داعش و عربستان به روایت مترجم مایکروسافت و مؤسس ویکی‌لیکس

در هیاهوی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و در شرایطی که خاورمیانه همزمان با عملیات آزادسازی موصل و رقه، روزهای پرالتهابی را می‌گذراند، رابطه‌ عربستان سعودی و داعش یکبار دیگر با نقش‌آفرینی ویکی‌لیکس و موسس آن به سرخط خبرهای جهان تبدیل شد.

چند روز قبل از آنکه جولیان آسانژ، در مصاحبه‌ای جنجالی، از حمایت مالی عربستان سعودی از داعش و البته بنیاد کلینتون سخن بگوید، اتفاق دیگری نیز در فضای مجازی افتاد که برای شهروندان عربستان سعودی، از افشاگری موسس ویکی‌لیکس پروسرصداتر و برآشوبنده‌تر بود؛ اتفاقی که به خطای ناخواسته‌ یک برنامه‌ اینترنتی مربوط می‌شد.

عربستان سعودی؛ روایت طنزآمیز مایکروسافت

مردم عربستان حسابی از مایکروسافت خشمگین‌اند؛ ماجرا به هفته‌ پیش برمی‌گردد که این خبر در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که مترجم مایکروسافت، برنامه‌ بینگ، برای ترجمه‌ انگلیسی واژه‌ داعش (که مخفف دولت اسلامی عراق و شام به زبان عربی است)، معادل عربستان سعودی را پیشنهاد می‌دهد؛ اتفاقی که ازجمله باعث شد کاربران و فعالان عصبانی عربستانی، کمپیتی را برای بایکوت محصولات مایکروسافت کلید بزنند.

خیلی زود البته مایکروسافت با اعلام عذرخواهی، اشتباه پیش‌آمده را در برنامه‌ مترجم بینگ تصحیح کرد.

برخلاف باور کاربران عربستانی مایکروسافت، هیچ توطئه‌ ضداسلامی یا ضدعربی‌ای در کار نبود؛ و با توجه الگوی ارجاع crowd sourcing در سرویس ترجمه‌ بینگ، شرکت مایکروسافت کوچکترین نقش و تقصیری در ماجرا نداشت.

توضیح قضیه ساده است: سرویس‌های ترجمه‌ آنلاین، همچون مترجم بینگ و گوگل، به گونه‌ای طراحی شده‌‌اند که از پیشنهادهای کاربران برای بهبود و تصحیح خود استفاده می‌کنند. ممدوح نجار، مسئول فنی مایکروسافت در عربستان سعودی در گفتگویش با هافینگتون پست همین موضوع را تشریح کرد: «اگر بیش از هزار نفر واژه‌ای را به برنامه پیشنهاد بدهند، آن کلمه به طور خودکار به عنوان یک پیشنهاد در برنامه ثبت می‌شود.»

توضیحی ساده، که البته بعید است بتواند کاربران خشمگین عربستانی را قانع کند؛ برای آن دسته از متعصبانی که آل سعود را خادمان راستین خانه‌ خدا می‌دانند این ماجرا یا توطئه‌ صهیونیستی آمریکا و بریتانیا است، یا فتنه‌ شیعی ایران.

کاربری در توئبتر برنامه‌ بینگ را «شیعی، ایرانی، صفوی، حوثی، سوری» دانسته و کاربر دیگری با نمایش شباهت الگوی لباس ابوبکر بغدادی با روحانیان شیعه از جمله آیت‌الله خمینی و سید حسن نصرالله، به توطئه‌ بینگ دهن کجی کرده است.

در عربستان این باور وجود دارد که ایران از حامیان اصلی داعش است؛ استناد رسانه‌های عربی از جمله به سخنان ابوبکر البغدادی در نقد  عربستان و ترکیه است؛ بر اساس همین تبلیغات، برخی در عربستان معتقد‌ند، وجود داعش صرفاً بهانه‌ای برای حضور گروه‌های شیعی تخت نفوذ ایران و دخالت آنها در مناطق سنی‌نشین بوده است.

عربستان سعودی؛ روایت حزن‌انگیز ویکی‌لیکس

تاریخ اما دوبار تکرار می‌شود، یکبار کمیک و باردیگر تراژیک؛ و گاهی وقت‌ها خیلی زود.

درست چند روز بعد از غائله‌ بینگ، جولیان آسانژ، موسس ویکی‌لیکس در مصاحبه‌ای اختصاصی با جان پیلگر، ابعاد تازه‌ای از ایمیل‌های پاک شده‌ هیلاری کلینتون را فاش کرد، که البته به ماجرای بینگ هم به شکلی غیرمستقیم مربوط می‌شد.

در این مصاحبه، آسانژ تقریباً همان چیزی را گفت که بینگ به اشتباه پیش‌فرض گرفته و مایکروساخت به خاطر آن عذرخواهی کرده بود.

«سعودی‌ها، قطری‌ها، مراکشی‌ها و بحرینی‌ها، به ویژه دو گروه اول به بنیاد کلینتون کمک مالی کرده‌اند، آنهم درحالی که هیلاری کلینتون، به عنوان مقام رده بالای دولتی، فروش گسترده‌ سلاح به عربستان سعودی را تأیید کرده است.» این سختان آسانژ است.

