شواهد «محکم» ارسال اسلحه از ایران به شیعیان بحرین

یک گزارش مأموران امنیتی بحرین که اواخر سال گذشته به آژانس‌های اطلاعاتی غربی ارسال شده، ادعا می‌کند که در سه سال گذشته انبوهی سلاح‌ها و مهمات و تجهیزات «تاکنون دیده‌نشده» در این کشور از شورشیان مسلح شیعه ضبط شده‌است. در گزارش روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» آمده که تحلیل‌گران این ارزیابی محرمانه و برخی دیگر از تحلیل‌گران امنیتی غربی ایران را تأمین‌کننده این سلاح‌ها و مهمات می‌دانند. اصلی‌ترین نمونه مورد اشاره این گزارش، یک کارگاه بمب‌سازی مخفی با تجهیزات گران‌قیمت فلزکاری در زیر ویلایی در ناحیه‌ای شیعه‌نشین است.

مردانی که این کارگاه بمب‌سازی مخفی را ساخته بودند، آدم‌های زیرکی بودند؛ اما این زیرکی به نظر بازپرس‌های بحرینی عجیب می‌آمد، چرا که این گروه سابقاً تنها کارشان پرتاب کوکتل‌مولوتف به سمت پلیس بود. حالا مجتمع زیرزمینی‌شان متر به متر زیر یک ویلا در حومه شهر به دقت کنده شده بود به‌شکلی که در سطح خیابان هیچ اثری از آن دیده نمی‌شد. تنها ورودی‌اش هم یک ورودی مخفی در پشت کابینت‌های آشپزخانه بود.

اما شگفتی اصلی داخل مجتمع بود. پلیس در یک اتاق دستگاه‌های تراش و پِرِس هیدرولیک به ارزش هزاران دلار یافت که می‌شد با آنها گلوله‌های زره‌شکنی ساخت که حتی تانک را هم سوراخ می‌کنند. در اتاق دیگر هم چندین جعبه مواد منفجره C-۴ ساختِ کشورهای خارجی مختلف روی هم تلنبار شده بود؛ آن قدر که بتوان با آنها یک ناو جنگی را غرق کرد.

بازپرس‌های بحرینی در یک گزارش فنی محرمانه به مقام‌های آمریکایی و اروپایی در پاییز گذشته نوشته بودند که «اغلب این اقلام هرگز تا به حال در بحرین دیده نشده بود.» ارزیابی فنی محرمانه آنها جزئیات جدیدی از سلاح‌های ضبط‍شده در آن ویلا و نمونه‌های مشابه به دست داد. همه‌ این نمونه‌ها در سه سال اخیر گاه و بی‌گاه سربرآورده بودند. گزارش یادشده ادعا می‌کند که کشفیات نیروهای امنیتی از نظر قدرت تخریبی هم «عوض‌کننده بازی» بودند و هم در مقایسه با نیروی پلیس نه چندان تا دندان مسلح، «عامل کشتار».

این گزارش که واشنگتن‌پست هم نسخه‌ای از آن را رویت کرده‌است، تا حدی نگرانی فزاینده‌ برخی مقام‌های امنیتی غربی از اوضاع بحرین را توضیح می‌دهد؛ کشوری که متحد وفادار ایالات متحده در خلیج فارس است و محل استقرار ناوگان پنجم نیروهای دریایی آمریکا. تحلیلگران آمریکایی و اروپایی شش سال پس از آغاز جنبش اعتراضی صلح‌آمیز شیعیان علیه حکومت سنی این کشور، تهدید بزرگ و فزاینده‌ای را در حاشیه این خیزش تشخیص داده‌اند: سلول‌های پیکارجویان به‌شدت مسلحی که به ادعای مقام‌های امنیتی غربی، از سوی ایران تأمین مالی می‌شوند.

