انتخابات گرجستان: جدال سیاست خارجی و نیازهای داخلی

در حالی که شمارش کمتر از ۲۰ درصد آرا همچنان ادامه دارد، حزب حاکم «رویای گرجستانی» خود را با ۴۹٪ آرا برنده انتخابات پارلمانی این کشور خواند. آنکه بیشترین کرسی‌ها در مجلس گرجستان را داشته باشد، دولت تشکیل خواهد داد.

بیش از ۲۰ حزب در کشور گرجستان باهم رقابت کردند تا با دستیابی به حد نصاب پنج درصد آرا، نماینده‌ای در مجلس داشته باشند. در بین این احزاب دو حزب «رویای گرجستانی»  و «جنبش متحد ملی» رقبای اصلی هستند.

انتخابات روز شنبه (۸ اکتبر/۱۷ مهر) برگزار شد و به گفته کمیسیون انتخابات  ۵۱ درصد شهروندان واجد شرایط رای داده‌اند. روز انتخابات، بی‌میلی به مشارکت در رای‌ دادن در خیابان‌های تفلیس هم قابل مشاهده بود. در حالی که گردشگران روسی، ایرانی، ترک و عرب مشغول میگساری و شادی بودند، گاهی پرچم یکی از دو حزب رقیب در دست جوانان دیده می‌شد و کاسبان محلی‌ به سیاستمدارها بد و بیراه می‌گفتند.

ناتیا ضراب دانشجوی تئاتر و رقص باله که در رستورانی در تفلیس پیشخدمتی می‌کند می‌گوید: «رای دادن به کار من نمی‌آید. آنچه احزاب بر سرش دعوا می‌کنند خیلی بزرگتر از زندگی من است. و وضعیت اقتصادی بد، بحران بی کاری، نبود حمایت از هنرمندان، اینها مشکلات من است.»

ناتیا با مادربزرگش زندگی می‌کند که استاد دانشگاه بوده و معادل ماهی ۱۵۰ دلار حقوق بازنشستگی می‌گیرد. حقوق ساعتی ناتیا در رستوران معادل ۸۰ سنت آمریکایی است.

سیاست‌های کلان در رابطه با روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا

در خیابان‌های تفلیس موضوع سیاست خارجی، موضوع روز است و دعوا بر سر این که چقدر باید به «بلوک شرق» نزدیک شد و چقدر به «بلوک غرب»؟

روسیه منفور است؛ حتی احزاب قدیمی‌تر که به روسیه نزدیکترند هم این را فهمیده‌اند و از کشوری که حدود یک پنجم خاک گرجستان کنونی را اشغال کرده است، فاصله می‌گیرند.

نزدیکی به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، هزینه گزاف دارد. نینو بورجانادزه – سیاستمدار باسابقه گرجی که از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸ رئیس مجلس گرجستان بود به خاطر همین نزدیکی و چندین دیدار و عکس با پوتین جایگاهش را از دست داد.

بورجانادزه در کارزار‌های انتخاباتی‌اش مدام این شعار را تکرار می‌کرد: «گرجستان نباید دست نشانده باشد – چه دست نشانده روس‌ها و چه آمریکایی‌ها.»

شعار بورجانادزه به بیانی دیگر توسط دو حزب اصلی «رویای گرجستانی» و «جنبش متحد ملی» هم تکرار می‌شود با یک تفاوت عمده: رویای گرجستانی مایل است روابط سیاسی را با روسیه از سر بگیرد، محصولات کشاورزی و شراب به روسیه صادر کند و در کنار هزینه نگهداری خط لوله‌های گاز و نفت که از کشور گرجستان عبور می‌کنند شغل‌های مرتبط با صنعت انتقال انرژی ایجاد کند.

جنبش متحد ملی که در اکتبر سال ۲۰۰۱ توسط میخائیل ساکاشویلی تاسیس شد، بیشتر راست لیبرال است و حرفی از نزدیک شدن به روسیه نمی‌زند؛ شعار و وعده اصلی این حزب روابط نزدیکتر با ناتو، آمریکا و اتحادیه اروپاست. این حزب موضعی ملی‌گرا و خصمانه نسبت به روسیه دارد و وعده داده که خاک ایالت‌های جدایی‌طلب آبخازیا و اوستیای جنوبی را که اکنون تحت کنترل روسیه و نیروهای نزدیک به روسیه هستند، به دولت مرکزی تفلیس باز گرداند.

جنبش متحد ملی حزب اصلی پشتیبان «انقلاب گل رز» گرجستان بود اما در سال ۲۰۱۲ با این اتهام که دست نشانده ناتو و آمریکاست، از حزب «رویای گرجستانی» که ادعا دارد حزبی ملی‌تر و بومی‌تر است، شکست خورد.