او به طور مشخص به قرارداد فروش اسلحه به مبلغ ۸۰میلیارد دلار به عربستان سعودی در زمان وزارت خارجه کلینتون اشاره کرد و آن را «بزرگتزین قرارداد تسلیحاتی جهان» دانست. به علاوه، هیلاری کلینتون را متهم کرد که حمایت متحدانش یعنی عربستان سعودی و قطر از داعش را از افکار عمومی آمریکا مخفی نگه داشته است.

ارجاع آسانژ به ایمیلی است که ماه گذشته همراه با مجموعه ایمیل‌های درز کرده‌ جان پودستا رئیس ستاد تبلیغات کلینتون در پایگاه ویکی لیکس منتشر شد؛ در آن ایمیل، هیلاری کلینتون از جان پودستا، مشاور وقت باراک اوباما، خواسته تا دولت‌های قطر و عربستان سعودی را که بطور مخفیانه از گروه تروریستی داعش و سایر گروه‌های افراطی سنی حمایتهای مالی و لجستیکی می‌کنند، تحت فشار بگذارد.

در نتیجه‌ این اظهارات و انتشار اطلاعات تازه درمورد بنیاد کلینتون و حزب دموکرات، نه فقط دور تازه‌ای از حملات سایبری به سایت ویکی‌لیکس آغاز شده، که درعین حال، پرونده‌ آسانژ  نیز دوباره به جریان افتاده است. بنا به تازه ترین گزارش‌ها، مقامات سوئدی در روز چهاردهم نوامبر در سفارت اکوادر در لندن، محل اقامت و در واقع پناهگاه آسانژ از ژوئن ۲۰۱۲، از او بازجویی خواهند کرد.

پیشتر  در سندی منتشر شده در ویکی لیکس به سال ۲۰۰۹ فاش شده بود که منبع اصلی گروه‌های تروریستی سنی در سرتاسر جهان، از جمله القاعده، طالبان و لشکر طیبه عربستان سعودی است... گروه‌هایی که سالانه از میلیون‌ها دلار کمک منابع سعودی به ویژه در دوران حج و رمضان بهره مند می‌شوند. (۱)

حافظه و عدم تعصب، از کمدی تا تراژدی

امروز سرنخ‌های زیادی در جهان واقعی، و البته مجازی ما را به همان نتیجه‌ای می‌رساند که ویکی‌لیکس از آن پرده داشته، یعنی  همان دایره بسته‌ای که زنجیره‌ آن را حلقه‌هایی همچون داعش، بنیاد کلینتون و عربستان سعودی تشکیل می‌دهند. این زنجیره، که آن را می‌توان جعبه‌ سیاه دولت‌ها و صاحبان قدرت نامید، البته حلقه‌های دیگری هم دارد که بدون نیاز به جستجو در ویکی‌لیکس، کم و بیش همه نام‌شان را شنیده‌اند؛ همه حتی برنامه‌ای نه چندان هوشمند همچون بینگ.

ماجرای بینگ، البته چندان هم بی‌سابقه نیست. چند سال قبل، برخی از کاربران ایرانی به خاطر اشتباه مترجم گوگل در پیشنهاد واژه‌ Israel به جای کلمه‌ «قدس»، به اندازه‌ کاربران عربستانی بینگ، خشمگین شده و  متعاقباً توطئه‌ صهیونیستی گوگل را محکوم کردند؛ امروز نیز اگرچه این خطا برطرف شده، اما هنوز نیز پیشنهاد ترجمه‌ فرانسوی سرویس ترجمه‌ گوگل برای قدس، Jérusalem (اورشلیم) است که به احتمال زیاد برای برخی چندان خوشایند نخواهد بود.

موارد مشابه دیگری نیز از این اشتباهات گزارش یا ادعا شده است. تا مدت‌ها مترجم گوگل، ترجمه‌ نادرست Ali Daei را برابر اشکان دژاگه، درج می‌کرد؛ و درنتیجه، با این سابقه، باور این ادعای برخی کاربران که یکی از کلمات پیشنهادی مترجم گوگل برای Mr، علاوه بر «آقا»، واژه‌ «خامنه‌ای» بوده، چندان عجیب نیست.

مترجم‌های آنلاین مثل بینگ، برخلاف نرم‌افزارهای ترجمه‌ آفلاین و البته انسان‌ها، «حافظه» دقیقی دارند؛ و براساس پیشنهادات و اصلاحات کاربران، خود را در طول زمان به شکلی انعطاف‌پذیر همچون کودکی درحال رشد تصحیح می‌کنند. از این بابت، طبعاً این برنامه‌های خودکار، فی نفسه نمی‌توانند آلوده به تعصب، خشک‌اندیشی و غرض‌ورزی باشند. شاید به همین خاطر است که به شکلی طنز‌آمیز در لحظه‌ای تاریخی بینگ و ویکی‌لیکس دریک راستا قرار گرفتند؛ البته با این تفاوت که ویکی‌لیکس همچون مایکروسافت هرگز دلیل و اراده‌ای برای عذرخواهی ندارد.

پانوشت:

(۱) - در میان انبوه سندهایی که ویکی‌لیکس در مورد عربستان منتشر کرده است، اسنادی نیز به ایران مربوط می‌شوند؛ از جمله سندی به تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱، که در آن آمده عربستان سعودی هزینه‌ تحصیل عطاءالله مهاجرانی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد دولت اصلاحات، را در خارج از کشور تأمین کرده است. هرچند، در پی انتشار این سند ،مهاجرانی گفت که در زمان مناسب واکنش نشان خواهد داد، اما پس از گذشت بیش از یک سال هنوز پاسخ یا توضیحی از جانب او در این مورد شنیده نشده است.