نشانه‌های افزایش نظامی‌شدن مبارزه سال‌های زیادی قابل مشاهده بوده‌است. در این سال‌ها عاملان نقاب‌دار به خاطر گذاشتن بمب‌های جاده‌ای بازداشت می‌شدند، سلاح‌ها و مواد منفجره در عملیات‌های پلیس کشف و ضبط می‌شد که از دریا و خشکی به داخل کشور قاچاق شده‌بود. اما تا همین اواخر مقام‌های غربی محتاطانه از متهم‌کردن ایران به دخالت مستقیم در ناآرامی‌های بحرین طفره می‌رفتند و می‌گفتند که مدارک کافی یا معتبری در دست نیست و چنین ادعایی می‌تواند به افزایش تنش‌های فرقه‌گرایانه دامن بزند.

غرب کم‌کم بحرین را باور می‌کند

اگرچه مقام‌های بحرینی دائماً تهران را به تحریک خشونت در این کشور متهم می‌کنند، این اتهام‌ها غالباً اغراق‌گویی‌های رژیمی سلطنتی دانسته شده که هر روز تروریسم را بهانه‌ای برای توجیه سرکوب فعالان شیعه قرار می‌دهد.

اما اکنون دیگر از آن طفره‌روی غربی خبری نیست. اگرچه کارنامه حقوق بشر بحرین اعتبار این کشور را زیر سوال می‌برد، اما به گفته چندین تحلیل‌گر آمریکایی و اروپایی، آژانس‌های اطلاعانی غربی جسارت جدیدی را در ایران برای حمایت از شورش‌های مسلح در بحرین مشاهده می‌کنند.

به گفته‌ چندین تحلیل‌گر، این حمایت بخشی از تلاش‌های مشابه برای ساختن یک شبکه از گروه‌های مسلح حامی تهران در خاورمیانه است؛ از یمن گرفته تا عراق و سوریه.

یک مقام امنیتی آمریکایی با سال‌ها تجربه در مورد ناآرامی‌های سیاسی و مدنی بحرین گفت که «ما شواهد مبنی بر تلاش ایران برای بی‌ثبات‌کردن آن کشور را هر روز بیش از پیش می‌بینیم.» این مقام امنیتی همچون بسیاری دیگر اصرار داشت که ناشناس بماند.

او افزود، «بحرین گاه اغراق می‌کند. اما این یکی واقعی است.»

شواهد رو به افزایش باعث شده تا دولت‌های اروپایی و ایالات متحده گام‌های بی‌سابقه‌ای برای هدف‌قراردادن ــ به ادعای آنها ــ رهبران گروه‌های شیعه مسلح در بحرین بردارند.

مقام‌های آلمانی در ۱۶ مارس یک پناهجوی ۲۷ ساله بحرینی را در برلین بازداشت کردند. قرار بازداشت او بین‌المللی و به اتهام عضویت در گردان‌های الاشتر، یک گروه مبارز مسلح شیعه در بحرین بود که مسئولیت چندین حمله مرگبار علیه افسران پلیس بحرینی را بر عهده گرفته است.

وزارت خارجه ایالات متحده در ۱۷ مارس تحریم‌هایی را علیه دو رهبر گردان‌های الاشتر نهایی کردند که فرآیند استقرار آنها از آخرین ماه‌های دولت اوباما اغاز شده بود. این دو مرد بحرینی اکنون به عنوان «تروریست‌های جهانی» شناخته می‌شوند. بیانیه رسمی وزارت خارجه به طور مشخص ایران را به حمایت از این گروه متهم می‌کند و آن را بخشی از تلاش تهران برای «بی‌ثبات‌کردن و فعالیت‌های مرتبط با تروریسم در منطقه» می‌داند.

دولت ترامپ چهارشنبه گذشته دستور تعلیق فروش جنگنده‌های F-۱۶ به بحرین را لغو کرد. دستور تعلیق فروش را دولت اوباما سال گذشته در اعتراض به غیرقانونی‌شدن حزب «وفاق»، اصلی‌ترین حزب اپوزیسیون شیعه بحرین گرفته بود. گروه‌های حقوق بشری به شدت لغو این دستور را از سوی دولت ترامپ به نقد کشیدند. اما این عمل کاخ سفید نشان‌دهنده تمایل جدید واشنگتن به نادیده‌گرفتن رفتار سرکوب‌گرانه متحد کلیدی‌شان در خلیج فارس است تا سپر دفاعی نیرومندی را علیه تهاجم آتی ایران حفظ کند.