حزب «رویای گرجستان - گرجستان دموکراتیک» (به اختصار: رویای گرجستانی) را تاجر و میلیاردر گرجی-فرانسوی بیدزینا ایوانیشویلی تاسیس کرده؛ کسی که بیشتر ثروت خود را در نظام بانکی روسیه به دست آورده است. این حزب با ائتلاف با شش حزب مخالف دیگر، توانست جنبش متحد ملی را از دایره قدرت مرکزی براند. ائتلاف سیاسی رویای گرجستانی از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ بیشتر کرسی‌های مجلس (۸۲ کرسی از ۱۵۰ صندلی پارلمان گرجستان) را در دست داشت.

نتیجه انتخابات ۲۰۱۶ هنوز نهایی نشده است اما شمارش اولیه آرا نشان می‌دهد که رویای گرجستانی با اینکه پیروز شده، حداقل پنج کرسی را از دست داده است.

محله اهمیت ندارد

در یکی از کوچه‌های منتهی به خیابان شوتا روستاولی تفلیس، جوانان روی پارچه‌ای سفید که از بالکن خانه‌ای آویزان است، نوشته‌اند: «به ما کمک کنید، دولت به فکر محله‌ها نیست.»

آرچیل کورتنیدزه، ۲۵ ساله و دانشجوی آکادمی علوم تفلیس است. او می‌گوید که سیاست‌مداران گرجی به قدری بر سر سیاست خارجی کلان دعوا دارند که به وضعیت محله‌ها رسیدگی نمی‌کنند.

در سال ۲۰۱۴، فقر برای چهارمین سال متوالی در گرجستان کاهش یافت – این موضوع خیلی‌ها را به ائتلاف رویای گرجستانی امیدوار کرده است. اما هنوز هم بنا به تخمین بانک جهانی، نزدیک به ۳۲ درصد از جمعیت گرجستان زیر خط فقر و با کمتر از ۲.۵ دلار در روز زندگی می‌کنند.

آرچیل اما به حزب رویای گرجستانی بدبین است. ائتلافی که از سل ۲۰۱۲ قدرت را در دست داشته و همچنان چهار سال دیگر هم در قدرت خواهد ماند زیر سایه بیدزینا ایوانیشویلی ثروتمندترین مرد تفلیس به قدرت رسیده است. آرچیل با دستش خانه ایوانیشویلی را بر تپه‌های تفلیس نشان می‌دهد: «آنجا را ببین، برای ساختن آن خانه پنجاه میلیون دلار هزینه کرده است. پدرخوانده مافیای قدرت [ایوانیشویلی] ادعا ملی‌گرایی دارد اما با اینچنین پول‌هایی می‌توانست کل سیستم حمل و نقل عمومی در تفلیس را مدرن کند که اینجا آلوده‌ترین شهر جهان نباشد.»

اتوبوس‌های تفلیس بیشترشان میراث دوران کمونیستی‌اند، دود می‌‌کنند و هوای این شهر به شدت آلوده است. تفلیس پایتخت این کشور به طور مداوم بین صدرنشین‌های آلوده‌ترین هوا در لیست سازمان جهانی بهداشت است.

بیدزینا ایوانیشویلی و رویای گرجی با اینکه خود را حزبی چپ و مردمی معرفی می‌کنند، زیاد چنگی به دل آرچیل و دوستانش نمی‌زند. نیکا از دوستان آرچیل که در دانشگاه تفلیس علوم سیاسی می‌خواند می‌گوید که ایوانیشویلی از طریق مافیای پوتین ثروتمند شده و در بلندمدت حتما منافع آنها را در نظر خواهد گرفت: «شعار پیوستن به اتحادیه اروپا تنها شعار است. روسیه می‌داند این اتفاق هرگز نخواهد افتاد و خیال‌شان راحت است. در این میان پدرخوانده [ایوانیشویلی] و حزبش شعارش را می‌دهند و رای می‌خرند.»

نیکا اما امیدوار مانده و می‌گوید همین که در قفقاز، همه کشورهای جداشده از شوروی سابق در شرایط استبدادی به سر می‌برند اما گرجستان توانسته بعد از انقلاب گل رز دمکراسی‌ چند‌حزبی بسازد و احزاب باهم به رقابت می‌پردازند مهم است. او می‌گوید: «فساد سیاسی را نمی‌شود یک شبه از بین برد. اینها مدام از هم انتقام خواهند گرفت. مهم این است که ما صدای حاشیه‌ها را به انتخابات باز گردانیم.»

نیکولاس، شراب فروش محل اما مخالف است. او به شوخی می‌گوید: «جوان‌ها چه می‌داند؟ وقتی شراب گرجی را صادر کنیم، پول وارد مملکت می‌کنیم، آنکه اینجا پول خرج می‌کند روسیه است، از گردشگر گرفته تا آنکه شراب و چاچا [عرق گرجی] و میوه ما را می‌خرد.»

نیکولاس معتقد است که جنبش متحد ملی زیادی دست نشانده غرب بود و اصلا فکر صادرات گرجستان به کشورهای منطقه نبود. او می‌گوید که ناتو و اتحادیه اروپا و آمریکا برای ما نان نمی‌شوند، اگر محصولات ما را بخرند و کمک‌های اقتصادی کنند بعد می‌شود گفت نان شده‌اند.