«یک‌شنبه سیاه» شورای شهر: قالیباف و بحران «کارآمدی نظام»
به جز مدیریت بحران در روز حادثه که به اذعان اعضای شورای شهر تهران از هم گسیخته بود، پس از گذشت دو هفته شهرداری هنوز پاسخی به ساده‌ترین سوال‌ها درباره حادثه پلاسکو نداده است.
احسان مهرابی
پس از زلزله بم، برخی از شخصیت‌های سیاسی این تحلیل را مطرح می‌کردند که «بحران کارآمدی» در جمهوری اسلامی بسیار مهم‌تر از «بحران مشروعیت» است. استدلال آنان این بود که در این زلزله همه نهادهای دولتی و حکومتی (مجموعه نهادهای زیر نظر جمهوری اسلامی)، نتوانستند کارنامه قابل قبولی در مدیریت بحران داشته باشند.
حادثه پلاسکو نمونه دیگری از «بحران کارآمدی» در جمهوری اسلامی را به نمایش گذاشت. به جز مدیریت بحران در روز حادثه که به اذعان اعضای شورای شهر تهران از هم گسیخته بود، پس از گذشت دو هفته هنوز هم شهرداری پاسخی به ساده‌ترین و بدیهی‌ترین سئوالات مطرح درباره این حادثه نداده است.
جلسه روز یک‌شنبه ۱۷ بهمن شورای شهر تهران نیز نمادی از این «بحران کارآمدی» بود. در این جلسه طولانی، شهردار تهران بر اساس ضرب المثل «يتشبث بکل حشيش» (به هر خس و خاشاکی چنگ زدن)، به هر روشی متوسل شد تا به ابهامات درباره عملکرد خود پاسخ ندهد.
بر اساس فیلم منتشر شده از سوی رسانه‌های حامی شهردار تهران، محمدباقر قالیباف دو سال پیش در جمع اعضای شورای شهر گفته بود که بر اساس قانون موظف است ساختمان‌های ناایمن را پلمب کند اما به دلیل ملاحظات اجتماعی و سیاسی مانند بیکار نشدن افراد شاغل در آنها، این ساختمان‌ها را پلمب نمی‌کند.
او اما روز یک شنبه گفت که در این‌باره اختیاری نداشته و وظیفه وزارت کار بوده که این ساختمان را با دستور دادستانی پلمب کند.
به جز ابهامات درباره دلایل وقوع حادثه، ساده‌ترین پرسش یعنی علت ماندن آتش‌نشانان در ساختمان هنگام فروریختن آن، ثابت می‌کند مدیران شهرداری و سازمان آتش‌نشانی کوچک‌ترین اطلاعی از زمان مقاومت سازه‌ها در برابر آتش ندارند.
بر اساس آیین‌نامه ساختمان در ایران و آن‌چه که متخصصان سازه در روزهای گذشته بارها تکرار کرده‌اند، سازه‌های بتنی حداکثر سه ساعت در مقابل آتش‌سوزی گسترده مقاومت می‌کنند و این میزان برای سازه‌های فولادی کمتر است.
ساختمان پلاسکو حدود سه ساعت و نیم یعنی نیم ساعت بیشتر در برابر آتش‌سوزی مقاومت کرده و به این ترتیب هیچ توجیهی درباره فرسوده بودن این ساختمان پذیرفته نیست. حتی اگر سخنان شهردار تهران و مقامات آتش‌نشانی درباره صدور دستور تخلیه ساختمان ۲۲ دقیقه قبل از فرو ریختن آن درست باشد، این دستور بعد از زمان استاندارد مقاومت ساختمان صادر شده است.
بی‌اطلاعی شهردار و اعضای شورای شهر از آیین‌نامه ساختمان
اعضای شورای شهر نیز درباره این سوال ساده و در عین حال مهم، شهردار تهران را به صورت جدی به چالش نکشیدند. آنان نه تنها از این موضوع بدیهی که در روزهای گذشته بارها از سوی متخصصان بیان شده بی‌اطلاع بودند، بلکه حتی به خود زحمت نداده بودند که سخنان منتشر شده از سوی متخصصان سازه درباره این حادثه را در رسانه‌های ایران مطالعه کنند.
غلامرضا انصاری، عضو شورای شهر تهران، در جلسه روز یک‌شنبه اعلام کرد که پیمان نیکبخت، رییس بازرسی سازمان آتش‌نشانی، مانع از خروج آتش‌نشانان از ساختمان شده است.
معاون عملیات سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران این ادعا را رد کرده اما صحت این ادعا با توجه به برخی سوابق چهره‌هایی چون محمدباقر قالیباف و سعید شریف‌زاده، رییس سازمان آتش‌نشانی که از فرماندهان جنگ ایران و عراق بوده‌اند، دور از انتظار نیست.
یکی از افتخارات فرماندهانی چون قالیباف که گاهی در جلسات خصوصی بیان می‌کنند این بوده که در فلان عملیات، نیروهای ایرانی در حال عقب‌نشینی بودند اما فرماندهان به سمت‌شان تیر (هوایی) شلیک کرده و آنان را وادار کرده‌اند که بمانند و مقاومت کنند.
شهردار و مقامات آتش‌نشانی در جلسه روز یک‌شنبه مدعی شدند که کسبه برای برداشتن چک‌ها و اسناد خود به ساختمان رفته و آتش‌نشانان برای خارج کردن آنها در ساختمان مانده بودند. پذیرفتن این ادعا که سه ساعت و نیم پس از آتش‌سوزی، کسبه موفق به برداشتن اسناد خود نشده باشند، سخت است.
