دولت ترکیه و وعده توسعه استان‌های کردنشین: سه کارخانه در دیاربکر

یک کارخانه نساجی در جنوب شرقی ترکیه که محل سکونت کردهای ترکیه و نقطه درگیری نیروهای دولتی با شبه نظامیان کرد است و برای شرکت‌های اروپایی پارچه تولید می‌کند، در نظر دارد سه کارخانه جدید راه بیندازد: یک سرمایه‌گذاری کم‌سابقه دولتی که می‌تواند به بازسازی این منطقه بینجامد.

دولت ترکیه اعلام کرده که ۲.۸ میلیارد دلار در این منطقه سرمایه‌گذاری می‌کند: به امید کسب رای مردم در همه‌پرسی ماه جاری که هدفش افزایش قدرت رجب طیب اردوغان است.

شرکت ایسکور، که برای شرکت‌هایی مثل زارا، آدیداس و نایک پارچه تولید می‌کند، این ۱۰۰ میلیون دلار مبلغ سرمایه‌گذاری شده را فرصتی برای کارخانه‌های غرب ترکیه می‌داند تا از مزایای مشوق‌های دولتی و دستمزد کمتر در شرق ترکیه استفاده کنند.

بی‌واهمه از چند دهه شورش‌ حزب کارگران کردستان (پ ک ک) در منطقه، احداث کارخانه پنبه ۳۰ میلیون دلاری، بیرون از بزرگ‌ترین شهرستان منطقه دیاربکر، از سال ۲۰۱۴ آغاز شده است.

ایسکور، با وجود درگیری‌های شدید حزب کارگران کردستان در این منطقه تاسیس شده و می‌خواهد در کارخانه جدید خود در دیاربکر، دو هزار نفر را استخدام کند. در حال حاضر ۳۳۰ نفر برای این کارخانه کار می‌کنند.

حزب عدالت و توسعه بعد از رسیدن به قدرت در سال ۲۰۰۲ موفقیت‌های اقتصادی زیادی به دست آورده و در توسعه راه‌ها و ساخت پل‌ها و بیمارستان‌ها موفق بوده است.

حزب دموکراتیک خلق‌ها اما می‌گوید که در جنوب شرقی ترکیه که بیش از ۴۰ هزار نفر از مردم آن در سه دهه گذشته به دلیل درگیری‌ها کشته شده‌اند، مشکلات هنوز برجاست.

دولت می‌گوید که درآمد سرانه مردم این منطقه را که قبلا معادل ۸۰۰ دلار بود، با سرمایه‌گذاری به پنج هزار دلار افزایش داده است.

بن علی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه، وعده داده که در این منطقه کارخانه‌های جدید، مسکن، بیمارستان و استادیوم ورزشی ساخته خواهد شد.

اما  محمت اوزاسکی وزیر شهرسازی ترکیه گفته که تاکنون سرمایه‌گذاری‌های دولتی صرف بازسازی ویرانی‌های حاصل از درگیری‌ها شده است.

سرمایه‌گذاران محلی هم می‌گویند که تاکنون همه دولت‌ها وعده سرمایه‌گذاری و بازسازی منطقه را داده‌اند اما بدون صلح و آرامش این نوع مشوق‌ها معنای زیادی ندارد.

اردوغان در سال ۲۰۰۳ با اجرای برخی برنامه‌های صلح‌جویانه، هوادارانی در میان کردها به دست آورد. برای نخستین بار به خواسته‌های سیاسی کردها توجه شد و برخی از محدودیت‌ها از روی آنها برداشته شد.

اما پس از آنکه در سال ۲۰۱۵ آتش بس دو ساله شکسته شد، اردوغان دستور بازگشت به گفت‌وگوهای صلح را داد و گفت که نیروهای امنیتی خواهان نابودی حزب کارگران کردستان هستند؛ حزبی که از سوی ترکیه، آمریکا و اروپا یک سازمان تروویستی شناخته می‌شود.

چنین حوادثی در شهرهای دیگر جنوب شرقی ترکیه نیز تکرار شد؛ جوانان مسلح در منطقه باستانی دیاربکر مواد منفجره کارگذاشتند؛ منطقه‌ای که دیوارهای رومی باستانی در آن وجود دارد. نیروهای امنیتی در مقابل با تانک‌های خود با آنها جنگیدند.

عملیات نیروهای امنیتی یک سال قبل به پایان رسید، اما هنوز در سراسر شهر ایستگاه بازرسی و بلوک‌های سیمانی در مقابل ساختمان‌های حساس وجود دارد تا جلوی انفجار بمب در مقابل نیروهای امنیتی گرفته شود.

این درگیری‌ها ۳۰۰ شرکت را مجبور به تعطیلی کرد. مغازه‌داران مجبور بودند هفته‌ها یا ماه‌ها مغازه خود را تعطیل نگه دارند. این به معنای بدهکاری و ورشکستی آنها بود.

اکنون دولت وعده داده که به سرمایه‌گذاران این منطقه وام‌های بدون بهره می‌دهد، اما تاجران می‌گویند که در تمام منطقه نمی‌توان ۱۰۰ نفر را پیدا کرد که بانک‌ها حاضر باشند به آنها وام بدهند و سابقه اعتباری آنها را پاک کنند.

منطقه صنعتی‌ای که ایسکور کارخانه خود را در آن بنا کرده، در ۲۰ کیلومتری شمال شهر قرار دارد، جایی که کمتر محل درگیری است اما امنیت کامل ندارد.

درآمد مردم در این منطقه، نصف متوسط کشور است و بیکاری به ۲۸ درصد می‌رسد که دو برابر نرخ ملی است.

در چهار استان از جمله دیاربکر، که محل درگیری‌ها هستند، حزب دموکراتیک خلق در آخرین انتخابات در نوامبر ۲۰۱۵ سه چهارم آرا را به خود اختصاص داده. حزب عدالت و وسعه در استان‌های دیگر دست بالا را دارد.

شهر دیاربکر با یک و نیم میلون نفر جمعیت، نسبتا مدرن شده؛ آپارتمان‌های چند طبقه و مراکز حرید در آن ساخته شده‌اند. با این حال این منطقه راه درازی تا توسعه در پیش دارد.