وزارت خارجه ایالات متحده در بیانیه اعلام تحریم‌ها تلاش کرد تا پیام «متعادلی» ارسال کند و تأکید کرد که مقام‌های آمریکایی کماکان بر بحرین فشار خواهند آورد تا واکنش نسبت به تهدید‌های تروریستی را از شیوه برخورد با تظاهرات مسالمت‌جویانه و گروه‌های سیاسی مخالف «به روشنی متمایز کند» . اما آشکارا تهران را به مداخله مستقیم در بحرین برای بدترکردن اوضاع متهم کرد.

در این بیانیه نوشته شده بود که ایران «سلاح، پول و آموزش نظامی» برای پیکارجویان یمنی فراهم می‌کند. این بیانیه تأکید کرد که برچسب «تروریست جهانی» مختص افراد و گروه‌هایی است که «امنیت ملی، سیاست خارجی یا اقتصاد ایالات متحده» را تهدید کنند. سخنی که احتمالاً اشاره‌ای است به تأسیسات نیروی دریایی ایالات متحده در حاشیه منامه، پایتخت بحرین.

چوپان دروغگو، یا گرگ واقعی؟

وقتی ۱۸ ماه پیش ذخایر وسیع اسلحه و مهمات زیر ویلایی در محله‌ای عمدتاً شیعه‌نشین در یک روستا کشف شد، توجه کشورهای زیادی خارج از حوزه خلیج فارس را به خود جلب نکرد. پلیس ملی بحرین عکس‌هایی از استوانه‌های مواد شیمیایی و پلاستیک‌هایی پرشده از پودرهای سفید را منتشر کرد. ژنرال طارق الحسن، رئیس‌پلیس کل بحرین گفت که این کشفیات گواهی است بر «فعالیت‌های شدید ایران برای نابودکردن امنیت و ثبات بحرین و منطقه».

اما آیا مواد منفجره واقعی بودند، یا صرفاً وسایل سر صحنه برای توجیه بازداشت رهبران اپوزیسیون شیعه؟ مقام‌های بحرینی از فوریه ۲۰۱۱ به این سو چندین نمایش شبیه این ترتیب داده بودند؛ همان زمانی که دولت سنی قصد داشت تا تظاهرات وسیع اکثریت شیعه کشور را به کمک تانک‌ها و هزاران سرباز اعزام‌شده به منامه از کشورهای عربی همسایه سرکوب کند.

متیو لویت، یک تحلیل‌گر ضدتروریسم سابق اف‌بی‌آی می‌گوید که شکایت‌های مکرر از کارنامه ضعیف بحرین در حقوق بشر باعث شده تا ارزیابی واقعی‌بودن ادعاهای آنها برای ناظر بیرونی دشوار باشد. او که با مقام‌های ارشد بحرینی برای گفت‌و‌گو درباره کشفیات اسلحه دیدار داشته، در مقاله‌ای می‌پرسد که اتهام دخالت ایران «فریاد "گرگ !گرگ!" است یا نشانه گرگی واقعی پشت در؟» [اشاره‌ای به داستان چوپان دروغگو].

لویت در یک مصاحبه گفت که «مسئله بحرینی‌ها بی‌اعتباربودن‌شان است که باعث شده جداکردن واقعیت از دروغ سخت شود.» اما به گفته او در تحلیل نهایی شواهد کشفیات اسلحه و مهمات نشانه‌ای از یک تهدید واقعی است: تروریسم تحت حمایت ایران. لویت گفت که در مورد بحرین تاحدی وجود گرگ واقعی است.

مقام‌های بحرینی در سال گذشته تمایل زیادی به در اشتراک گذاشتن اطلاعات نشان داده اند و به دنبال تحلیل‌های علمی ناظران خارجی بوده‌اند تا دولت‌های غربی را نسبت به جدی‌بودن تهدید قانع کنند. این تلاش‌ها به گزارش محرمانه یادشده در بالا انجامید که اواخر سال گذشته به آژانس‌های اطلاعاتی متعددی فرستاده شد. به گفته سه مقام امنیتی آمریکا که به شواهد دسترسی داشته اند، این شواهد ادعای بحرین در مورد دخالت ایران را در چندین حمله اخیر و نیز مسلح‌کردن گروه‌های پیکارجوی افراطی تأیید می‌کنند.

