زنان سعودی با موبایل‌هایشان قیمومیت مردان را به چالش می‌کشند

اخیرا زنان زیادی در عربستان سعودی آشکارا علیه کنترل مردان بر زندگی‌شان سخن گفته‌اند اما همچنان این مردان هستند که حرف آخر را می‌زنند.

هفته گذشته، یک زن ۲۴ ساله سعودی به نام دینا علی لسلومی تلاش کرد از خانه‌اش بگریزد و به استرالیا برود. اعضای خانواد‌ه‌اش به مانیل پرواز کردند -جایی که او برای ترانزیت به استرالیا در آن توقف کرده بود- و او را وادار کردند که به عربستان سعودی برگردد. پیش از آن، او در ویدئویی که با گوشی موبایل ضبط کرده بود، گفته بود که اگر برگردد خانواده‌اش او را خواهند کشت و در آن تقاضای کمک کرده‌ بود.

زن دیگری به نام آلا انازی، دانشجوی پزشکی، پس از اینکه از مسوولان درباره زمان به زمین نشستن پرواز دینا اسلومی سوال کرد، بازداشت شد. به دنبال این مساله و با آگاه شدن معترضان از طریق توییتر، آنها در فرودگاه تجمع کردند.

و بالاخره این هفته، یک فعال حقوق زنان به نام مریم الکتیبی، پس از ترک خانه پدری برای زندگی مجردی در خانه‌ای در ریاض دستگیر شد. فعالان مدنی اخبار مربوط به او را  به سرعت در شبکه‌های اجتماعی پخش کردند.

این سه مورد بخشی از کارزار زنان سعودی است که با استفاده از گوشی‌های موبایل، استفاده از فیس بوک برای دعوت به تجمع خیابانی و پست‌های توییتری با کننترل مردان بر زندگی‌شان مبارزه می‌کنند.

این کمپین را گروهی از فعالان مدنی جوان راه انداخته‌اند که بسیار پیش‌رو تر از کمپین‌های قبلی در اعتراض به ممنوعیت رانندگی زنان است و به طور مستقیم ولایت مردان بر زنان را نشانه گرفته است. بر اساس سیستم قیمومیت مردان بر زنان، مردی که معمولا پدر یا همسر و گاهی برادر یا پسر است، قانونا حق دارد که تحرک زنان را کنترل کند.

زنان فعال این کمپین می‌پرسند: حق رانندگی چه سودی دارد وقتی زنان هنوز برای خروج از خانه نیاز به اجازه مردان دارند؟

حتی در میان خود این فعالان هم به راه افتادن چنین موجی جای تعجب دارد. مودی الجهانی ۲۶ ساله می‌گوید: «چند سال پیش فکر می‌کردم تنها خودم هستم که این طوری فکر می‌کنم.» او می گوید که وقتی برای تعطیلات از فلوریدا به خانه برگشته، خانواده‌اش او را زندانی کرده‌اند.

پدر مودی از استقلال او ناراحت بود و خلاف میلش ماه‌ها او را در خانه نگه داشت. او سال گذشته به آمریکا فرار کرد و تقاضای پناهندگی داد او یکی از کسانی است که کارزار بردگی زنان سعودی را متوقف کنید  (#StopEnslavingSaudiWomen ) را راه انداخته است: کمپینی که ۲۳۰ روز از ترندهای توییتر بوده است.

فعالان حقوق زنان سعودی بسیار شجاعانه عمل کرده‌اند. برخی از آنها که در داخل کشور به سر می‌برند عکس‌های شجاعانه‌ای از خودشان منتشر کرده‌اند که در آن در مکان‌های عمومی حجاب از سر برداشته‌اند. چنین کاری برای یک زن در عربستان سعودی خطر  دستگیری را به همراه دارد.

در یکی از پست‌های توییتری، زنی تابلویی را جلوی صورتش گرفته که روی آن نوشته شده: «من یک زندانی ام و جرمم این است که یک زن سعودی هستم.»

بقیه، تصاویری از خودشان در حال رانندگی، دوچرخه سواری و با شلوار منتشر کرده‌اند.

درمورد لسلومی که می‌خواست بدون اجازه پدرش به استرالیا برود، مقامات سعودی از مقامات فیلیپین خواسته بودند که او را تا زمان رسیدن دایی‌اش به مانیل دستگیر کنند. او از یک زن کانادایی موبایلی قرض گرفت و تقاضای کمکش را با آن ضبط کرد. او گفته بود: «اگر خانواده‌ام برسند، مرا خواهند کشت. اگر به عربستان برگردم، می‌میرم.» به گفته سازمان دیدبان حقوق بشر، یک مقام امنیتی در مانیل لسلومی را دیده که در حالی که دهان، دست‌و پاهایش را بسته بودند، او را می‌بردند. او را به همراه دایی‌اش در یک هواپیمایی متعلق به عربستان سعودی سوار کردند.

ویدئوی او با هشتگ #SaveDinaAli به سرعت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

سفارت عربستان سعودی در مانیل بیانیه‌ای صادر کرد که در آن بازگردانده شدن لسلومی یک مساله خانوادگی عنوان شده بود. پرونده‌های مانند پرونده لسلومی، نتیجه مستقیم سیستم قیمومیت مردان بر زنان هستند.

وزیر دفاع قدرتمند عربستان و ولی‌عهد این کشور، محمد بن سلمان، در برنامه راهبردی ۲۰۱۳ یک جامعه بازتر را وعده داده است، او گفته که زنان بخش مهم جامعه هستند و باید نقش بیشتری داشته باشند.

یکی از اصلاحات محمد سلمان، کاستن از قدرت پلیس شریعت است؛ پلیسی که در ماه‌های اخیر به دلیل اقداماتش یکی از بهانه‌های زنان سعودی برای اعراضات بیشتر بوده است.

زنانی که در دهه ۹۰ میلادی شروع به مبارزه با تبعیض در عربستان کردند دسترسی به اینترنت نداشتند. هاتون الفاسی، فعال حقوق زنان و مورخ می‌گوید: «ما شاهد پدیده تازه‌ای هستیم. زنان جوان به صدا درآمده‌اند  و برای سرنوشت خود تصمیم می‌گیرند و به خیابان می‌روند.»

اما او تاکید می‌کند که آنچه در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود بیانگر احساسات زنان سعودی نیست:‌ «فاکتورهای زیادی در  هر دو سو وجود دارد. شخصیت‌های مذهبی هم هستند که هزاران دنبال کننده در شبکه‌های اجتماعی دارند. یعنی از یک سو گشایش دیده می‌شود و از سوی دیگر فضا تنگ‌تر می‌شود.»

مودی می‌گوید که از زمان فرارش در سال گذشته، اقدام او انگیزه زنان جوان دیگری شده که می‌خواهند خود را از کنترل مردان خلاص کنند: «ده‌ها پیام دریافت می‌کنم از زنان سعودی که تقاضای کمک دارند. از من می‌پرسند چطور توانستم این کار را بکنم؟ می‌پرسند که چطور می‌توانند کمک بگیرند؟»