لطفاً فراموش‌مان نکنید: جست‌و‌جوی جهنمی برای یافتن زندانیان ناپدید شده در سوریه
مستند جدیدی بر اساس گفته‌های آن‌ها که از زندان‌های رژیم اسد در سوریه زنده بیرون آمده‌اند ساخته شده است. کسانی که در تلاشند تا هویت دیگرانی را که در بازداشت و زندان جان باخته‌اند، شناسایی کنند.
برگردان: رضا حاجی‌حسینی
مستند جدیدی بر اساس گفته‌های آن‌ها که از زندان‌های رژیم اسد در سوریه جان به در برده‌اند ساخته شده است. آن‌ها در تلاشند هویت دیگرانی را که در بازداشت هستند یا در زندان جان باخته‌اند، شناسایی کنند.
«ناپدیدشدگان سوریه، پرونده حقوقی علیه اسد» نام این مستند است که در کانال چهار تلویزیون بریتانیا آماده شده و ۲۳ ماه مارس/ سوم فروردین پخش می‌شود: داستان پنهان ده‌ها هزار نفر از مردان، زنان و کودکانی که در زندان‌های مخفی سوریه ناپدید شده‌اند.
«گاردین» گزارشی درباره این مستند منتشر کرده است که ترجمه آن را می‌خوانید:
«من هنوز آخرین کلمات آن‌ها را به یاد دارم: لطفاً ما را فراموش نکن! این کلمه‌ها هر روز مثل ناقوس کلیسا در گوشم زنگ می‌زنند. مثل صدای اذان ...»
منصور العمری، فعال حقوق بشر اهل سوریه، لحظه‌ای را به ذهن می‌آورد که بعد از ۹ ماه بازداشت، نامش از دهان زندان‌بان درمی‌آید. او خوش‌شانس بوده که آزاد شده است؛ اما ذهن و روانش را آن‌ها که در زندان جا مانده‌اند، گرفتار خود کرده‌اند.
بازداشتگاه‌های رژیم سوریه وضعیتی جهنمی دارند. زندانیانی که از این شرایط جان به در برده‌اند می‌گویند که در سلول‌هایی شلوغ نگهداری می‌شده‌اند و از سوء تغذیه و بدرفتاری‌ها و شکنجه‌های جسمی و روانی پیوسته، رنج می‌برده‌اند. هزاران نفر زیر شکنجه‌ها جان باخته‌اند یا جان‌شان را به دلیل دشمنی مأموران و بی‌توجهی به شرایط‌شان از دست داده‌اند.
بسیاری از زندانیان سابق رژیم سوریه که در مستند «ناپدیدشدگان سوریه، پرونده حقوقی علیه اسد» با آن‌ها مصاحبه شده است، به دلیل زنده ماندن و نجات یافتن از آن شرایط جهنمی احساس گناه می‌کنند.
مازن الهومادا، فعال چپگرا و کارمند یک شرکت نفتی که ۱۸ ماه در سوریه در بند بوده است می‌گوید: «هنگامی که ما در زندان بودیم، به هم قول دادیم که اگر یکی از ما از آنجا خارج شد، به جهان بگوید که داخل آن زندان‌ها چه می‌گذرد. من بر سر آن قول هستم و مصمم به افشاگری علیه این رژیمم. این وظیفه من در قبال کسانی‌ست که هنوز در آن زندان‌ها هستند.»
منصور هم تکرار می‌کند که: «کمک به کسانی که در آن زیرزمین‌ها هستند برای همیشه دوای درد روح من است.»
ده‌ها هزار نفر از مردم سوریه در حال حاضر در بازداشت و زندان ناپدید شده‌اند: وحشتی پنهان که محصول شش سال جنگ داخلی‌ست. بازداشت معترضان همواره یکی از ابزار‌های سرکوب دولت به منظور ساکت کردن و مجازات منتقدان بوده، اما پیش از این سال‌ها هرگز در چنین مقیاس و گستره‌ای به عنوان مجازات به کار گرفته نشده است.
از زمان گسترش اعتراض‌های مسالمت‌آمیز در سوریه در سال ۲۰۱۱ به دنبال بهار عربی، رژیم رییس‌جمهوری، بشار اسد، همه مخالفان را به شدت سرکوب کرد. آن‌ها که خواهان اصلاحات بودند، پاسخ‌شان را با شلیک تفنگ‌ها و تیر و گلوله گرفتند و نیروهای امنیتی بازداشت‌های دسته جمعی مخالفان را در دستور کار قرار دادند. حاصل این برخوردها سوق دادن سوریه به سمت یک جنگ خونین داخلی شد و دستگیری‌ها و بازداشت‌ها نیز همچنان ادامه دارد.
این در حالی‌ست که رژیم سوریه حاضر به افشای نام بازداشت‌شدگان نیست و درباره اینکه چه تعدادی از مردم را در زندان‌های مخفی‌اش به بند کشیده، اطلاعات نمی‌دهد.