صدمات عظیم به ایالات متحده؟

در پرونده‌ای که به رویت واشگتن پست رسیده، گزارش‌های فنی مفصلی در ارزیابی از انبوهی اسلحه ضبط‍شده از پیکارجویان بحرینی از ۲۰۱۳ به این سو گنجانده شده. در میان آنها سلاح‌های سبک، مواد منفجره و مهمات با نشانه‌های مخصوص مرتبط‌کننده آنها با ایران وجود دارد و تجهیزات الکترونیکی ساخت ایران نیز داخل برخی دستگاه‌های انفجاری دست‌ساز به کار رفته است. این گزارش به مقادیر خیره‌کننده‌ای از مواد انفجاری جنگی از جمله حدود ۱۹۰ کیلوگرم C-۴ اشاره می‌کند؛ چیزی در مقیاس مواد انفجاری به کار رفته در حمله القاعده به ناوشکن یو.اس.اس کول در ۲۰۰۰ که سوراخی ۱۲ متری در بدنه آن ایجاد کرد.

آزمایش‌های شیمیایی نقل‌شده در این گزارش نشان می‌داد که ۱۹۰ کیلوگرم C-۴ کشف‌شده از شش ناحیه در طی سه سال گذشته از دو خط تولید می‌آیند؛ و این دو خط تولید سابقاً با ایران در ارتباط دانسته می‌شدند. این گزارش می‌افزاید که یکی از شش محموله c-۴ کشف‌شده «در بسته‌بندی اصلی مربوط به ارتش ایران» قرار داشت.

اما بازپرس‌های بحرینی بیشتر نگران کشف تجهیزات گران‌قیمت تراش و پرس هیدرولیک فلزات در زیرزمین کارگاه تولید بمب بودند. تجهیزات کار با فلز ایتالیایی و چینی در این زیرزمین دست‌کم ۳۵ هزار دلار قیمت داشتند و برای ساختن دقیق «گلوله‌های انفجاری» به کار می‌رفتند که زره وسیله‌های نظامی را سوراخ می‌کنند.

تحلیل‌گر امنیتی آمریکایی می‌گوید بمب‌های ناتمامی که از ویلا کشف شدند، طراحی یکسانی با بمب‌هایی داشتند که شورشیان شیعه تحت حمایت ایران در عراق علیه سربازان آمریکایی به کار می‌بردند.

این تحلیل‌گر می‌افزاید که «این موضوع توانایی‌های تروریست‌های بحرینی را برای انجام حمله‌های مرگ‌بارتر و موثرتر به‌شدت ارتقاء می‌بخشد. بعید است که این سطح از پیشرفته‌بودن بدون حمایت، راهنمایی و آموزش خارجی به دست آمده باشد.»

گزارش محرمانه یادشده وجود چنین دستگاه‌هایی را در بحرین «عمیقاً گیج‌کننده» خوانده و می‌افزاید که قدرت آتش این پیکارجویان بسیار بیشتر از مقدار کافی برای منفجرکردن گشت‌های عادی پلیس و وسیله‌های غیرزرهی آنها است. یکی از استفاده‌های احتمالی از گلوله‌های ضدزره‌پوش نابودکردن تانک‌ها و زره‌پوش‌های حمل سرباز است که شاید کشورهای همسایه حوزه خلیج در صورت بروز ناآرامی‌ها در آینده ارسال کنند. یا شاید بمب‌سازها و حامیان‌شان هدف کاملاً متفاوتی در سر داشته‌اند؛ هدفی که گزارش یادشده آن را «واردآوردن صدمات عظیم به نیروها و تأسیسات ایالات متحده» توصیف کرده‌است.

