آمارهای ضد و نقیض از وضعیت تالاب‌های ایران

اسماعیل کهرم، مشاور سازمان حفاظت محیط زیست گفته ۲۵۲ تالاب ایران در "وضعیت قرمز" قرار دارند.

او که در همایش محیط زیست و دولت سبز در گچساران سخنرانی می‌کرد تغییرات اقلیمی و دخالت انسانی از جمله جاده سازی و سد سازی را از عواملی دانست که این تالاب‌ها را در وضعیت قرمز قرار داده است.

اسماعیل کهرم روشن نکرده این آمار یعنی وضعیت قرمز ۲۵۲ تالاب ایران، چه مبنایی دارد و «وضعیت قرمز» به چه معنایی است.

آمارهای ضد و نقیض

ایران تنها ۸۰ تالاب بزرگ دارد که از مساحت درخوری برخوردارند.

بهمن‌ماه امسال، فرهاد دبیری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود که از مجموع ۲۸۰۰ تالاب ایران، ۹۴۴ تالاب شناخته شده و از این تعداد ۲۴ تالاب در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی به ثبت رسیده‌اند. از میان این ۲۴  تالاب بین‌المللی ایران، شش تالاب نیز در لیست قرمز فهرست مونترو قرار دارند.

فهرست مونترو آن‌دسته از تالاب‌های ثبت شده در معاهده رامسر را دربرمی‌گیرد که با خطر نابودی روبه‌رو هستند.

پیشتر در سال ۹۴، محسن سلیمانی روزبهانی، مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اعلام کرده بود از میان هزار تالاب ایران، ۷۵ درصد از تالاب‌ها در معرض خطر هستند. امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط زیست ایران نیز از خشک شدن ۶۷ درصد مساحت تالاب‌های این کشور خبر داده بود.

بر اساس برخی آمارهای ارئه شده در مجموع بیش از دو میلیون هکتار از مجموع سه میلیون هکتار مساحت تالاب‌های ایران خشک شده‌ است.

محمدرضا تابش، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی اما می‌گوید «از حدود ۳ میلیون هکتار مساحت تالاب های کشور حدود ۵۸ درصد مساحت کل این تالاب ها از بین رفته و بستر آنها به خاک و نمک تبدیل شده است». بنابر اعلام مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال ۹۵ نیز «ﺗﻌﺪاد ۳۱ ﺗﺎﻻب، ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺮﻃﻮب ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده و ﺑﻪ ﻣﻨﺸﺄ اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه‌اﻧﺪ».

با وجود آنکه تعریف تالاب‌ در افکار عمومی هنوز به طور کامل جا نیفتاده، اما بر اساس توافقی که در کنوانسیون بین‌المللی رامسر بین ۱۶۹ کشور جهان بر قرار است، تالاب شامل تمامی مناطق مردابی، آب مانده، نم‌زارهای سياه و باتلاقی، بركه‌های مصنوعی يا طبيعی می‌شود كه به طور دايم يا موقت دارای آب ساكن يا روان، شيرين يا شور يا نيمه‌شور است. در این تعریف مناطقی از سواحل دريا كه هنگام جذر ارتفاع آب در آنها بيشتر از ۶ متر نباشد نیز مشمول تعریف تالاب می‌شوند.

عدم پرداخت بودجه تالاب‌ها در سال ۹۵

اسماعیل کهرم در شرایطی صحبت از وضعیت قرمز ۲۵۲ تالاب‌های ایران کرده که معصومه ابتکار از احیای تالاب‌ هورالعظیم در خوزستان خبر داده بود. گزارش‌هایی نیز حاکی از آبگیری تالاب مهارلو و هامون جازموریان در پی بارش‌های اخیر به گوش رسیده بود.

سازمان حفاظت محیط زیست تا کنون برای ۱۵ تالاب ایران برنامه‌های مدیریتی تدوین کرده است. در همین رابطه شورای عالی آب هم الویت‌های خود را تغییر داده و قرار است آب به ترتیب ابتدا در بخش مصرف، سپس محیط زیست و بعد کشاورزی و صنعت تقسیم می‌شود.

با وجود این تلاش‌ها، امسال در آستانه روز جهانی تالاب‌ها، مسئولان محیط زیست ایران اعلام کردند که در سال ۱۳۹۵ هیچ بودجه‌ای برای تالاب‌های ایران اختصاص نیافته است. این درحالی است که سال ۱۳۹۴ حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در نشست سران توسعه پایدار در سازمان ملل احیای تالاب‌های در خطر را از اولویت‌های برنامه‌های محیط زیستی دولت خود معرفی کرده بود.

عاطفه چمنی، عضو تیم مطالعاتی طرح تدوین برنامه مدیریت جامع حوضه آبریز تالاب بین‌المللی گاوخونی می‌گوید ایران در رتبه دوم تخریب‌ها تالاب‌ها در جهان قرار دارد.

بیشتر بخوانید: