وزارت علوم: وزیر جزو سارقان علمی نیست

وزارت علوم با انتشار توضیحاتی خبر حضور نام وزیر علوم در فهرست منتشرشده از سرقت علمی پژوهشگران ایرانی را رد کرد.

روزنامه «اعتماد» شنبه هفتم آذر پاسخ «روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» را به گزارش این روزنامه درباره اخبار مربوط به استیضاح وزیر علوم منتشر کرد. روزنامه اعتماد دوم آذرماه نوشته بود که استیضاح وزیر علوم به دلیل حضور نام او در فهرست سارقان علمی ایرانی مجله نیچر تسریع می‌شود.

مجله نیچر در اول نوامبر/۱۱ آبان سال جاری در گزارشی اعلام کرد که «اسپرینگر» و «بیومد سنترال»، مراکز انتشار ژورنال‌های علمی ۵۸ مقاله مربوط به پژوهشگران ایرانی را به دلیل سرقت و تقلب علمی لغو انتشار می‌کنند. این ۵۸ مقاله از سوی ۲۸۴ پژوهشگر ایرانی ساکن در ایران منتشر شده‌اند.

این خبر به رسوایی بزرگ علمی در سرتاسر دانشگاه‌های ایران انجامید. برخی پژوهشگران متهم به سرقت علمی در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، وزارت بهداشت و برخی واحد‌های دانشگاه آزاد عضو هیئت علمی هستند.

واکنش‌ها: از پذیرش خطا تا فرافکنی به ضدانقلاب

روابط عمومی وزارت علوم در واکنش به اخبار مبتنی بر حضور نام «محمد فرهادی»، وزیر علوم در میان پژوهشگران متهم به سرقت علمی، آن را کذب خواند و توضیح داد که نه نام او در این فهرست بوده، و نه مقالات ذکرشده در حوزه تخصصی او قرار داشته است.

روزنامه اعتماد در پاسخ به این اطلاعیه ضمن عذرخواهی به سخنان دکتر محمود صادقی، یکی از نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی اشاره کرده‌است. صادقی گفته که شاید حضور نام وزیر به دلیل انتشار مقاله مشترک از سوی فردی دیگر باشد که نام برخی از افراد بدون اطلاع آنها به عنوان مولف مشترک در آن ذکر می‌شود.

مقاله‌های علمی عموماً به صورت مشترک و با ذکر افراد درگیر در یک پروژه آزمایشگاهی یا ذکر استادان راهنما منتشر می‌شود.

نام‌های دیگری از جمله حمید میرزاده، ریاست دانشگاه آزاد نیز در این فهرست به چشم می‌خورد که تا کنون از سوی او تکذیب نشده‌است.

در واکنش به این رسوایی علمی، دانشگاه آزاد از شرکت سه واحد دانشگاهی خود در این سرقت علمی خبر داد و گفت کمیته‌ای ویژه برای بررسی این تخلفات علمی تشکیل شده‌است.

وزارت علوم نیز از برخورد قانونی و قاطع با متخلفان سخن گفت.

با این حال، برخی مسئولان جمهوری اسلامی در واکنش‌هایشان انگشت اتهام را به سوی «دست‌های پشت پرده ضدانقلابی‌ها» نشانه رفتند. رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو ضمن تکذیب حضور نام خود در فهرست سارقان علمی گفت که ادعاهای منتشرشده درباره ارتباط دانشمندان شناخته‌شده ایرانی با چاپ مقالات جعلی کذب است.

بر اساس گزارش مجله نیچر و توضیحات انتشارات اسپرینگر، بررسی‌های منتهی‌شده به کشف این سرقت علمی با اطلاعات یک «افشاگر» آغاز شد. از هویت این افشاگر یا ملیت او خبری در دست نیست.

تخلفات علمی در این مقالات حذف‌شده از ژورنال‌های علمی به سه دسته تخلف در داوری، تخلف در حق تألیف، و سرقت علمی از مقالات دیگران تقسیم می‌شوند. تمام مقالات جعلی فهرست‌شده به دو تخلف نخست (تخلف در داوری مقالات و تألیف آنها) متهم هستند و ۷۰ درصد آنها نیز نشانه‌های سرقت علمی را در خود دارند.

شش‌ماه تا یک‌سال حبس؟

شاهین آخوندزاده، قائم مقام معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در واکنش به اخبار مربوط به این رسوایی علمی با اشاره به قانونی مصوب ۴۰ سال پیش گفته است که مجازات قانونی محکومان به سرقت علمی بین شش‌ماه تا یک‌سال پیش‌بینی شده‌است.

همچنین تحت تأثیر اخبار مربوط به این اتفاق، دولت لایحه مقابله با تقلب در اقدامات علمی و پژوهشی را به مجلس ایران ارسال کرده‌است تا فروش پایان‌نامه و مقالات علمی در بازار سیاه را متوقف کند.

بیشتر بخوانید