بر اساس برخی شنیده ها، کسبه ابتدا از محل خارج شده‌اند اما با ادامه آتش‌سوزی و ناامید شدن از خاموشی سریع آن، باز به ساختمان بازگشته‌اند تا اسناد خود را بردارند. حتی اگر این شنیده‌ها هم درست باشد، باز نشان از ضعف آتش‌نشانی و نیروی انتظامی است.
در اکثر کشورهای دنیا حتی در یک آتش‌سوزی معمولی نیروهای پلیس همراه آتش‌نشانان حضور دارند و از ورود افراد جدید به ساختمان جلوگیری می‌کنند. وظیفه آتش‌نشان‌ها نیز تنها نجات جان افرادی‌ست که در آتش گیر کرده‌اند و امکان خروج ندارند.
عدم توفیق نیروهای آتش‌نشانی در خاموش کردن آتش اما دیگر سوال اعضای شورای شهر بود.
مقامات شهرداری اعلام کردند که بهترین راه برای خاموش کردن این آتش پاشیدن آب بوده است. به فرض پذیرش این سخنان، نبود امکانات از جمله نردبان، مهم‌ترین دلیل عدم توفیق آتش‌نشان‌هاست. بر اساس گفته‌های اعضای شورای شهر و همان گونه که در فیلم‌های منتشر شده از حادثه پلاسکو مشخص است، نردبان آتش نشانی تنها تا طبقه ۱۱ می‌رسیده (ارتفاع داشته) و آب‌پاشی از راه دور و بی‌هدف سبب شده است که آتش خاموش نشود و از سوی دیگر ساختمان سنگین‌تر شده و سریع‌تر فرو ریخته است.
مقامات سازمان آتش‌نشانی اعلام کرده‌اند که آتش تقریباً خاموش شده بوده اما انفجارهایی آن را دوباره شعله‌ور کرده و باعث فروریختن ساختمان شده است. درباره منشاً این انفجارها توضیح دقیقی داده نشده اما پیک‌نیک‌ها و کپسول‌های گاز می‌توانسته عامل این انفجارها باشد و آنها عملاً مانند چاشنی‌های انفجاری عمل کرده‌اند و باعث ضربه اولیه به ساختمان و فروریختن آن شده‌اند.
بر اساس گفته های اعضای هیأت مدیره ساختمان پلاسکو، شرکت گاز پیش از این اعلام کرده بوده که به دلیل فرسوده بودن ساختمان به آن گاز نمی‌دهد و به همین دلیل در واحدهای این ساختمان از کپسول برای پخت غذا و گرمایش استفاده می‌شده است.
حادثه پلاسکو و انتقال مراکز تولیدی
برخی از اعضای شورای شهر درجلسه روز یک‌شنبه بار دیگر موضوع انتقال مراکز تولیدی به حاشیه شهر را مطرح کردند. انتقال بازار تهران و مراکز تولیدی به محدوده حاشیه شهر یکی از طرح‌های غلامحسین کرباسچی، از شهرداران سابق تهران بود که اجرا نشد. در آن زمان گفته شد که فشارهای جناح محافظه‌کار، مشهور به جناح راست و در نهایت دخالت علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، باعث اجرا نشدن این طرح شده است.
مقامات قوه قضاییه و شهرداری در روزهای گذشته در برابر درخواست‌ها برای پلمب ساختمان‌های ناایمن اعلام کرده‌اند نمی‌توانند ساختمان‌هایی که چند هزار نفر در آن شاغل هستند را پلمب و افراد را بیکار کنند. این استدلال اما تنها راهی برای فرار از پاسخگویی است چرا که شهرداری می‌تواند از هم‌اکنون مکان‌هایی را در محدوده شهر ایجاد و به مرور واحدهای تولیدی را از مرکز شهر منتقل کند و در این میان احتمالاً کسی هم بیکار نخواهد شد.
جلسه روز یک‌شنبه شورای شهر البته تنها برای به چالش کشیدن سازمان شهرداری و مسئولیت آن درباره حادثه پلاسکو نبود و بعضی اعضای شورا نگاه امنیتی، نظامی و سیاسی محمدباقر قالیباف به شهرداری را به چالش کشیدند و به او تذکر دادند که به جای هزینه چهار هزار میلیارد تومانی برای هوشمند‌سازی معابر و هزینه کردن بودجه شهرداری برای همایش‌ها و پوسترهای تبلیغاتی و سفرهای انتخاباتی، به مدیریت شهر بپردازد.
اصولگرایان از دو اتفاق مجلس به عنوان «یک شنبه سیاه» نام می‌برند. رأی مجلس به وقف دانشگاه آزاد و جلسه استیضاح وزیر کار که محمود احمدی‌نژاد در آن فیلم دیدار سعید مرتضوی و فاضل لاریجانی را به نمایش گذاشت و علی لاریجانی هم شدیداً به او تاخت.
جلسه روز یک‌شنبه شورای شهر تهران را اما می‌توان «یک‌شنبه سیاه» شورای شهر تهران نامید که در آن شهردار تهران به ساده‌ترین سوال‌ها درباره کشته شدن آتش‌نشانان پاسخ نداد و اعضای شورای شهر نیز نتوانستند او را به پاسخگویی وادارند.
نظرها
نظری وجود ندارد.