پژواک عراق

این مواد انفجاری ضدزره‌پوش به هر هدفی ساخته شده باشند، پیش از این تا کنون در بحرین به کار نرفته اند. گروه‌های مخالف مسلح از بمب‌های ضعیف‌تر و تفنگ‌های جنگی برای حمله به پلیس و نیروهای امنیتی استفاده می‌کنند. حتی در حمله به شدت هماهنگ‌شده ژانویه که به آزادکردن موقتی چندین رهبر اصلی شورشیان از زندان انجامید، از همین نوع سلاح‌ها استفاده شده بود.

زبان تهدیدآمیز همزمان با ادامه‌یافتن خشونت‌ها ــ اگرچه نه آن چنان شدید ــ در هر دو سو بالا گرفته است. بحرین در اواخر مارس اعلام کرد که طرح پیکارجویان برای قتل مقام‌های دولتی و انجام سلسله‌ای از حملات علیه پلیس محلی و پایگاه نیروی دریایی ایالات متحده را خنثی کرده‌است. یک سخنگوی پلیس گفت که مکالمات بین رهبران این سلول‌های تروریستی محلی با حامیان فرضی‌شان در ایران را شنود کرده‌اند.

جامعه بین‌المللی کماکان از بحرین به خاطر سرکوب مخالفان سیاسی انتقاد می‌کند. گروه‌های حقوق بشری و گزارشگران سازمان ملل سال گذشته در گزارشی مقام‌های بحرینی را به آزار و تعقیب نظام‌مند و زندانی‌کردن معترضان مسالمت‌جو، و نیز شکنجه و حتی قتل زندانیان متهم کردند.

مقام‌های بحرینی نیز در واکنش به تلاش‌هایشان جهت اصلاحات سیاسی اشاره کردند؛ از جمله انتساب یک بازرس متسقل برای رسیدگی به شکایت‌های گروه‌های شیعه اپوزیسیون درباره سوء رفتارها با آنها. یک مقام بحرینی با لحنی شکوه‌آلود گفت که «ما از هر همسایه‌ای در هزارکیلومتری‌مان بیشتر روی حقوق بشر کار می‌کنیم، و به خاطر گشوده‌بودن نسبت به طرح و پرداختن به مشکلاتمان مجازات می‌شویم.»

اگرچه ایران ارسال سلاح به پیکارجویان بحرینی را تأیید نکرده‌است، اما به رهبران جنبش مقاومت در آنجا اجازه داده تا آزادانه و آشکارا در تهران فعالیت کنند و در همبستگی با اپوزیسیون بحرین خواستار پایان‌یافتن سلطنت سنی بحرین شده‌است. سعید قاسمی، یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران مارس گذشته در یک سخنرانی عمومی بحرین را «استان جداشده‌ ایران به دست استعمار» خواند و گفت که ایران اکنون پایگاه «حمایت از انقلاب در بحرین» شده‌است.

مایکل نایتز، تحلیل‌گر مسائل امنیتی و نظامی خاورمیانه برای انستیتو سیاست خاور نزدیک در واشنگتن می‌گوید که «گاه حرف‌ها با عمل انطباق دارند و این یعنی ایرانی‌ها در حال تلاش برای فرستادن چنین سیگنالی هستند: "سر به سر ما نگذارید، وگرنه سربه سرتان می‌گذاریم."»

نایتز که پژوهش‌های وسیعی درباره شورشیان شیعه تحت حمایت ایران در جنگ عراق انجام داده، می‌گوید پژواک عراق را می‌توان در بحرین شنید؛ به خصوص که ایران گلوله‌های انفجاری ضدتانک به پیکارجویان شیعه عراقی می‌داد که تلاشی بود برای ساختن منطقه‌های ورود ممنوع حول پایگاه‌های نیروهای شیعه. به گفته او، به‌کارنرفتن این سلاح‌های انفجاری در بحرین هم می‌تواند نشانه کشف تمام آنها به دست مأموران امنیتی بحرین باشد؛ هم نشانه‌ چیزی شرورانه‌تر.

نایتز گفت که «مثلاً اینکه آنها را برای زمانی دیگر یا شرایطی دیگر کنار گذاشته‌اند.»

بیشتر بخوانید:

در همین زمینه: