدی‌ها، مسلمانان سنی و شیعه، کردها، ترکمن‌ها، نیروهای ارتش عراق و سوریه و نیروهای مخالف بشار اسد در سوریه را هدف قرار داده‌اند.

در مورد اقلیت ایزدی این موضوع مطرح شده است که کشتار آنها توسط داعش نوعی نسل‌کشی بوده است. منطقه کوهستانی سنجار پراز گورهای دسته‌جمعی است که بیشتر آنها مربوط به کشتار اقلیت ایزدی است.

هنوز بسیاری از این گورهای دسته‌جمعی در مناطق جنگی هستند که حفاری و مستند‌سازی را دشوار کرده است. به این ترتیب تا زمانی که جنگ در سوریه ادامه دارد، حفاری جامع و کامل این گورها برای به دست آوردن تعداد دقیق قربانیان، بیش از حد خطرناک است.

در سوریه ۱۷ گور یافت شده که تنها یکی از آنها تاکنون قابل حفاری است. در عراق تعداد بیشتری گور دسته‌جمعی یافت شده اما ۱۶ گور در عراق همچنان در مناطق پرخطر هستند.

در میان این گورهای دسته‌جمعی، قربانیان قتل عام «کمپ اسپینچر» در عراق هم هستند. روز ۱۲ ژوئن ۲۰۱۴، ۱۵۵۶ نفر از دانشجویان ارتش و نیروهای هوایی عراق در نزدیکی تکریت توسط داعش کشته شدند و در گوری دسته‌جمعی خاک شدند.

در عراق «وزارت حقوق بشر» این کشور سعی کرده است که در مناطقی که امنیت کافی وجود دارد با آزمایش نمونه DNA، بازماندگان کسانی را که در گورهای دسته‌جمعی پیدا می‌شوند، خبر کند.

در برخی از این گورها اما بازماندگان خود شاهد بودند که بولدوزرهای داعش بر روی عزیزان‌شان خاک می‌ریزد.

برخی از این گورها هم با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای کشف شده‌اند. تصاویر ماهواره‌ای از مناطقی که گور دسته‌جمعی هست، جای چرخ بولدوزرها و خاک به‌هم‌خورده را نشان می‌دهد.

به‌عنوان نمونه پس از تصرف موصل در سال ۱۳۹۳، نیروهای داعش به زندان «بدوش» رفتند و و زندانیان شیعه، کرد و ایزدی را از سنی‌ها جدا کردند قتل عام کردند. خود داعش در تابستان ۱۳۹۳ خبر اعدام دسته‌جمعی زندانیان شیعه، ایزدی و کرد در زندان «بدوش» در عراق را منتشر کرد. اما بعد با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای محل گور دسته‌جمعی‌ای که در آن بیش از ۶۰۰ زندانی را خاک کرده بودند، پیدا شد.

مشابه این گورها در عراق در استادیوم «رمادی» هم پیدا شده است. داعش زمین داخل استادیوم فوتبال را در نیمه اول سال ۲۰۱۵ تبدیل به گورستان دسته‌جمعی کرد.

«آسوشیتد پرس»، ۷۲ گور دسته‌جمعی را به ثبت رسانده، اما می‌گوید که این تازه اول کار است. گورهای بیشتری در روزها و ماه‌های آتی به ویژه در سوریه به ثبت خواهند رسید.