این بازداشت‌ها برای خانواده‌ها و دوستان این زندانیان نیز نوع دیگری از شکنجه است. آن‌ها برای گرفتن خبری در مورد عزیزان ناپدید شده خود جستوجو می‌کنند و به هر دری می‌زنند، در حالی که نمی‌دانند آن‌ها زنده‌اند یا مرده.
چندین نفر از خویشاوندان نزدیک مازن همچنان از افراد ناپدید شده در بازداشتگاه‌ها هستند. او می‌گوید: «دلم برای آن‌ها خیلی تنگ شده و از ذهنم بیرون نمی‌روند. هر روز به عکس‌های‌شان نگاه می‌کنم و آن‌ها به من قدرت می‌دهند تا به راهم ادامه بدهم.»
مدارک و مستنداتی که در رژیم اسد ساخته شده، خود گواه خشونت حکومت سوریه است. به عنوان نمونه، عکس‌های گرفته شده از سوی پلیس نظامی که کاتالوگ‌های مرگ‌اند: هزاران عکس از این عکس‌ها در سال ۲۰۱۳ به دست یک پناهنده به نام ساختگی و رمزی «سزار» از سوریه خارج شدند. این عکس‌ها جسد بیش از شش هزار و ۷۰۰ نفر از کسانی را نشان می‌دهند که در زمان بازداشت کشته شده‌اند. اجسادی لاغر و نحیف که رد و نشان شکنجه، کبودی و سوختگی بر آن‌ها نمایان است. جسدهایی با چشم‌های کنده شده که شماره‌ای بر آن‌ها نصب شده و کارتی که محل بازداشت آن‌ها را مشخص می‌کند.
سازمان سوری ناپدیدشدگان در بازداشتگاه‌ها و زندانیان عقیدتی، عکس صورت این اجساد را به صورت آنلاین منتشر کرده است تا امکانی برای کشف هویت آن‌ها فراهم شود و خانواده‌های آنان بتوانند از این طریق آن‌ها را شناسایی کنند. این تلاش و جستوجو البته چندان روشن نیست و با عدم قطعیت همراه است. برخی چهره‌ها از هم پاشیده‌اند یا به دلیل لاغری شدید، تغییر فرم داده‌اند. خویشاوندان این ناپدیدشدگان اما بارها و بارها به عکس‌های بدن‌های بی‌جان نگاه می‌کنند، بلکه بتوانند کسانی را که پیش از این می‌شناخته‌اند، تشخیص بدهند.
با وجود این مشکلات اما صدها نفر از جان‌باختگانی که در عکس‌های «سزار» آمده‌اند، شناسایی و هویت‌یابی شده‌اند. مریم حلاق یکی از آن‌هاست که پیدا شدن تصویر پسرش، ایهام، نوعی رهایی و تسکین برایش به ارمغان آورد. برچسب روی پیشانی پسرش در عکس چند کلمه بود: «جسد ۳۲۰ متعلق به بازداشتگاه ۲۱۵.»
او جوان‌ترین پسر مریم بوده: ۲۵ ساله، مردی جوان و محبوب که کارشناسی ارشد دندان‌پزشکی می‌خوانده.
دیدن عکس ایهام برای مریم دریچه‌ای بوده است رو به فضایی روشن‌تر، اما او هنوز هم هیچ سرنخی از اینکه پیکر پسرش در کجا می‌تواند باشد به دست نیاورده است. او این رؤیا را در سر می‌پروراند که جسم بی‌جان پسرش یک قبر داشته باشد. مریم همچنین خواهان محاکمه بشار اسد و سران دستگاه‌های امنیتی رژیم او در دادگاه است.
سازمان ملل بارها رژیم سوریه را به قتل، تجاوز، شکنجه و کشتار بازداشت‌شدگان متهم کرده اما هنوز اقدامی برای رسیدگی به این جنایت‌ها انجام نشده است. تلاش برای تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل به منظور رسیدگی به جنایت‌های دولت سوریه در دیوان کیفری بین‌المللی هم با رأی منفی روسیه و چین وتو شده و راه به جایی نبرده است.
از سوی دیگر رژیم سوریه بارها درخواست ناظران مستقل بین‌المللی برای بازرسی از بازداشتگاه‌هایش را رد کرده است. سازمان عفو بین‌الملل و گروه‌های حقوق بشری دیگر پیوسته خواستار انجام چنین بازرسی‌هایی بوده‌اند/ هستند و از رژیم سوریه می‌خواهند اسامی افراد بازداشت‌شده و محل نگهداری آن‌ها را منتشر کند و درباره آن‌چه که بر جسد کشته‌شدگان در بازداشتگاه‌ها رفته است، توضیح دهد.
منصور می‌گوید: «ما شواهد و مدارک داریم و نیاز فوری به نجات جان کسانی که هنوز زنده هستند. این وظیفه ماست که باید به آن عمل کنیم.»
نظرها
نظری وجود ندارد.